Mowa zależna i niezależna
Jednym z tematów w zakresie składni jest mowa zależna i niezależna. Ich wspólnym elementem jest przytaczanie cudzej wypowiedzi, jednak sposób tej wypowiedzi jest różny. Na czym polega?
Mowa zależna i niezależna 
W tym artykule:
Gramatyka języka polskiego jest dość skomplikowana. Wielu uczniów to właśnie jej obawia się najbardziej. Jednym z trudniejszych zagadnień jest mowa zależna i niezależna oraz związane z nimi zasady interpunkcji.
Mowa zależna i niezależna, czyli od czego to zależy?
Z mową niezależną spotykamy się zarówno w mowie potocznej, jak i w literaturze. Jest też obecna w zapisie dialogu lub w transkrypcji dyskusji.
Mową niezależną nazywamy dosłowne przytoczenie czyjeś lub własnej wypowiedzi, któremu towarzyszy zdanie wprowadzające, np. Kinga zapytała mamę: "Mogę jechać na kolonie w góry?", "Nie możesz iść sama do sklepu" - powiedział tata.
Zdanie w mowie niezależnej zbudowane jest ze zdania wprowadzającego oraz wprowadzanego. Pierwsze z nich informuje, kto wypowiada przytoczone słowa. Z kolei zdanie wprowadzane to przytoczenie własnych lub cudzych słów.
Zauważ, że w mowie niezależnej zdania nie są ze sobą połączone składniowo. To jakby dwie odrębne wypowiedzi, które łączy jedynie treść.
W przypadku mowy zależnej wypowiedź jest przytaczana nie dosłownie, lecz w postaci zdania podrzędnego dopełnieniowego, które zaczyna się od spójników żeby, że lub od partykuły czy. W zdaniu nadrzędnym orzeczeniem jest najcześciej czasownik, który wskazuje na mówienie, twierdzenie, prośbę lub pytanie, np. Mama zapytała mnie, czy po lekcjach pojadę z nią do babci. W szkole ogłoszono, że od przyszłego tygodnia będziemy uczyć się zdalnie.
Mowa zależna jest stosowana m.in. w sprawozdaniach.
Mowa zależna i niezależna w kontekście reguł interpunkcyjnych i ortograficznych
Zapisanie cudzej wypowiedzi związane jest z koniecznością przestrzegania określonych reguł interpunkcyjnych i ortograficznych. Najważniejsze z nich to:
- po zdaniu wprowadzajacym stawiamy dwukropek, np. Nauczyciel poprosił uczniów: "Otwórzcie książki na stronie ósmej",
- zdanie wprowadzane ujmujemy w cudzysłów, np. Asia zapytała: "Wpadniesz do mnie po pracy?",
- kiedy stosujemy dialog, zdanie wprowadzane zapisujemy od nowego wiersza i wyodrębniamy myślnikami,
- zdania wprowadzające, które następują po wypowiedzi, zaczynamy małą literą,
- w mowie zależnej zdanie pozbawione jest tonu emocjonalnego, stąd nie stosuje się wykrzyknika.
