Ważne etapy w rozwoju małego dziecka

Po ukończeniu miesiąca życia noworodek jest już niemowlakiem. Nie tylko śpi, podejmuje również nowe aktywności.

Pierwszym przejawem prawidłowego rozwoju psychoruchowego jest fiksowanie wzroku na przedmiocie i pojawia się gdy maluch skończy 6 tygodni. Warto teraz pokazywać dziecku biało-czarne przedmioty. To właśnie barwy kontrastowe są najbardziej odpowiednie dla niemowlęcia, ponieważ widzi ono linię styku tych kolorów. Na rynku dostępnych jest wiele zabawek w kontrastowych zestawieniach barw. Warto zainwestować w jedną lub dwie i stymulować wzrokowy rozwój dziecka.

Około trzeciego miesiąca życia niemowlę zaczyna zauważać własne dłonie. Do tej pory ich posiadanie wcale nie było dla niego oczywiste. Teraz to się zmienia i malec zaczyna uczyć się chwytać. Na początku będzie to przypadek, jednak z dnia na dzień chwyt będzie coraz sprawniejszy, pewniejszy i mocniejszy.

Każda mama czeka na pierwszy uśmiech swojego dziecka. Maluch może się "uśmiechać" chwilę po narodzinach, ale jest to po prostu grymas – noworodek nie kontroluje jeszcze mięśni twarzy. W okolicach 8 tygodnia życia, gdy maluch jest najedzony i szczęsliwy pojawia się tzw. błogi uśmiech.

Na ułożenie ust w świadomym uśmiechu trzeba poczekać do trzeciego miesiąca życia. Wtedy odpowiada uśmiechem na uśmiech.

Jeśli na twarzy dziecka, które ukończyło czwarty miesiąc życia, nie pojawia się uśmiech, należy powiedzieć o tym pediatrze. To nie musi być niepokojący objaw, malec może być po prostu osłabiony, ale warto zainterweniować, sprawdzić wzrok i słuch dziecka.

Brak reakcji na uśmiech mamy i nieokazywanie emocji może być również objawem autyzmu. Zgłoś się do lekarza, jeśli twoje kilkumiesięczne dziecko nie reaguje na twoje „zaczepki”, nie śmieje się, jest apatyczne, zbyt spokojne, a jego wzrok jest „nieobecny”. To nie muszą być objawy autyzmu, ale w takim przypadku warto skontrolować stan zdrowia.

Szósty miesiąc życia dziecka to kolejny przełom. Półroczniak zaczyna już precyzyjnie chwytać zabawki, a jego koordynacja oko-ręka zaczyna coraz intensywniej się rozwijać. W praktyce oznacza to jedno: niemowlę zaczyna wkładać do buzi wszystko, co dostanie się do jego rączek.

Miesiąc później chwyta dwa przedmioty, a w wieku ośmiu miesięcy zaczyna je obracać i wypuszczać z rąk. Cały czas doskonali chwyt szczypcowy, czyli łapanie przedmiotów kciukiem i wyprostowanym palce wskazującym. Pod koniec dwunastego miesiąca sprawność tę opanuje do tego stopnia, że będzie potrafił podnieść z podłogi okruszek ciastka lub ziarenko groszku.

Na to warto zwrócić uwagę: jeśli twoje dziecko ukończyło piąty miesiąc życia i nie zauważa swoich rączek, a jego piąstki są nadal zaciśnięte – skonsultuj się z pediatrą. On powinien dać ci skierowanie do neurologa dziecięcego.

Gdy twój malec skończy 7 miesiąc życia, zaczyna się robić mobilny. Bezpowrotnie skończyły się czasy, gdy niemowlę leżało bez ruchu. Skończony szósty miesiąc życia (choć u niektórych może to odbywać się już wcześniej) to czas, gdy dziecko zaczyna przekręcać się z brzuszka na plecy. Gdy już opanuje tę umiejętność i nabierze siły – dokończy dzieła i zacznie obracać się wokół własnej osi.

Gdy maluch skończy 7 miesięcy- rozpocznie się kolejny ważny etap – foczenie, a za następny miesiąc – raczkowanie. I znowu – nie jest to regułą, są dzieci, które nie raczkują, są i takie, które zaczynają to robić troszkę później.

W tym czasie wszystkie czynności przy dziecku (przewijanie, przebieranie, zabawa itp.) wykonuj symetrycznie. Chodzi o to, by rozwijać mięśnie z obu stron kręgosłupa w równym stopniu.

Cały czas należy zwracać uwagę, czy niemowlę rozwija się prawidłowo i równo. Jeśli zauważysz, że twój malec, leżąc na plecach, wygina się w jedną stronę, tworząc ciałkiem literę C i poprawiony wraca do tej pozycji – powiedz o tym pediatrze. To może – choć wcale nie musi – świadczyć o zespole wzmożonego napięcia mięśniowego. Jeśli lekarz postawi taką diagnozę, należy udać się do fizjoterapeuty, który zaleci specjalne ćwiczenia.

Gdy niemowlę kończy pierwszy miesiąc życia, zaczyna głużyć. Z jego ust wydobywają się wtedy takie „słowa” jak: „arghh”, „ebw”, „gli”. Malec głuży bezwiednie, nie znając znaczenia wypowiadanych zbitek liter. Zazwyczaj robi to w sytuacjach, które przynoszą mu przyjemność, np. gdy czuje obecność mamy lub słyszy jej głos. Głużenie jest warunkiem prawidłowego rozwoju mowy.

Około szóstego miesiąca życia dziecka zaczyna pojawiać się okres gaworzenia. Niemowlę zaczyna wypowiadać słyszane zbitki sylab: "ma-ma", "ta-ta", "ba-ba". Na początku nie rozumie ich znaczenia, bawi go melodia i rytm wypowiadanych sylab. Jednak zmienia się to z czasem i już około 8-9 miesiąca dziecko wie, że dwie sylaby ma-ma oznaczają najbliższą mu osobę. Wtedy też zaczyna rosnąć liczba wypowiadanych sylab i liter.

Gdy dziecko skończy rok, może już wypowiadać pierwsze pełne słowa, a nawet zdania, np. "mama daj". Jeśli jednak tak się nie dzieje, nie wpadaj w panikę. Nauka mowy to płynna umiejętność – u jednych dzieci pojawia się wcześniej, u innych – później.

Jeśli jednak roczne dziecko nie wykonuje prostych poleceń, np. "idź do taty", warto skonsultować się z pediatrą lub specjalistą neurologiem. Z kolei dwulatek powinien znać już od 200 do 300 słów. Brak tej umiejętności, zawsze jest powodem do wizyty u lekarza. Warto także pamiętać, że w kwestii rozwoju mowy, dużą rolę odgrywają rodzice. Jeśli nie rozmawiają z dzieckiem, nie czytają mu, nic dziwnego, że malec nie będzie robił postępów.

To bardzo ważna umiejętność, wokół której narosło wiele mitów. Jeszcze kilkanaście lat temu półroczne dziecko sadzane było na podłodze i obkładane poduszkami, by nie upadło. Miało w ten sposób nauczyć się siedzieć samo.

Dzisiaj wiadomo, że to nie jest prawidłowy sposób nauki siadania. Najlepiej bowiem pozostawić ją dla dziecka, wsłuchać się w jego rozwój i pozwolić mu podążać za swoim głosem. Według najnowszych wytycznych pediatrów, ortopedów dziecięcych i fizjologów, dziecko może siadać na dwa sposoby. Pierwszy jest efektem raczkowania. Dziecko opiera się na rękach i kolanach i kieruje pupę na lewy lub prawy bok, następnie odrywa dłonie od podłogi i kieruje ramiona do góry, prostuje kolana.

Drugim sposobem maluch leży na boku, ręce ma skierowane do przodu. Zgina kolana i podpiera się rękami z przodu, winduje ciało do góry i już siedzi.

Może też siadać po uprzednim wstaniu przy meblu. Wszystkie opcje są możliwe. Nie powinno się sadzać malca i trzymać bez podparcia pleców, ponieważ może to spowodować w przyszłości wady kręgosłupa.

Kiedy dziecko powinno zacząć samodzielnie siadać Zgodnie z kalendarzem rozwojowym, gdy dziecko ma skończone 8 miesięcy zaczyna samodzielnie siadać, czworakować i wstawać (triada rozwojowa). Jednak nie wszystkie dzieci są takie same i jest na to czas od 6 do 12 miesiąca życia. Jeśli po tym czasie dziecko nie przejawia prób samodzielnego siadania – zgłoś się do pediatry lub neurologa. Może to świadczyć o zaburzeniach neurologicznych.

Pierwszy samodzielny krok dziecka to jedna z najbardziej oczekiwanych chwil w życiu rodziców. Powinien on pojawić się w okolicach 10-12 miesiąca życia malca, gdy mięśnie dziecka są już na tyle rozwinięte, że utrzymają pozycję pionową kręgosłupa. Jeśli jednak roczne dziecko nie chodzi – nie trzeba się przejmować. Ma jeszcze czas.

Tutaj – podobnie jak w przypadku siedzenia – nie należy dziecka pospieszać. Zbyt szybkie „pójście na nogi” może być przyczyną skoliozy lub hiperlordozy w wielu szkolnym.

Warto więc malca stymulować, ale nie popędzać. Nie prowadzamy na siłę za rączki, nie używamy chodzików. Ostatnie doniesienia fizjoterapeutów świadczą o tym, że chodziki wyrządzają więcej szkody niż przynoszą pożytku. Dobrym rozwiązaniem są tzw. pchacze.

Martwisz się, że twoje dziecko nie chodzi, choć ma już rok? To nic złego. Do lekarza udaj się w przypadku, gdy czternastomiesięczny maluch nie stoi podtrzymywany i nie potrafi zrobić kroku. Do 18 miesiąca życia dziecko ma czas by ruszyć samodzielnie.