Najzdrowsza przyprawa. Niweluje rakotwórcze związki aż o 70 proc.

Rozmaryn, a dokładnie rozmaryn lekarski (Salvia rosmarinus/Rosmarinus officinalis), to przyprawa, którą większość z nas ma swoich szufladach. Nie jest jednak na tyle uniwersalna, co sól i pieprz, czy nawet papryka, więc nie sięgamy po nią tak często. Tymczasem, warto zmienić ten nawyk i otworzyć się na nowe smaki, stosując jak najczęściej tę przyprawę podczas gotowania. Rozmaryn lekarski ma mnóstwo prozdrowotnych właściwości, dzięki zawartości licznych związków chemicznych pomaga w opóźnianiu procesów starzenia organizmu.

W ramach ciekawostki należy podkreślić, że roślina pełni również symboliczną funkcję - w Polsce, a także w krajach śródziemnomorskich oznacza radość i szczęście rodzinne. Często jest wykorzystywana w weselnych uroczystościach, do ozdobienia sali i do weselnych kreacji.

Rozmaryn zaliczany jest do grupy krzewów. Ma wąskie liście w ciemnozielonym kolorze, które z wyglądu przypominają grube igły. Rozcierając je w dłoniach uwalniają intensywny zapach, podobny do zapachu kamfory. To właśnie ten szczególny aromat wpływa na to, że rozmaryn jest świetną przyprawą do wielu dań.

Rosnący dziko rozmaryn można spotkać najczęściej we Włoszech, we Francji, Grecji, Hiszpanii, u wybrzeży Morza Czarnego oraz w Meksyku i USA. Inne części świata, w tym Polska, muszą uprawiać rozmaryn jak roślinę doniczkową.

Ta ciepłolubna roślina najlepiej rośnie w ciepłych i dobrze oświetlonych miejscach - nie straszne jej nawet prażące, bezpośrednie słońce, choć lubi też dużą wilgotność powietrza. Rozmaryn spokojnie można hodować na słonecznych balkonach i ogródkach, warto pamiętać jednak o tym, że uprawiany w doniczkach powinien być przesadzany maksymalnie co 3 lata, co może stanowić nie lada wyzwanie, ze względu na nawet 2 - metrowy, silny system korzeniowy.

Rozmaryn ma szerokie zastosowanie lecznicze, wynikające z jego cennego składu. Roślina posiada m.in.:

• olejek eteryczny o bardzo zróżnicowanym składzie - alfa-pinen, cyneol, borneol, p-cymen
• flawonoidy,
• garbniki,
• kamforę (odpowiedzialna za silny zapach),
• składniki mineralne: wapń, cynk, żelazo, mangan i selen,
• witaminy: B6, A, C,
• kwasy organiczne (np. rozmarynowy, karnozolowy, kawowy, karnozowy, betulinowy, ursolowy).

Dodatek rozmarynu do potraw z grilla może zmniejszyć ilość rakotwórczych związków. Podczas grillowania mięsa w wysokiej temperaturze powstają związki rakotwórcze, m.in. heterocykliczne aminy (HCA) i policykliczne węglowodory aromatyczne (PAH). Badania wykazały, że rozmaryn, dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy (m.in. karnozolu, kwasu karnozowego i kwasu rozmarynowego), może znacząco ograniczać tworzenie się tych związków. Badanie przeprowadzone przez J.S. Smitha i współautorów i opublikowane w 2008 r. wykazało, że dodanie ekstraktu z rozmarynu lub przyprawienie mięsa świeżym rozmarynem przed grillowaniem zmniejsza ilość HCA nawet o 30–70 proc. Dzięki temu grillowanie staje się bezpieczniejsze dla zdrowia.

Ponadto dzięki tym wszystkich substancjom i związkom rozmaryn działa przeciwzapalnie, antybakteryjnie i przeciwbólowo. Wspiera walkę z infekcjami i poprawia odporność. Bierze aktywny udział w regulowaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi, a także usprawnia krążenie krwi, co pozytywnie działa na pracę mózgu, pamięć oraz koncentrację.

Bardzo ważną rolę rozmaryn pełni w hamowaniu procesów starzenia się organizmu. W tym przypadku działa na wielu polach:

• spowalnia pogorszenie się wzroku, występujące już po 40. roku życia,
• opóźnia pojawianie się zmarszczek, pozytywnie wpływając na stan i kondycję skóry (zwiększa elastyczność, jędrność, zmniejszając zarazem głębokość zmarszczek),
• niektóre badania wskazują na to, że obecny w rozmarynie kwas karnozowy niweluje uszkodzenia tkanki nerwowej, związane z działaniem wolnych rodników, dzięki czemu chroni mózg i komórki nerwowe,
• zmniejsza ryzyko wystąpienia demencji.

Jednocześnie rozmaryn polecany jest w celach poprawy trawienia - pobudza wydzielanie soków trawiennych. Eliminuje nadmiar gazów w jelitach i przywraca prawidłową perystaltykę jelit. Likwiduje wzdęcia i bóle brzucha.

Warto wspomnieć jeszcze o uspokajającym działaniu rośliny. Stosowanie jej zmniejsza napięcie nerwowe, wycisza i ułatwia zasypianie.

Rozmaryn, jako przyprawa, jest stosowany przede wszystkim do przyrządzania różnych dań, zarówno mięsnych (dziczyzny, wołowiny, drobiu), jak i rybnych. Świetnie komponuje się z warzywami, potrawami z ziemniaków oraz różnymi sałatkami i surówkami. Sosy z dodatkiem rozmarynu zyskują wyjątkowy smak i aromat. Przyprawa pasuje także do dań na bazie owoców. Największą popularnością cieszy się w kuchni śródziemnomorskiej i meksykańskiej.

Do stosowania wewnętrznego, oprócz przypraw, polecane jest stosowanie naparów z rozmarynu, które mają prozdrowotne działanie. Należy je jednak wykonywać w ograniczonych ilościach.

Na bazie rozmarynu przygotowuje się również leczniczy olejek eteryczny z rozmarynu. Olejek rozmarynowy przeznaczony jest do stosowania wyłącznie zewnętrznego – można wcierać go w skórę, dodawać do kąpieli lub wykorzystać do masażu (w aromaterapii np. w celach relaksacyjnych). Niektórzy zalecają, by dodawać go do dyfuzora. Jest także naturalnym środkiem dezynfekcyjnym.

Źródła

1. Dagmara Dąbek