18 tydzień ciąży - zmiany w organizmie, proces ciąży, rozwój dziecka

W 18 tygodniu ciąży, czyli szesnaście tygodni po zapłodnieniu, dziecko osiąga długość 15 cm i wagę do 200 gramów. Pomimo małego rozmiaru, dziecko w coraz większym stopniu swoimi proporcjami i wyglądem zewnętrznym przypomina już noworodka.

1. Jak się rozwija dziecko w 18 tygodniu ciąży?

Całe ciało płodu jest coraz lepiej rozwinięte, dłonie i stopy praktycznie są już uformowane, a na palcach obecne są już linie papilarne indywidualne dla każdego człowieka.

Skóra pokrywa się werniksem, który wraz z lanugo – włoskami, chroni skórę przed długotrwałym kontaktem z wodami płodowymi. W dalszym ciągu odkłada się pod skórą tłuszcz. Pomimo tego, skóra wciąż pozostaje przezroczysta i bardzo cienka.

Krokiem milowym w tym okresie ciąży jest rozpoczęcie mielinizacji zakończeń nerwów w centralnym układzie nerwowym, tj. rdzeniu kręgowym i mózgu. Mielinizacja to pokrywanie się zakończeń nerwowych osłonkami mielinowymi, które izolują przesyłanie impulsów elektrycznych i stanowią mechaniczną ochronę komórek nerwowych.

Zobacz film: "Jak twój maluszek rozwija się w brzuchu?"

Mielinizacja umożliwia podjęcie intensywnej pracy przez centralny układ nerwowy, a jej ewentualne zaburzenia prowadzić mogą do opóźnień rozwojowych dziecka, a nawet bardzo ciężkich schorzeń układu nerwowego, jak np. stwardnienie rozsiane. Proces ten trwał będzie przez resztę ciąży i zakończy się po pierwszym roku życia dziecka.

Zmysły dziecka są coraz bardziej czułe i dociera do niego coraz więcej bodźców. Dziecko słyszy twoje serce, ruchy robaczkowe jelit, a nawet przepływ krwi w pępowinie czy gwałtowne wydarzenia w otaczającym cię świecie, których może się przestraszyć.

Gdzie w 18 tygodniu ciąży znajduje się dziecko? W dalszym ciągu bardzo wysoko - dno macicy dochodzi już prawie do pępka, jednak nadal oddziela je od niego długość około 3 cm (2 palców).

Dziecko żyje już w dobowym rytmie, który zachowa po urodzeniu. Wykazuje powtarzające się okresy snu i aktywności. Zapewne spostrzeżesz wkrótce, że w pewnych godzinach, zwłaszcza po twoim przebudzeniu, dziecko jest wyjątkowo aktywne, a w innych nie wykazuje żadnej aktywności – wtedy zapewne śpi. Spróbuj nauczyć się rytmu dobowego swojej pociechy – w pewnych sytuacjach może mu to uratować życie.

Nagła zmiana zachowań dziecka w późniejszym okresie ciąży, tj. gwałtownie zwiększona bądź zmniejszona jego aktywność, może występować w sytuacji silnego stresu, gdzie konieczne jest szybkie [cięcie cesarskie] i wydobycie dziecka.

Jeśli w późniejszej ciąży doświadczysz takiej nagłej zmiany aktywności dziecka zgłoś się niezwłocznie na ginekologiczną izbę przyjęć w najbliższym szpitalu.

U dziecka następuje również dalszy rozwój układu pokarmowego – gruczoły wydzielnicze (trzustka i wątroba) są już sprawne, a wątroba zaczyna wydzielać sok żółciowy. Jelita zaczynają ćwiczyć ruchy robaczkowe, które będą dziecku potrzebne do strawienia pierwszych porcji mleka zaraz po urodzeniu.

Serce dziecka jest już rozwinięte na tyle, że możliwe jest stwierdzenie większości wrodzonych jego wad podczas badania USG w 18 tygodniu ciąży.

Wczesne wykrycie wad serca jest niezwykle istotne, współczesna medycyna potrafi radzić sobie z wieloma z nich. W niektórych przypadkach wykonuje się operacje kardiochirurgiczne płodu jeszcze w łonie matki (choć to jeszcze raczej nie w Polsce) lub tuż po jego urodzeniu.

Umożliwiają one normalny rozwój i zdrowe życie dziecka w przyszłości, pod warunkiem, że zostaną wykonane dostatecznie wcześnie – im młodszy organizm, tym większą zdolnością regeneracyjną się charakteryzuje.

Ewentualne nieleczone wady serca mogą powodować również gorsze ukrwienie organizmu, a co za tym idzie, gorszy rozwój innych narządów, w szczególności mózgu.

Tabela. Szacowane, średnie wymiary płodu w 18 tygodniu ciąży. Objaśnienia skrótów przedstawionych w tabeli znajdziesz w artykule Biometryczne wymiary płodu.

Wymiar (mm)	Średnia	5 centyl	95 centyl
CRL	145	126	164
BPD	42	35	49
OFD	54	48	60
HC	149	136	162
AC	124	112	136
FL	26	23	30
Masa (g)	210	178	242

2. Jakie zmiany w organizmie zachodzą w 18 tygodniu ciąży?

Zwykle w tym czasie większość kobiet czuje już ruchy dziecka, co dla kobiety jest zawsze jednym z najważniejszych doświadczeń w ciąży, posiadającym bardzo ważną rolę w budującej się relacji matki z dzieckiem.

Rosnąca macica zajmuje coraz więcej miejsca i podchodzi coraz wyżej. Możesz ją wyczuć już tylko kilka centymetrów poniżej pępka. Macica będzie pośrednio uciskać żołądek, co może nasilać znane z wcześniejszego przebiegu ciąży objawy zgagi, pieczenia w przełyku czy odbijanie.

Do tego dochodzi twój coraz większy apetyt, nakazujący spożywanie ilości pokarmu, o jakie byś siebie nigdy wcześniej nie podejrzewała. Aby uniknąć tych nieprzyjemnych stanów, należy posiłki spożywać często, natomiast w małych ilościach. Ponadto należy zrezygnować z niektórych ciężkostrawnych potraw i niektórych przypraw kuchennych.

Będziesz również w dalszym ciągu odczuwać zwiększoną ilość wydzieliny pochwowej, co nie tylko powoduje dyskomfort, ale również niestety sprzyja potencjalnie niebezpiecznym infekcjom.

Będą się one objawiać kolorową, nieprzyjemnie pachnącą wydzieliną – w takim wypadku zgłoś się niezwłocznie do lekarza. Pamiętaj, by poświęcić więcej uwagi właściwej higienie okolic intymnych.

Stosowanie właściwych kosmetyków, częste prysznice pozwolą zmniejszyć ryzyko infekcji i podrażnień oraz poprawią samopoczucie.

W drugim i trzecim trymestrze, poczynając mniej więcej od 18 tygodnia ciąży, możesz zacząć doświadczać pogorszenia pamięci, co jest spowodowane zmianami w krążeniu i zmianami hormonalnymi w twoim organizmie.

Może pojawiać się problem ze skupieniem myśli. Jest to zupełnie normalne i powinno ustąpić po urodzeniu dziecka. Spróbuj zapisywać ważniejsze terminy w kalendarzu, szczególnie terminy wizyt u lekarza, tak by nic ci nie umknęło.

Ponadto możesz mieć wyjątkowo żywe sny, które będziesz dobrze pamiętać po przebudzeniu. Często sny te będą mieć silne zabarwienie erotyczne.

Ze względu na rosnący, coraz cięższy brzuch w 18 tygodniu ciąży oraz ogólny wzrost masy ciała i zmieniający się ku przodowi środek ciężkości możesz zacząć odczuwać silne bóle pleców– szczególnie jeśli spędzasz dużo czasu, siedząc.

Staraj się odpoczywać, leżąc możliwie dużo, nie zaniedbywać regularnej, lecz umiarkowanej aktywności ruchowej i przyjmować zawsze prostą postawę ciała.

3. 18 tydzień ciąży - proces ciąży

Rosnący, coraz cięższy w 18 tygodniu ciąży brzuch oraz środek ciężkości przesuwający się do góry i do przodu sprawią, że twój kręgosłup doświadczy obciążeń, do których nie przywykł.

Mogą zacząć pojawiać się bóle pleców, związane z przeciążeniem i naciąganiem pewnych partii mięśni grzbietu, miednicy oraz brzucha.

Dużo odpoczywaj w pozycji leżącej, poproś też przyszłego tatę o masaż pleców. Możesz stosować maści i żele rozgrzewające, jeśli nie ma przeciwwskazań do używania ich w ciąży – pamiętaj, by każdorazowo przeczytać ulotkę pod tym kątem lub skonsultować się ze swoim lekarzem.

W okolicach 18 tygodnia ciąży zaczniesz zapewne zastanawiać się, czy aby na pewno przyrost masy ciała, który towarzyszy ciąży mieści się w normie. Jedną z głównych obaw wielu kobiet w ciąży jest ewentualna trudność ze zrzuceniem zbędnych kilogramów po rozwiązaniu.

Na tym etapie zapewne przybrałaś na masie od trzech i pół do pięciu kilogramów. Jeśli mieścisz się w tych granicach, to nie ma powodu do niepokoju. Pamiętaj, że samo dziecko, wody płodowe, powiększona macica i łożysko ważą swoje.

Do tego dochodzi zwiększone odkładanie wody w organizmie, powiększone piersi, etc. Jeśli doświadczasz obrzęków, związanych z nadmiernym odkładaniem wody, to twoja waga zwiększy się jeszcze bardziej.

Wszystkie te zmiany nie są związane z odkładaniem się dodatkowej tkanki tłuszczowej i po urodzeniu dziecka nie będziesz musiała się odchudzać, by powrócić do wyjściowej wagi.

Z drugiej strony zwiększony apetyt w drugim trymestrze ciąży może doprowadzić do rzeczywistego przytycia i odłożenia dodatkowej tkanki tłuszczowej, która będzie stanowić pewien problem po narodzinach dziecka.

W takim przypadku, jeśli twój przyrost masy jest większy niż zakłada norma i zauważysz odkładanie się dodatkowej tkanki tłuszczowej, postaraj się ograniczyć ilość spożywanych kalorii.

Układając swoją dietę, skup się na wartościowych produktach zawierających to, czego potrzebuje dziecko do prawidłowego rozwoju – białko, witaminy, sole mineralne, wartościowe tłuszcze. Unikaj natomiast tzw. pustych kalorii zawartych w słodyczach i innych przetworzonych produktach mącznych.

Ogólny przyrost masy ciała w ciąży zależy od wielu czynników indywidualnych, generalnie mniejszego przyrostu doświadczą młode matki, które przed ciążą były szczupłe czy miały niedowagę. Osoby wyjściowo otyłe mogą przybrać na masie więcej niż średnia i one szczególnie powinny dbać o prawidłową, niezbyt obfitą dietę w ciąży.

Powyższy wykres zawiera przybliżone, uśrednione wartości przyrostu masy ciała, jakiego doświadcza kobieta o prawidłowym BMI w ciąży (niebieska linia).

Na wykresie przedstawiono również nieco niższe (zielona linia) oraz nieco wyższe (czerwona linia) przyrosty masy ciała, które wciąż są akceptowalne w ramach normy.

Jeśli twoje przyrosty są wyraźnie większe niż ścieżka reprezentowana przez czerwoną linię lub istotnie mniejsze niż ścieżka reprezentowana przez zieloną linię skontaktuj się ze swoim lekarzem prowadzącym ciążę.

Szczególnie niebezpieczny jest nagły przyrost masy, mogący świadczyć o pojawieniu się obrzęków, co może sygnalizować problemy z krążeniem, których nie wolno lekceważyć w ciąży. W takim przypadku natychmiast zgłoś się do lekarza.