Obrzęk płodu
Obrzęk płodu to z łaciny hydrops fetalis (HF), stan oznaczający gromadzenie się płynu przesiękowego w jamach ciała płodu. Jest to poważny problem zdrowotny dla dziecka, zagrażający jego życiu (może prowadzić do poronienia). Uogólniony obrzęk płodu jest wykrywany dzięki badaniom USG. Podłoże problemu jest diagnozowane również za pomocą USG, ale także badań krwii płynu owodniowego.
1. Obrzęk uogólniony płodu o podłożu immunologicznym
- w jamie opłucnowej,
- w jamie osierdziowej,
- w jamie brzusznej,
- w tkance podskórnej (często na karku, stąd nieprzezierność karkowa u niektórych dzieci z obrzękiem).
Jedyną immunologiczną przyczyną obrzęku ciała płodu jest ostry konflikt serologiczny. Niezgodność grup krwi matki i dziecka dotycząca czynnika Rh lub układu AB0 wywołuje u płodu niedokrwistość. Dzieje się tak dlatego, że komórki matki niszczą czerwone krwinki dziecka. Ta niezgodność wiąże się z różnymi zagrażającymi dziecku zaburzeniami, w tym także z obrzękiem uogólnionym. Opuchlizna ciała dziecka utrudnia mu funkcjonowanie i może doprowadzić do jego śmierci.
Obrzęk uogólniony płoduo podłożu immunologicznym jest coraz rzadszy ze względu na profilaktykę immoglobuliną anty-D.
2. Obrzęk uogólniony płodu o podłożu nieimmunologicznym
Nieimmunologiczny obrzęk płodu to zaburzenie dotykające płodu, łożyska oraz organizmu matki. Jest to obrzęk dużo częstszy niż obrzęk o podłożu immunologicznym. Często towarzyszą mu także inne zaburzenia: wielowodzie i obrzęk łożyska. W zależności od tego, jaka choroba wywołała obrzęk uogólniony u płodu, pojawią się różne objawy lub wady. Grupami przyczyn tego rodzaju obrzęku są:
- zaburzenia sercowo-naczyniowe,
- zespoły wad wrodzonych,
- zaburzenia dotykające układu limbicznego,
- choroby metaboliczne (wrodzone),
- wady dotyczące klatki piersiowej,
- wady naczyń łożyska,
- infekcje,
- wady układu pokarmowego i moczowego,
- guzy o charakterze nowotworowym u płodu.
Wśród zaburzeń dotykających serca i naczyń, można wyróżnić arytmię, zwężenie zastawki aorty, hipoplazję lewej komory serca, przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego czy zespół Ebsteina. Zespoły wad wrodzonych, które mogą doprowadzić do obrzęku uogólnionego u płodu, to zespół Noonan, zespół Turnera czy zespół Smitha-Lemliego-Opitza.
Choroby metaboliczne związane z obrzękiem u płodu to choroba Gauchera, choroba Niemanna-Picka i mukopolisacharydoza. W obrębie klatki piersiowej spotyka się przepuklinę przeponową, sekwestrację oskrzelowo-płucną, potworniaka śródpiersia czy zwyrodnienie gruczołowo-torbielowate dotykające płuc – te wszystkie choroby wywołują obrzęk płodu. Zaburzenia funkcjonowania naczyń łożyska, takie jak zakrzepica żyły w pępowinie czy nieprawidłowości dotyczące budowy samej pępowiny, to także zaburzenia związane z obrzękiem. Infekcjami, które mogą wywołać obrzęk, są: toksoplazmoza, kiła, listerioza oraz zakażenia wirusowe, np. wirusem różyczki czy wirusem Coxsackie. Dzieci cierpiące w łonie matki na obrzęk uogólniony mogą mieć np. wywołującą go atrezję dwunastnicy, smółkowe zapalenie otrzewnej, uropatie zaporowe, wrodzone zapalenie nerek lub wielotorbielowatość nerek, czyli wrodzone wady układu pokarmowego i moczowego.