Zastój pokarmu – przyczyny, objawy i postępowanie

Zastój pokarmu w piersiach kobiety karmiącej naturalnie, znany także jako zator pokarmu, to sytuacja, o której mówi się, gdy doszło do zablokowania kanalika mlecznego lub przewodu wyprowadzającego na brodawce. Problem zwykle dotyczy wyłącznie jednej piersi i jednego płata gruczołu piersiowego.

Choć zastój pokarmu może pojawić się na każdym etapie laktacji, najczęściej obserwuje się go w pierwszych tygodniach karmienia dziecka, zwykle podczas nawału mlecznego, gdy dochodzi do nadprodukcji mleka.

Zastój pokarmu – objawy

Zastój pokarmu jest bardzo uciążliwy i nieprzyjemny. Sprawia bowiem, że:

• piersi stają się nabrzmiałe, twarde, bolesne i ciepłe,
• na piersi, wzdłuż przewodu mlecznego, można wyczuć zgrubienie lub guzek,
• pojawia się uczucie przepełnienia w piersiach,
• obserwuje się utrudniony wypływ mleka, pokarm czasem w ogóle nie wypływa. Karmienie dziecka zaczyna powodować dyskomfort, a nawet ból.

Jaki jest mechanizm powstawania zastoju pokarmu? W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że nieprawidłowość pojawia się, gdy zalegające w piersiach mleko ulega zagęszczeniu. W takiej sytuacji przewód mleczny poszerza się i uciska naczynia krwionośne oraz inne sąsiadujące struktury. To powoduje obrzęk, który ogranicza wypływ pokarmu i zaczyna blokować kanaliki mleczne.

Dlaczego tak się dzieje? Miejscowy zastój pokarmu w piersiach pojawia się wskutek błędów podczas karmienia piersią. To najczęściej:

• nawał mleczny i nie do końca opróżniana pierś,
• niewłaściwa technika karmienia,
• za rzadkie i za krótkie dostawianie dziecka do piersi,
• dokarmianie dziecka mlekiem modyfikowanym,
• nagłe odstawienie dziecka od piersi,
• karmienie głównie jedną piersią,
• nadmierny ucisk piersi, mocne masowanie piersi,
• biustonosz uciskający piersi,
• uraz mechaniczny (np. uderzenie w pierś).

Aby poradzić sobie z problemem, jakim jest zastój pokarmu, trzeba wiedzieć, co robić, a czego unikać. Przede wszystkim należy:

• często dostawiać dziecko do piersi; zalecane jest robienie przerw pomiędzy karmieniami (pokarm ze zdrowej piersi należy podawać co 3 karmienia), sprawdzi się także odciąganie laktatorem,
• przed karmieniem należy stosować ciepłe okłady na pierś (ciepło rozszerza kanaliki mleczne),
• w czasie karmienia można lekko głaskać pierś w kierunku do brodawki (to ułatwia wypływ mleka z piersi),
• po zakończeniu karmienia warto zastosować chłodny okład (to obkurcza to kanaliki mleczne i zmniejsza produkcję pokarmu),
• zwracać uwagę na poprawną technikę karmienia, przystawiać dziecko do piersi w różnych pozycjach,
• masować piersi.

Jak rozmasować zastój pokarmu?

Przede wszystkim delikatnie, ruchem okrężnym, od zewnętrznej części piersi w kierunku brodawki. Pomóc może lekkie ugniatanie, delikatne ściskanie lub lekkie pukanie.

Należy także pamiętać o takich kwestiach jak odpoczynek, sen, optymalne nawadnianie organizmu oraz zbilansowana dieta. W razie potrzeby można wziąć lek przeciwbólowy. Należy także skonsultować się z doradcą laktacyjnym lub lekarzem.

Czego nie robić podczas zastoju pokarmu w piersi?

Podczas zastoju pokarmu w piersi należy unikać uciskania, ugniatania, bolesnego masowania i bandażowania piersi, także wydłużania przerw między karmieniami i odstawiania dziecka od piersi.

Kiedy mija zastój pokarmu? Zazwyczaj w ciągu kilku dni do tygodnia, choć czasami może potrwać dłużej. Wiele zależy od jego przyczyny, ale i podjętych działań dążących do jego złagodzenia.

Zastój pokarmu wymaga podjęcia działań, ponieważ może spowodować zapalenie piersi. Wówczas dolegliwości są dużo bardziej nasilone, pojawia się także obrzęk piersi i stan zapalny, gorączka, dreszcze, osłabienie i złe samopoczucie. W takiej sytuacji często konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii.

Długotrwały i nieleczony zastój może wywołać także ropień piersi, ale i osłabienie laktacji, co może prowadzić do zakończenia karmienia piersią.

Zapobieganie zastoju pokarmu podczas karmienia piersią jest bardzo ważne, stąd należy pamiętać, że kluczowe jest regularne karmienie piersią, zgodnie z potrzebami dziecka, a także dokładne opróżnianie piersi. Nie mniej istotna jest prawidłowa technika karmienia i zmienianie pozycji podczas podawania piersi.

Dobrą praktyką jest regularne stymulowanie piersi pomiędzy karmieniami (delikatny masaż lub odciąganie mleka), pamiętanie o piciu dużej ilości wody i odpoczynku oraz unikanie noszenia za ciasnych staników lub ubrań, ponieważ może utrudniać przepływ pokarmu.