Cukier w ciąży – normy, badania i zagrożenia
Cukier w ciąży zdecydowanie należy kontrolować. Jest to o tyle istotne, że opracowano schemat diagnostyczny pozwalający na ocenę glikemii oraz wczesne wykrycie cukrzycy. Dlaczego kontrola poziomu cukru jest tak ważna w ciąży? Na czym polegają badania poziomu glukozy we krwi?
1. Cukier w ciąży – dlaczego trzeba go kontrolować?
Cukier w ciąży jest parametrem, który zdecydowanie należy kontrolować. Dlaczego to ważne? Sytuacja, gdy poziom glukozy we krwi jest za wysoki lub za niski, może mieć poważne konsekwencje zarówno dla ciężarnej kobiety, jak i dziecka.
W przypadku przyszłej mamy może zwiększyć ryzyko wystąpienia takich powikłań jak nadciśnienie tętnicze, ale i przyspieszenie procesu starzenia się narządów wewnętrznych. Zagrożenie stanowi także poronienie.
Ponieważ glukoza może przenikać przez łożysko, u płodu może prowadzić do:
- niskiej masy urodzeniowej,
- hipoglikemii,
- wad serca,
- wad nerek,
- wodogłowia,
- opóźnienia rozwoju,
- makrosomii, to jest nadmiernego wzrostu płodu i dużej masy urodzeniowej płodu. To zwiększa ryzyko wystąpienia komplikacji porodowych. Co więcej, u dzieci mogą wystąpić problemy zdrowotne w przyszłości (to głównie cukrzyca i otyłość).
Tym samym kontrolowany cukier w ciąży może zapobiegać zarówno krótkoterminowym, jak i długoterminowym skutkom zarówno dla matki, jak i dziecka. Od jego poziomu zależy przebieg ciąży, zdrowia mamy i dziecka.
W przypadku kobiet, które zmagają się z cukrzycą, badania poziomu glukozy we krwi pozwalają na monitorowanie leczenia. Dotyczy to zarówno cukrzycy ciążowej, jak i cukrzycy, na którą przyszła matka choruje od dłuższego czasu.
2. Cukier w ciąży – normy
Jaki poziom cukru jest niebezpieczny w ciąży? Wyznaczają go przyjęte normy poziomu glukozy we krwi. Dla kobiet w ciąży są one inne niż dla innych osób.
Norma glukozy na czczo u kobiety w ciąży wynosi do 92 mg/dl. Jeśli chodzi o normy cukru w ciąży po posiłku, maksymalna glikemia w godzinę po nim wynosi < 140 mg/dl.
3. Badania glukozy we krwi w ciąży
Aby oznaczyć cukier w ciąży, wykonuje się:
- badanie poziomu glukozy we krwi na czczo,
- test obciążenia glukozą,
- badanie ogólne moczu, w którym oznacza się także poziom cukru w moczu. Dzięki niemu można wykryć cukromocz.
Gdy wyniki badań przekraczają granice normy, rozpoznawana jest cukrzyca ciążowa. Chorobę trzeba kontrolować, aby uniknąć powikłań ciąży i zaburzeń u płodu.
3.1. Badanie glukozy we krwi w ciąży
Badanie glukozy we krwi w ciąży na czczo zleca się podczas pierwszej wizyty u ginekologa potwierdzającej ciążę. Jeśli wynik badania jest prawidłowy, czyli poniżej 92 mg/dl, kolejne badanie, czyli doustny test obciążenia glukozą, przeprowadza się pomiędzy 24. a 26. tygodniem ciąży.
Gdy wynik badania mieści się w zakresie 92-125 mg/dl, jak najszybciej trzeba wykonać test obciążenia glukozą (wskazaniem jest tak cukier na czczo 95 w ciąży, jak i wyższy). Jeżeli wynik jest nieprawidłowy, rozpoznaje się cukrzycę ciążową lub cukrzycę w ciąży.
3.2. Test obciążenia glukozą
Test obciążenia glukozą (doustny test obciążenia glukozą 75 g, OGTT – Oral Glucose Tolerance Test) to badanie wykonywane u wszystkich kobiet w ciąży, standardowo między jej 24. a 26. tygodniem.
Obecnie Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca wykonywanie 3-punktowego testu obciążenia glukozą. Polega ono na sprawdzeniu cukru na czczo, a następnie po godzinie i dwóch godzinach od wypicia roztworu zawierającego 75 g glukozy.
Normy badania OGTT są następujące:
- poziom glukozy na czczo – do 92 mg/dl (92 mg/dl jest wartością nieprawidłową),
- poziom glukozy po godzinie od wypicia roztworu 75 g glukozy – do 180 mg/dl,
- poziom glukozy po 2 godzinach od wypicia roztworu 75 g glukozy – do 153 mg/dl.
Jeżeli choć jedna z tych wartości jest powyżej normy, rozpoznaje się cukrzycę ciążową. Wynik w granicach normy oznacza, że przyszła matka nie ma cukrzycy i nie musi się obawiać o możliwe związane z nią powikłania.
4. Jak obniżyć cukier w ciąży?
Jakie środki mogą podjąć kobiety w ciąży, aby utrzymać poziom cukru we krwi w normie? Co robić, a czego unikać? Aby obniżyć cukier na czczo w ciąży i utrzymać go w granicach normy.
Należy przestrzegać zasad diety cukrzycowej, która powinna być odpowiednio zmodyfikowana i zbilansowana. Trzeba pamiętać, że 40-50 proc. energii powinno być dostarczane z węglowodanów (z przewagą węglowodanów złożonych), 20-30 proc. tłuszcze (z przewagą tłuszczów nienasyconych), zaś 30 proc. białka (1,3 g białka/ kg mc./d).
Zaleca się spożywanie regularnych posiłków bogatych w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, chude białka i zdrowe tłuszcze. Ważne jest unikanie produktów wysoko przetworzonych, bogatych w cukry proste, a także ograniczenie spożycia produktów o wysokim indeksie glikemiczny (IG).
W utrzymaniu zdrowego poziomu cukru we krwi pomóc może regularna aktywność fizyczna. Zaleca się spacery, pływanie, jogę i inne dozwolone ciężarnym ćwiczenia. Ważne jest także monitorowanie poziomu cukru we krwi za pomocą glukometru i samodzielne oznaczanie glukozy na czczo, po posiłkach oraz przed snem. Nie mniej istotne są regularne wizyty kontrolne u lekarza i opieka dietetyka.
Gdy leczenie niefarmakologiczne okazuje się nieskuteczne, bowiem nie prowadzi do normalizacji poziomu cukru we krwi, konieczne jest włączenie doustnych leków przeciwcukrzycowych lub insulinoterapia z użyciem krótko działającej insuliny (kończy się ją po porodzie lub najpóźniej w 4-6 tygodniu połogu).
