Podział obowiązków w domu – jak zaangażować dzieci do prac domowych?

Prace domowe to istotna część życia rodzinnego, a zaangażowanie dzieci w te czynności może przynieść wiele korzyści. Pomaga kształtować wartości, takie jak odpowiedzialność, samodyscyplina i współpraca. Dzieci uczą się, że dbanie o porządek i czystość to obowiązek każdego członka rodziny.

Od kiedy warto włączać dzieci w obowiązki domowe? Od jak najwcześniejszych lat, najlepiej od etapu wczesnego przedszkola. Małe dzieci nie traktują poważnie domowych obowiązków, są dla nich zabawą, a jak wiadomo przez zabawę najłatwiej kształtować dobre nawyki.

Pamiętajmy też, że wczesne przedszkolaki przechodzą skok rozwojowy, w ramach którego interesują się wszystkim, co je otacza, m.in. właśnie porządkami. Możemy zauważyć, że dzieci w tym wieku bardzo chętnie garną się do odkurzania, zmywania podłogi i wycierania kurzu.

Pomocny jest również fakt, że małe dzieci uwielbiają naśladować dorosłych i bacznie obserwują nasz każdy ruch, chcąc robić to, co my. Jeśli zatem wycieramy np. kurze lub zmywamy podłogę, jest bardzo prawdopodobne, że będą chciały robić to razem z nami.

Wykonywanie przez maluchy prac domowych i praca sama w sobie jest bardzo korzystna dla ich rozwoju. Drugorzędnym, choć także istotnym efektem tych czynności jest pomoc innym członkom rodziny w utrzymaniu czystości w domu.

Jakie korzyści przynoszą codzienne obowiązki dla rozwoju dzieci? Obowiązki domowe:

• uczą praktycznych umiejętności życiowych, takich jak pranie, gotowanie, sprzątanie i porządek wokół siebie, co ułatwia codzienne funkcjonowanie;
• uczą samodzielności - istotnego elementu rozwoju;
• uczą pracy zespołowej;
• uczą odpowiedzialności - jednej z najważniejszych cech potrzebnych w życiu, którą się nabywa poprzez praktykowanie;
• uczą wdzięczności - według psychologów jest to jedna z tych cech, które mają bardzo duży wpływ na poczucie szczęścia człowieka;
• wzmacniają poczucie własnej wartości;
• zwiększają szanse na sukces zawodowy;
• uczą właściwego podejścia do pracy;
• wytwarzają dobre nawyki, dzięki którym łatwiej jest dbać o siebie, bliskich i otoczenie.

Przy wyborze obowiązków dla dzieci warto wziąć pod uwagę ich wiek, umiejętności i zainteresowania. Młodsze dzieci mogą być odpowiedzialne za proste zadania, takie jak sprzątanie zabawek, podczas gdy starsze dzieci mogą pomagać przy przygotowywaniu posiłków, zmywaniu naczyń czy odkurzaniu. Ważne, aby prace były odpowiednie do wieku dziecka, by nie czuło się ono przytłoczone obowiązkami.

Oto przykładowe obowiązki dla dzieci w różnym wieku. Listy te należy jednak dostosować do konkretnego malucha, jego indywidualnego poziomu rozwoju, umiejętności oraz preferencji.

Obowiązki domowe 2 i 3-latków

W przypadku tak małych dzieci obowiązki powinniśmy potraktować jako formę wspólnej zabawy i odkrywania nowych, ciekawych aktywności. Dla maluchów w tym wieku odpowiednie będzie m.in.:

• sprzątanie swoich zabawek;
• wrzucanie do kosza brudnych ubrań;
• ćwiczenie samodzielnego mycia się, ubierania, zakładania butów;
• karmienie domowego zwierzątka z pomocą rodzica.

Obowiązki domowe dla 4 i 5-latków

• pomoc przy przygotowywaniu posiłków;
• rozkładanie zakupów pod nadzorem rodzica;
• wycieranie kurzu na niższych półkach i sprzętach;
• opróżnianie zmywarki z pomocą rodzica;
• sprzątanie swojego pokoju.

Obowiązki domowe dla 6, 7 i 8-latków

• załadowanie naczyń do zmywarki;
• sprzątanie swojego pokoju i pomoc w sprzątaniu innych pomieszczeń;
• nakrywanie do stołu i sprzątanie go po posiłku;
• dbanie o zwierzątko domowe.

Obowiązki domowe dla 9, 10 i 11-latków

• mycie podłogi;
• wynoszenie śmieci;
• sprzątanie wybranego pomieszczenia (z pomocą rodzica);
• samodzielne przygotowanie prostego śniadania;
• samodzielne przygotowanie ubrania i spakowanie plecaka do szkoły.

Obowiązki domowe dla 12-latków i starszych dzieci

• robienie zakupów z podaną listą;
• podawanie posiłku i sprzątanie po nim;
• wyprowadzanie na spacer psa;
• samodzielne robienie prania;
• pomoc młodszemu rodzeństwu w niektórych czynnościach;
• przygotowanie prostych potraw dla całej rodziny.

Aby dziecko chętnie wykonywało prace domowe, warto pamiętać, aby:

• nie przytłaczać ilością obowiązków - narzucenie zbyt wielu czynności do wykonania może działać demotywująco, dlatego warto postawić na 2-3 obowiązki, za które maluch będzie odpowiedzialny; pilnujmy jednocześnie, by dziecko wykonywało je solidnie i dokładnie;
• dbać o systematyczność - nasza wytrwałość i systematyczność w przypominaniu dziecku o jego obowiązkach sprawi, że ono także nauczy się podchodzić do nich w taki sposób;
• dawać konkretne polecenia i wskazówki - dzieci i nastolatki często mają problem z koncentracją na jednej rzeczy lub czynności, potrzebują jasnych i krótkich komunikatów;
• utrzymywać pogodną atmosferę - małe dzieci możemy wdrażać w obowiązki domowe poprzez zabawę, starsze zaś możemy angażować we wspólne działanie; ważne, by utrzymywać lekką, pozytywną atmosferę, motywować i chwalić za dobrze wykonane zadanie;
• dawać poczucie sprawczości i odpowiedzialności - warto włączać dziecko w proces decyzyjny, dzięki czemu zyskają poczucie, że mają wpływ na zakres swoich obowiązków; dobrze jest pokazać dziecku również, że mamy do niego zaufanie, zlecając np. codzienne karmienie zwierzęcia;
• być dla dziecka wzorem - postarajmy się wykonywać swoje zadania tak, jak wymagamy tego od swojego dziecka;
• nie wyręczać go - takie działanie jest demotywujące, a dodatkowo obniżamy poczucie wartości dziecka; zamiast tego możemy po prostu doradzić, jak zrobić coś lepiej lub inaczej, jednak zawsze doceniajmy wysiłek, jaki dziecko włożyło w swoją pracę.

Możemy stworzyć harmonogram, który określi, kto ma wykonać jakie zadania w danym dniu lub tygodniu. Dzieci lubią mieć pewność co do swoich obowiązków. Dodatkowo można wprowadzić system nagród, który będzie dodatkową motywacją.

Nagrody nie muszą być materialne – chwila zabawy, dodatkowy czas na ulubioną grę czy wyjście na lody to doskonałe sposoby na zachęcanie dzieci do wykonywania obowiązków.