Zastój pokarmu – przyczyny, objawy i postępowanie
Zastój pokarmu u kobiet karmiących jest spowodowany zatkaniem kanalików mlecznych. Pojawia się zwykle jako powikłanie nawału mlecznego w sytuacji, gdy pierś nie została przez dziecko opróżniona, przez co zalega w niej gęstniejące mleko. Co robić, by sobie pomóc, a i nie dopuścić do rozwoju stanu zapalnego piersi?
1. Co to jest zastój pokarmu i jakie są jego objawy?
Zastój pokarmu w piersiach kobiety karmiącej naturalnie, znany także jako zator pokarmu, to sytuacja, o której mówi się, gdy doszło do zablokowania kanalika mlecznego lub przewodu wyprowadzającego na brodawce. Problem zwykle dotyczy wyłącznie jednej piersi i jednego płata gruczołu piersiowego.
Choć zastój pokarmu może pojawić się na każdym etapie laktacji, najczęściej obserwuje się go w pierwszych tygodniach karmienia dziecka, zwykle podczas nawału mlecznego, gdy dochodzi do nadprodukcji mleka.
Zastój pokarmu – objawy
Zastój pokarmu jest bardzo uciążliwy i nieprzyjemny. Sprawia bowiem, że:
- piersi stają się nabrzmiałe, twarde, bolesne i ciepłe,
- na piersi, wzdłuż przewodu mlecznego, można wyczuć zgrubienie lub guzek,
- pojawia się uczucie przepełnienia w piersiach,
- obserwuje się utrudniony wypływ mleka, pokarm czasem w ogóle nie wypływa. Karmienie dziecka zaczyna powodować dyskomfort, a nawet ból.
2. Przyczyny zastoju pokarmu w piersiach
Jaki jest mechanizm powstawania zastoju pokarmu? W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że nieprawidłowość pojawia się, gdy zalegające w piersiach mleko ulega zagęszczeniu. W takiej sytuacji przewód mleczny poszerza się i uciska naczynia krwionośne oraz inne sąsiadujące struktury. To powoduje obrzęk, który ogranicza wypływ pokarmu i zaczyna blokować kanaliki mleczne.
Dlaczego tak się dzieje? Miejscowy zastój pokarmu w piersiach pojawia się wskutek błędów podczas karmienia piersią. To najczęściej:
- nawał mleczny i nie do końca opróżniana pierś,
- niewłaściwa technika karmienia,
- za rzadkie i za krótkie dostawianie dziecka do piersi,
- dokarmianie dziecka mlekiem modyfikowanym,
- nagłe odstawienie dziecka od piersi,
- karmienie głównie jedną piersią,
- nadmierny ucisk piersi, mocne masowanie piersi,
- biustonosz uciskający piersi,
- uraz mechaniczny (np. uderzenie w pierś).
3. Zastój pokarmu w piersiach – domowe sposoby
Aby poradzić sobie z problemem, jakim jest zastój pokarmu, trzeba wiedzieć, co robić, a czego unikać. Przede wszystkim należy:
- często dostawiać dziecko do piersi; zalecane jest robienie przerw pomiędzy karmieniami (pokarm ze zdrowej piersi należy podawać co 3 karmienia), sprawdzi się także odciąganie laktatorem,
- przed karmieniem należy stosować ciepłe okłady na pierś (ciepło rozszerza kanaliki mleczne),
- w czasie karmienia można lekko głaskać pierś w kierunku do brodawki (to ułatwia wypływ mleka z piersi),
- po zakończeniu karmienia warto zastosować chłodny okład (to obkurcza to kanaliki mleczne i zmniejsza produkcję pokarmu),
- zwracać uwagę na poprawną technikę karmienia, przystawiać dziecko do piersi w różnych pozycjach,
- masować piersi.
Jak rozmasować zastój pokarmu?
Przede wszystkim delikatnie, ruchem okrężnym, od zewnętrznej części piersi w kierunku brodawki. Pomóc może lekkie ugniatanie, delikatne ściskanie lub lekkie pukanie.
Należy także pamiętać o takich kwestiach jak odpoczynek, sen, optymalne nawadnianie organizmu oraz zbilansowana dieta. W razie potrzeby można wziąć lek przeciwbólowy. Należy także skonsultować się z doradcą laktacyjnym lub lekarzem.
Czego nie robić podczas zastoju pokarmu w piersi?
Podczas zastoju pokarmu w piersi należy unikać uciskania, ugniatania, bolesnego masowania i bandażowania piersi, także wydłużania przerw między karmieniami i odstawiania dziecka od piersi.
Kiedy mija zastój pokarmu? Zazwyczaj w ciągu kilku dni do tygodnia, choć czasami może potrwać dłużej. Wiele zależy od jego przyczyny, ale i podjętych działań dążących do jego złagodzenia.
4. Jakie są skutki zaniedbania zastoju pokarmu?
Zastój pokarmu wymaga podjęcia działań, ponieważ może spowodować zapalenie piersi. Wówczas dolegliwości są dużo bardziej nasilone, pojawia się także obrzęk piersi i stan zapalny, gorączka, dreszcze, osłabienie i złe samopoczucie. W takiej sytuacji często konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii.
Długotrwały i nieleczony zastój może wywołać także ropień piersi, ale i osłabienie laktacji, co może prowadzić do zakończenia karmienia piersią.
5. Jak zapobiegać zastoju pokarmu podczas karmienia piersią?
Zapobieganie zastoju pokarmu podczas karmienia piersią jest bardzo ważne, stąd należy pamiętać, że kluczowe jest regularne karmienie piersią, zgodnie z potrzebami dziecka, a także dokładne opróżnianie piersi. Nie mniej istotna jest prawidłowa technika karmienia i zmienianie pozycji podczas podawania piersi.
Dobrą praktyką jest regularne stymulowanie piersi pomiędzy karmieniami (delikatny masaż lub odciąganie mleka), pamiętanie o piciu dużej ilości wody i odpoczynku oraz unikanie noszenia za ciasnych staników lub ubrań, ponieważ może utrudniać przepływ pokarmu.
