"Tango" Mrożek - krótkie streszczenie, charakterystyka bohaterów

Dramat "Tango" powstał w latach 60. XX wieku, w czasie gdy w Polsce dominowała władza komunistyczna, w Europie miała miejsce rewolucja obyczajowa, autor zaś przebywał w tym czasie na emigracji. "Tango" było pierwszą sztuką, jaką napisał po wyjeździe. Dzieło po raz pierwszy opublikowane zostało w piśmie "Dialog" w 1964 roku.

Sceniczna premiera utworu miała miejsce w 1965 roku, w trzech miastach niemal jednocześnie: w Belgradzie, Warszawie i Bydgoszczy.

"Tango" możemy zaliczyć do trzech gatunków literackich. Jest to:

• dramat groteskowy;
• odmiana teatru absurdu;
• dramat awangardowy.

Utwór ten ma strukturę dramatu: podzielony jest na akty, ma tekst główny oraz poboczny - didaskalia. O tym, co dzieje się w akcji dowiadujemy się z bezpośrednich wypowiedzi bohaterów utworu, z ich monologów i dialogów.

"Tango" jest dramatem groteskowym, ponieważ jego kompozycja jest luźna, a sytuacje w nim przedstawione są groteskowe, podobnie jak absurdalne dialogi. Mieszcząc się w konwencji teatru absurdu, bohaterowie "Tanga" nie są postaciami zindywidualizowanymi oraz możliwymi psychologicznie, wiele ich cech jest przejaskrawionych.

Wśród bohaterów "Tanga" znajdują się:

• Artur - jest synem Stomila i Eleonory, ma około 25 lat, jest prawidłowo rozwinięty, regularny i dorodny; studiuje na trzech kierunkach, w tym medycynę i filozofię; chodzi w garniturze; wychowany w rodzinie, w której nie ma żadnych zasad, przeciwko czemu się buntuje; ma pretensje do matki, że zdradza ojca z prostakiem Edkiem, a ojcu ma za złe, że w żaden sposób nie reaguje na tę zdradę i wciąż chodzi w piżamie; podejmuje wysiłek, aby przywrócić tradycję, jednak jego starania na nic się zdają; chce poślubić swoją kuzynkę, z nadzieją, że ślub wpłynie na zmianę postaw rodziny; gdy okazuje się to niemożliwe, umiera zabity przez Edka;
• Eleonora - żona Stomila, kochanka Edka i matka Artura; na początku utworu ubrana w dziecięcy "pajacyk" do snu; to kobieta wyzwolona, która w życiu nie uznaje żadnych zasad, jej pokolenie walczyło z tradycją i normami; wyszła za swojego męża z powodu fascynacji, jakiej doświadczyła na jego tle w młodości; kochanka Edka uważa za symbol prostoty;
• Stomil - zdradzany przez Eleonorę ojciec Artura, w latach młodzieńczych był buntownikiem, który przyczynił się do odrzucenia norm i tradycji; pasjonat sztuki i eksperymentowania; nie może zrozumieć rozterek swojego syna; były intelektualista, który zamienił się w zaniedbanego mężczyznę, bez prawa głosu w domu, niezdolny do jakiegokolwiek czynu, mimo to nadal wierzy, że sztuka może być podstawą nowego świata; rozpad jego osobowości jest w utworze podkreślony niechlujnym i rozpinanym strojem;
• Eugeniusz - siwy, starszy pan, ubrany w żakiet, szeroki krawat ze szpilką, znoszone lakierki, szorty i okulary oprawione w złotą ramę, z trudnością wciela się w narzuconą mu rolę osoby wyzwolonej z formy, przeszkadza mu w tym jego nieśmiałość i dobre maniery, jest jedyną osobą, która wspiera Artura, mimo to po śmierci Eugenii, jako konformista, staje po stronie Edka
• Eugenia - babcia Artura, siostra Eugeniusza; ma swoje lata, mimo to jest niezwykle ruchliwa, choć czasem cierpi na starcze zapaści; nie jest typową babcią, bardzo lubi gry karciane; jej ubiór jest dziwny: jaskrawa suknia z trenem, trampki, czapka - dżokejka na głowie; w III akcie ubiera się jak typowa babcia, sztywno się poruszając, narzeka na nudę, a ostatecznie kładzie się na katafalku i umiera;
• Edek - kochanek Eleonory, bohater mętny i podejrzany, gra w karty z Eugenią i Eugeniuszem, nie goli się i jest niechlujny; jego cechy charakterystyczne to wulugarność, chamstwo i prostactwo, nie kieruje się żadnymi normami, jest uosobieniem siły fizycznej, która ostatecznie wygrywa;
• Ala - osiemnastolatka pozbawiona wszelkich norm i zasad obyczajowych; zgadza się na ślub z Arturem przekonana, że nie jest on wynikiem ich miłości a dążenia Artura do przywrócenia tradycji; zdradza męża z Edkiem, co doprowadza do załamania Artura i jest jednym z powodów jego śmierci.

Akcja rozgrywa się w bliżej nieokreślonym czasie, w mieszkaniu Stomilów. Ich świat jest całkowicie pozbawiony zasad, praw i wartości, ponieważ pokolenie to odrzuciło wszelkie normy społeczne i doprowadziło do całkowitej anarchii, pomieszania stylów i norm.

W świecie tym każdy może robić, co tylko chce, łamanie zasad jest cnotą. Artur podejmuje próbę uporządkowania świata i przywrócenia jego wartości, wprowadzenia wartości. Chcę mieć tradycyjny ślub, do którego namawa Alę, Babcię prosi, aby położyła się na katafalku. Jest oburzony niechlujstwem swego ojca i moralną swobodą matki, której zdarza się zdradzać ojca z prostackim Edkiem.

Próba przywrócenia społecznego porządku nie udaje się bohaterowi. Przy organizacji ślubu zapomina o zapewnieniu o swojej miłości, dlatego Ala, przekonana, że Arturowi na niej nie zależy, wdaje się w romans z Edkiem.

Babcia umiera, a Artura zabija Edek. "Tango" kończy się symbolicznym tangiem Edka z Eugeniuszem, co oznacza, że zwyciężyła prymitywna, masowa, prosta kultura. Edek ogłasza, że od tej chwili przejmuje władzę i każdy musi go słuchać.

Autor w swoim utworze ostrzega przed nihilistycznym buntem, który przynosi anarchię; obnaża mechanizmy życia społecznego, a także realia państwa komunistycznego.

• występujący w utworze bunt przeciw zastanej rzeczywistości miał już miejsce m.in."Kordianie" Juliusza Słowackiego.
• w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego pojawił się motyw "inteligenta" i "chama", a także taniec;
• w "Moralności pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej ukazana była rodzina mieszczańska, którą możemy zestawić kontrastowo z rodziną Stomila;
• w "Szewcach" Witkacego poruszany jest problem dyktatury prostaków oraz schyłek cywilizacji europejskiej;
• u Witolda Gombrowicza w "Ferdydurke" znajdziemy motyw poszukiwania formy.