„Śmierć Pułkownika” – streszczenie i opracowanie

• Akcja wiersza ma miejsca w lesie, w chatce leśnika. Wiersz zaczyna się z chwilą, gdy umiera w niej Pułkownik. To są ostatnie momenty jego życia.
• Pod domem leśnika gromadzą się ludzie. Pytają o zdrowie pułkownika, a kiedy dowiadują się o jego fatalnym stanie, są zrozpaczeni.
• Pułkownik prosi o przyprowadzenie swojego konia, z którym chce się pożegnać. Prosi też o przyniesienie munduru, kordelasu oraz innych sprzętów. Pragnie umrzeć jak żołnierz.
• Pułkownik porównywany jest do polskiego bohatera narodowego, hetmana Stefana Czarnieckiego. Ludzie szanują go i doceniają.
• Umierający prosi o ostatnie namaszczenie. Zgromadzeni pod chatą ludzie gorąco się modlą.
• Podmiot lityczny ujawnia prawdziwą tożsamość Pułkownika. Okazała się nim kobieta, Emilia Plater, kapitan Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego. Odeszła ze świata jako dziewica-bohater.

Adam Mickiewicz w swoim wierszu nawiązuje do motywu kobiety-żołnierza. Pisze zresztą o prawdziwej bohaterce, Emilii Plater, która umarła 23 grudnia 1831 r. w gościnnym dworze Ignacego Abłamowicza w Justianowie na Litwie w wieku 25 lat.

Emilia Plater to polska hrabianka, kapitan Wojska Polskiego w czasie powstania styczniowego. Wychowywała się w duchu patriotyzmu. Była dobrze wykształcona. Jej autorytetem była Joanna d’Arc. Emilia wzorowała się na niej i podejmowała podobne życiowe decyzje.

W Polsce, podobnie zresztą jak w całej Europie, romantyzm to epoka niezwykle burzliwa i niespokojna. XIX wiek przyniósł nam niewolę, jednak w społeczeństwie narasta coraz większy bunt. Patrioci powołują do życia kolejne organizacje spiskowe. Zawiązują się partie polityczne. Ich cel był wspólny: odzyskanie niepodległości.

Wolność miały dać dwa powstania: listopadowe i styczniowe. Niestety, dla Polaków zakończyły się klęską. Procesy rusyfikacji i germanizacji były coraz intensywniejsze i obejmowały kolejne dziedziny życia.

W takiej atmosferze powstawały perły literatury romantycznej. Poeci i pisarze za pomocą słów chcieli dodać Polakom otuchy, zmobilizować ich do walki i pokazać, że walka z zaborcą wymaga siły, zaangażowania i sprytu. Twórcy tej epoki uważali się z przywódców ludu. Mieli poczucie wyjątkowości, a samą poezję traktowali jako absolut i najwyższe piękno.

Twórczość Adama Mickiewicza to w pewnym stopniu zapis walki Polaków o niepodległość. W swoich utworach głosił hasła narodowo-wyzwoleńcze. Podpowiadał też, w jaki sposób walczyć z zaborcą (np. w III części „Dziadów). Swoje utwory pisał też po to, by ukoić tęsknoty Polaków i dać im nadzieję (por. „Pan Tadeusz”).