Leki kategorii A - jakie to leki i czy można je bezpiecznie stosować w ciąży?

Wszystkie dostępne na rynku farmaceutycznym leki i suplementy diety zostały podzielone na pięć kategorii, w zależności od ich wpływu na rozwijający płód. Za ten podział leków odpowiedzialna jest Amerykańska Agencja Leków i Żywności (FDA). W zależności od trymestru ciąży, wpływ leku na płód może być różny, dlatego też nie zawsze dany lek może należeć do jednej z kategorii. Leki co jakiś czas są kontrolowane i ponownie sprawdzane jest ich bezpieczeństwo stosowania, ze względu na coraz nowsze metody technologiczne i badawcze, które wpływają na lepszą jakość badań.

Z definicji kategoria A leków to taka grupa leków, która po przebadaniu na kobietach ciężarnych nie wykazywała szkodliwego działania na płód. Leki te są powszechnie uznane za bezpieczne podczas stosowania w ciąży oraz możliwość uszkodzenia płodu podczas ich zażywania wydaje się bardzo mało prawdopodobna.

Chociaż kategoria A leków jest uznana za bezpieczną do stosowania w ciąży, ogólnie przyjmowana jest zasada, że podawanie jakichkolwiek leków w okresie ciąży i okresie przedporodowym powinno być ograniczone do minimum, a więc do takich przypadków, gdy brak podawania farmaceutyku powoduje większe zagrożenie dla płodu niż wpływ zastosowanego leku.

Do kategorii A farmaceutyków zaliczamy, m.in.:

• wszelkie preparaty zawierające wyciągi z leków ziołowych; zaliczamy do nich, m.in. środki do odkażania dróg moczowych z wyciągiem z owoców żurawiny, syropy ziołowe, np. wykrztuśny syrop prawoślazowy, preparaty przeciwgorączkowe na bazie wyciągów z roślin leczniczych, suplementy diety o działaniu uspokajającym zawierające melisę, głóg czy kozłka lekarskiego oraz inne leki ziołowe;
• suplementy diety zawierające magnez i/lub wapń;
• preparaty kwasu foliowego (są one wręcz zalecane, ze względu na to, iż niedobór kwasu foliowego w ciąży odpowiedzialny jest za wady cewy nerwowej u płodu; związek ten to koenzym niezbędny do biosyntezy kwasów nukleinowych; przyjmowanie niektórych leków, np. doustnych środków antykoncepcyjnych, estrogenów czy alkoholu, zwiększają zapotrzebowanie organizmu na kwas foliowy);
• preparaty zobojętniające kwas żołądkowy – są to preparaty zawierające węglany wapnia i magnezu;
• niektóre witaminy z grupy B (B1, B2, B6, B12) oraz witamina C, ale pod warunkiem zażywania ich w dawkach zalecanych; w dawkach wyższych mogą działać niekorzystnie na płód;
• maści i czopki stosowane w leczeniu hemoroidów, zawierające wyciąg z drożdży oraz olej z wątroby rekina;
• paracetamol (należy do kategorii B leków) – dopuszczalny jest także w bardzo małych dawkach i zastosowany jedynie doraźnie.

Leki kategorii A uważane są za bezpieczne podczas stosowania w ciąży. Przeważają w tej grupie głównie leki ziołowe. Nie należy jednak zbyt często ich stosować. Częste nadużywanie leków, nawet na bazie roślin leczniczych, chociaż może nie mieć wpływu na rozwijający się płód, to może w pewien niekorzystny sposób działać na samą kobietę ciężarną.

Źródła

1. Rajtar – Cynke G. (red.), Farmakologia, Wydanie II, Wydawnictwo CZELEJ, Lublin 2007, ISBN: 978-83-60608-77-7.
2. Szałek E., Grześkowiak E., Bezpieczeństwo farmakoterapii w okresie ciąży, Farmacja współczesna 2008, 1, s. 109-115.