Obserwacja śluzu
Obserwacja śluzu to jeden ze sposobów oceny płodności kobiety w danym dniu cyklu menstruacyjnego. Z obserwacji śluzu szyjkowego korzystają wszystkie metody objawowo-termiczne i inne naturalne metody planowania rodziny. Metodą polegającą wyłącznie na ocenie śluzu szyjkowego jest metoda Billingsów.
1. Śluz szyjkowy płodny (estrogenny) i niepłodny (gestagenny)
Śluz szyjkowy jest produkowany w macicy. W zależności od dnia cyklu, ma on inne właściwości - w dni płodne produkowany jest śluz płodny, a w niepłodnie - śluz niepłodny. Śluz płodny jest śluzem estrogennym, produkowanym pod wpływem estrogenów, wydzielanych w okresie okołoowulacyjnym, czyli najbardziej płodnym. Taki śluz jest sprzyjający dla plemników, jeśli dostaną się do pochwy. Pomaga im się przemieszczać, odżywia je, chroni przed kwaśnym środowiskiem pochwy. Jeden z rodzajów tego śluzu (śluz L) może nawet „selekcjonować” plemniki pod względem prawidłowej budowy i ruchliwości i nie przepuszczać tych gorszych komórek do komórki jajowej. W przypadku braku śluzu płodnego, plemniki w pochwie bardzo szybko giną i nie są w stanie dotrzeć do jajeczka.
Właściwości śluzu płodnego:
- wywołuje uczucie wilgoci w pochwie,
- jest śliski,
- jest rozciągliwy (jak białko jajka),
- jest przezroczysty.
Śluz niepłodny produkowany jest z kolei pod wpływem progesteronu i nazywany jest śluzem gestagennym. Nie dopuszcza on plemników w głąb macicy i do komórki jajowej.
Właściwości śluzu niepłodnego:
- nie wywołuje uczucia wilgoci w pochwie,
- nie jest elastyczny,
- jest mętny i nieprzezroczysty,
- ma białawy lub żółtawy kolor.
2. Jak wygląda obserwacja śluzu szyjkowego?
Znając już podstawowe cechy i właściwości śluzu płodnego i niepłodnego, można przystąpić do badania. Badać śluz można w domu, codziennie, wybierając podobną porę dnia. Dopiero po kilku miesiącach zapisywania wyników badania można z dość dużym prawdopodobieństwem wyznaczyć dni płodne i niepłodne, pod warunkiem, że nie dojdzie do żadnych zaburzeń cyklu miesięcznego.
Aby zbadać śluz szyjkowy, czasem wystarczy zwrócić uwagę na to, jak wygląda i zachowuje się śluz po wytarciu pochwy papierem toaletowym po oddaniu moczu (najpierw ściera się mocz, potem śluz). Ze względu na obfitość, zwykle można tak bez problemu zaobserwować śluz płodny. Śluz zawsze bada się na zewnątrz pochwy, nie w środku. Można także zwrócić uwagę na ewentualne ślady na bieliźnie czy wkładce higienicznej. Za rozpoczęcie dni płodnych uznaje się dzień, w którym kończy się uczucie suchości w pochwie. Uczucie wilgoci nie musi się utrzymywać cały dzień.
Badanie śluzu szyjkowego można ułatwić za pomocą specjalnego krystalizatora, który bada sposób krystalizacji śluzu i podaje, czy zbadany śluz jest płodny czy niepłodny. Należy pamiętać, że w czasie krwawienia miesiączkowego także może być wydzielany śluz płodny. Nie jest to jednak łatwe do sprawdzenia, dlatego uznaje się, że w czasie każdej miesiączki może dojść do zapłodnienia.
Oprócz badania śluzu, w naturalnych metodach planowania rodziny wykorzystuje się także badanie podstawowej temperatury ciała, objawu szyjkowego oraz wyliczanie dni płodnych i niepłodnych. Stosuje się to wszystko po to, aby zmaksymalizować dokładność tych metod.