Jakich rzeczy unikać w ciąży?
W czasie ciąży należy zachować daleko idącą ostrożność, ponieważ wiele substancji może być szkodliwych dla dziecka. Przed niektórymi zagrożeniami można się ustrzec, ale prawdopodobieństwo kontaktu z nimi w życiu codziennym jest dość wysokie. Na co zwracać szczególną uwagę?
1. Palenie w ciąży
Palenie papierosów w czasie ciąży dramatycznie zwiększa ryzyko śmierci łóżeczkowej u dzieci. Statystyki wskazują, że jest ono czterokrotnie większe u niemowląt, których matki wypalały 1–9 papierosów dziennie i aż osiem razy większe przy paleniu ponad 20 papierosów każdego dnia.
Pozostałe potencjalne zagrożenia dla przebiegu ciąży powstałe w wyniku palenia to: ciąża pozamaciczna, poronienie, przedwczesny poród, oderwanie się łożyska oraz krwawienie z pochwy.
Niektóre badania wykazują, że palenie w ciąży może zaszkodzić rozwojowi umysłowemu i wpłynąć na zachowanie dziecka, prowadząc do nadpobudliwości i trudności z koncentracją. Poza tym pewne wady wrodzone, na przykład rozszczep wargi i podniebienia, są częstsze u dzieci palących matek.
Im późniejszy etap ciąży, tym większe ryzyko komplikacji. Jeśli kobieta rzuci palenie w ciągu pierwszej połowy ciąży, jej dziecko najprawdopodobniej będzie miało właściwą wagę. Jeżeli jednak będzie paliła aż do rozwiązania, noworodek będzie zagrożony niedowagą.
2. Kontakt ze zwierzętami a ciąża
Niektórymi infekcjami można zarazić się od zwierząt, dlatego w czasie ciąży należy zachować szczególną ostrożność w kontakcie z nimi. Jedną z infekcji, która negatywnie wpływa na płód, jest toksoplazmoza. Może ona powodować u dziecka problemy ze wzrokiem i wady w mózgu.
Zarażenie następuje zwykle nie tylko w wyniku spożycia surowego, niedogotowanego mięsa, ale także poprzez kontakt z kałem kotów i innych zwierząt. Toksoplazmoza jest najbardziej niebezpieczna w pierwszym trymestrze ciąży.
Jednak prawdopodobieństwo zarażenia toksoplazmozą podczas ciąży jest niewielkie, a raz przebyta infekcja uodparnia na całe życie. Istnieje duża szansa na to, że posiadając kota, kobieta zdążyła wcześniej zarazić się i w ten sposób jest odporna na toksoplazmozę.
Mimo to zaleca się, aby ciężarne nie opróżniały kociej kuwety – powinna ona być oczyszczona codziennie, ale przez kogoś innego. Jeśli kobieta jest zmuszona zrobić to sama, powinna mieć na sobie gumowe rękawice, a po skończonej czynności umyć dokładnie zarówno je, jak i ręce. Ostrożność należy zachować także podczas prac w ogrodzie, aby zmniejszyć ryzyko zarażenia. Podstawą jest mycie rąk przed kontaktem z jedzeniem.
Toksoplazmozą można także zarazić się od owiec w trakcie narodzin ich małych, dlatego kobiety w ciąży powinny unikać z nimi kontaktu.
W wielu przypadkach toksoplazmoza nie daje żadnych objawów, ale ciężarna, która zauważyła u siebie symptomy zbliżone do grypy, powinna wykonać badanie krwi.
3. Salmonella i bakterie E. coli a ciąża
Ryzykowne dla kobiet w ciąży, ale nie dla płodu, są infekcje salmonellą i bakteriami E. coli, które są zwykle wynikiem spożycia surowych jaj i niedogotowanego mięsa lub kontaktem z niektórymi zwierzętami, na przykład jaszczurkami, wężami, żółwiami, papugami, kanarkami, ziębami, gołębiami, psami i kotami.
Bakterie E. coli mogą znaleźć się także u bydła, dlatego pracując ze zwierzętami, kobieta w ciąży powinna po każdym kontakcie z nimi myć dokładnie ręce.
4. Substancje teratogenne a ciąża
Do substancji teratogennych zalicza się: niektóre leki na receptę, infekcje, duże dawki promieniowania, alkohol, kofeinę i tytoń. Każda z tych rzeczy może być niebezpieczna dla zdrowia dziecka.
Jednak należy pamiętać, że wady wrodzone przytrafiają się około 2–3 procentom dzieci, z czego mniej niż 10 procent wad wrodzonych jest spowodowanych kontaktem z substancjami teratogennymi.
5. Kontakt z chemikaliami a ciąża
Zupełne uniknięcie kontaktu z chemikaliami jest niemożliwe, jednak można go znacznie ograniczyć.
- W czasie sprzątania i korzystania ze środków czyszczących należy nosić szczelne gumowe rękawiczki i starać się nie wdychać oparów chemikaliów. Nie powinno się używać pestycydów, środków na owady ani przeciwgrzybiczych. Na rynku dostępne są naturalne preparaty do czyszczenie – warto ich używać, będąc w ciąży.
- Jeśli ciężarna ma kontakt z chemikaliami w pracy, zwiększa to ryzyko poronienia lub wad wrodzonych. Wówczas pracodawca ma obowiązek przenieść kobietę w ciąży na stanowisko, które nie stwarza zagrożenia dla płodu, bez zmniejszania jej wynagrodzenia.
- Kontakt z farbą, turpentyną i innymi środkami może negatywnie odbić się na zdrowiu dziecka. Dlatego ciężarne powinny przekazać prace remontowe partnerowi lub fachowcom.
- Także ołów nie służy ciężarnym. Można go znaleźć w zanieczyszczonej wodzie, dlatego należy pamiętać o korzystaniu z filtrów. Również hobby może prowadzić do styczności z ołowiem, dlatego będąc w ciąży należy unikać garncarstwa, robienia biżuterii, nadruków itd. Ponadto należy uważać przy usuwaniu starej farby (przed 1970 rokiem farby na bazie ołowiu były powszechnie używane).
- Ciężarne powinny unikać także kontaktu z rtęcią, którą można znaleźć w zanieczyszczonych rybach, na przykład w mieczniku, rekinie i marlinie. Kobiety w ciąży mogą jeść tuńczyka, ale w rozsądnych ilościach.
6. Pranie chemiczne a ciąża
Pranie chemiczne ubrań nie stanowi zagrożenia dla kobiet w ciąży, ponieważ ilość chemikaliów znajdujących się na ubraniach podczas ich odbioru jest znikoma.
Przed nałożeniem ubrań pranych chemicznie należy je jednak przewietrzyć, gdyż ciężarne są bardziej wyczulone na zapachy. Ponadto, używając środków do prania chemicznego w domu, na przykład do usunięcia plam, konieczne jest nałożenie rękawic i bluzki z długimi rękawami. Pomieszczenie powinno być dobrze przewietrzone.
7. Malowanie mieszkania w ciąży
Malowanie w czasie ciąży naraża ciężarną na kontakt z wieloma środkami chemicznymi, które mogą być szkodliwe dla płodu. Dokładne ryzyko nie jest jednak zbadane.
- Jeśli kobieta w ciąży chce zmienić kolor ścian w domu, powinna znaleźć fachowca lub powierzyć to zadanie partnerowi. Można też poczekać z remontem na czas po porodzie.
- Ciężarna, która zdecyduje się na malowanie ścian, powinna nałożyć na twarz specjalną maskę, rękawice, długie spodnie oraz bluzkę z długimi rękawami, aby zminimalizować ryzyko kontaktu z farbą. W czasie malowania nie wolno pić ani jeść.
- Przy wyborze farby należy zwrócić uwagę na to, by miała niski lub zerowy poziom lotnych związków organicznych. Ważne jest także, aby czas malowania był możliwie krótki. Po czynności należy otworzyć szeroko okna i nie spać w świeżo pomalowanym pokoju.
8. Lakierowanie drewna w ciąży
Nie wiadomo do końca, w jaki sposób chemikalia używane do lakierowania drewna wpływają na płód, ale na wszelki wypadek zaleca się, aby kobiety w ciąży zrezygnowały z tej czynności.
Regularny kontakt z niektórymi substancjami używanymi do malowania i renowacji mebli może nieznacznie zwiększyć ryzyko wytrzewienia u dzieci. Jest to wada polegająca na posiadaniu jelit i innych organów wyrośniętych na zewnątrz ciała. Jednak ryzyko jest bardzo małe, a jednorazowe lakierowanie drewna nie powinno zaszkodzić płodowi.
9. Środki w aerozolu a ciąża
W czasie ciąży zaleca się niestosowanie odświeżaczy powietrza i innych środków w aerozolu. Zawierają one lotne związki organiczne i sztuczne środki zapachowe, które mogą być szkodliwe dla płodu. Wysokie stężenie lotnych związków powoduje bóle głowy, biegunkę, ból ucha i wymioty.
Istnieje zależność między stosowaniem środków w aerozolu a świszczącym oddechem u dziecka po narodzeniu. Ma to związek z wnikaniem chemikaliów do ciała matki i ich wpływem na rozwijające się płuca i inne organy dziecka.
10. Środki do czyszczenia a ciąża
Używanie środków do czyszczenia w czasie ciąży nie stwarza większego zagrożenia dla płodu, pod warunkiem że ciężarna sprząta w dobrze przewietrzonym pomieszczeniu. Ważne jest, aby mieć na sobie ochronne rękawiczki i bluzkę z długimi rękawami.
Kobiety w ciąży, które decydują się na używanie chemicznych środków do czyszczenia, powinny pamiętać o tym, aby nigdy nie mieszać amoniaku i środka rozjaśniającego, gdyż powstałe opary są niezwykle niebezpieczne.
11. Środki na pchły i owady a ciąża
Środki na pchły nie powodują wad wrodzonych u dzieci. Są dokładnie badane pod kątem potencjalnej szkodliwości dla ludzi. Jeśli jednak kobieta w ciąży obawia się o zdrowie płodu, powinna poprosić kogoś o wyręczenie jej podczas odpchlenia zwierząt domowych.
Niewielka ilość środka na pchły na skórze lub wdychana podczas odpchlenia nie stwarza większego zagrożenia dla płodu. Niebezpieczeństwo pojawia się, kiedy ciężarna ma kontakt z pestycydami przez dłuższy czas.
Kobiety w ciąży powinny zachować ostrożność w przypadku środków na owady, ponieważ zawierają one substancje, które w dużych ilościach mogą być szkodliwe dla zdrowia ciężarnej i płodu. Istnieje prawdopodobieństwo, że używanie środków na owady w pierwszym trymestrze przyczynia się do wady wrodzonej u chłopców znanej jako spodziectwo. Jednak konieczne są dalsze badania, aby potwierdzić tę zależność. W lecie zamiast środka owadobójczego można używać świec z citronellą, aby odstraszać owady. Dostępne są także naturalne środki.
Nie sposób uniknąć styczności z niebezpiecznymi substancjami. Jednak zachowanie rozsądku i higieny może zminimalizować ryzyko zaszkodzenia płodowi. Kobiety w ciąży nie powinny popadać w przesadę i dążyć do sterylności w swoim otoczeniu. Bardziej rozsądne jest zastosowanie się do wyżej wymienionych wskazówek i cieszenie się oczekiwaniem na nowego członka rodziny.