„Lalka”: streszczenie i bohaterowie

„Lalka” to powieść społeczno-obyczajowa autorstwa Bolesława Prusa. Utwór publikowany był w odcinkach w latach 1887-1889 na łamach Kuriera Codziennego. Rok później na rynku czytelniczym ukazała się cała powieść.

Akcja utworu dzieje się w XIX-wiecznej Warszawie. Bolesław Prus bardzo dobrze oddał realia tamtej epoki. Pokazał warstwy społeczne i nie szczędził topograficznych szczegółów. Dzięki temu można dziś zwiedzać stolicę śladami Stanisława Wokulskiego, głównego bohatera „Lalki”.

Bohaterem powieści jest Stanisław Wokulski, kupiec, który wzbogacił się podczas tzw. wojny bułgarskiej (rosyjsko-tureckiej). Jest właścicielem sklepu z galanterią, w którym pracuje jego przyjaciel, subiekt Ignacy Rzecki.

Stanisław Wokulski jest wdowcem po Małgorzacie Minclowej. Po wielu latach życia w samotności poznaje Izabelę Łęcką, arystokratkę. To jej oddaje swoje serce, jednak kobieta nie odwzajemnia jego uczuć. Interesują ją tylko pieniądze i życie w luksusie, na które jej nie stać. Wokulski stara się zaimponować kobiecie, np. kupuje konia wyścigowego, jednak kiedy to nic nie daje, decyduje się wyjechać do Paryża.

W stolicy Francji pracuje z Rosjaninem Suzinem. Kiedy jednak otrzymuje list od prezesowej Zasławskiej, postanawia wrócić do kraju. Izabela Łęcka decyduje się wyjść za Wokulskiego. Majątek kupca to dla niej możliwość dostatniego życia, na którym najbardziej jej zależy.

W trakcie podróży z narzeczoną Wokulski podsłuchuje Izabelę, która rozmawia ze Starskim po angielsku myśląc, że prosty kupiec niczego nie rozumie. W ten sposób Wokulski dowiaduje się, że narzeczona zgubiła medalion, który jej ofiarował.

Mężczyzna czuje się oszukany i zlekceważony. Wysiada z wagonu z zamiarem popełnienia samobójstwa. Ratuje go jednak dróżnik kolejowy.

Wokulski wraca do Warszawy, jednak po jakimś czasie znika i nikt nie wie, gdzie jest. Umiera Ignacy Rzecki, a Izabela Łęcka decyduje się wstąpić do klasztoru.

Nieprzypadkowo powieść miała początkowo nosić tytuł „Trzy pokolenia”, w ten sposób odnosząc się do bohaterów: Ignacego Rzeckiego (romantyk z pokolenia idealistów), Stanisława Wokulskiego (reprezentant przejściowego pokolenia) oraz Juliana Ochockiego (pozytywistyczny idealista naukowy).

Stanisław Wokulski to niezwykle ciekawa postać, choć emocjonalnie rozdarta. Z jednej strony mógłby uchodzić za przedstawiciela romantyzmu – jest nieszczęśliwie zakochany, w młodości brał udział w powstaniu, ma też skłonność do idealizacji i przez całe życie towarzyszy mu poczucie wyobcowania (obraca się w dwóch światach: mieszczaństwie i arystokracji).

Ma też cechy typowo pozytywistyczne – realizuje program społeczny (praca u podstaw oraz praca organiczna), fascynuje się nauką i techniką, ma też szczególne zdolności do efektywnego działania (prowadzi dobrze prosperujący sklep).

Z kolei Ignacy Rzecki to typowy romantyk. W książce jest autorem „Pamiętnika starego subiekta”, gdzie m.in. wspomina wątki ze swojego dzieciństwa oraz przyjaźń z Katzem. Nie szczędzi subiektywnej oceny panującej sytuacji politycznej.

Ignacy Rzecki to człowiek starego pokolenia – jest zwolennikiem Napoleona, wierzy w rychłe odzyskanie przez Polskę niepodległości. Jest świetnym pracownikiem, bardzo oddanym swojej pracy. Po jej utracie, kiedy Wokulski sprzedał sklep, traci sens życia.

Typowym pozytywistą jest Julian Ochocki. To niespełna 30-letni kawaler, który stanowi uosobienie przemian, jakie następowały w polskim życiu kulturalnym końca lat 80. XIX w. Ma poczucie kryzysu kultury, jest pesymistą. Ma poczucie wyższości, nie szczędzi krytyki arystokracji, do której zresztą należy. Skupia się na naukach ścisłych.

Izabela Łęcka to chyba najbardziej znana bohaterka w polskiej literaturze. Jest piękna, dobrze wykształcona i przynależy do arystokratycznej rodziny. Ma wielu wielbicieli.

Kiedy jej ojciec ubożeje, namawia córkę do ślubu z bogatym Stanisławem Wokulskim. Mężczyzna nie tylko ją kocha, ale też może zapewnić kobiecie dostatnie życie. Ona jednak nie może sobie wyobrazić, że ma zostać „kupcową”. Jest oziębła i niezdolna do miłości.

„Lalka” Bolesława Prusa to powieść, którą trzeba znać. Bardzo często pojawia się na egzaminie maturalnym, stąd wiedza na temat najważniejszych zagadnień z nią związanych jest konieczna.