Czym jest ciąża?

Ciąża to proces dojrzewania człowieka od zapłodnienia do uzyskania zdolności samodzielnego życia poza organizmem matki. Czas trwania ciąży jest indywidualny dla każdego człowieka. Przyjmuje się, że ciąża trwa średnio ok. 40 tygodni (9 miesięcy), średnio 281 dni +/- 44. W tym czasie rodzi się 95% dzieci. Ciąża, która trwa od 259 do 303 dni także uznawana jest za prawidłową.

Najprostszym sposobem wyznaczenia daty porodu jest metoda Nagellego przy pomocy kalendarza. Przy cyklu 28-dniowym wygląda to tak: do daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki dodaje się 7 dni (pierwsze dni niepłodne cyklu). Jeśli średni cykl miesiączkowy był dłuższy niż 28 dni to należy jeszcze dodać liczbę dni ponad 28 i od otrzymanej daty należy cofnąć się o 3 miesiące.

Ciążę można potwierdzić już 10 dni po zapłodnieniu za pomocą niektórych testów ciążowych z moczu. Wykrywają one hormon ciążowy zwany gonadotropiną kosmówkową (hCG). Jeśli jego stężenie jest podwyższone, stwierdza się ciążę. Jeśli w dniu spodziewanej miesiączki test da również wynik pozytywny, należy umówić się na wizytę u ginekologa. Jeśli lekarz jeszcze nie potwierdzi ciąży, może poinformować kobietę jak powinna przebiegać opieka prenatalna – co kobieta powinna robić, jak się odżywiać, dbać o swoje zdrowie, by dziecko prawidłowo się rozwijało i, tak jak i ona, było zdrowe.

Badanie beta HCG z krwi pozwoli określić, który to tydzień ciąży. Jeśli ciąża się potwierdzi, kolejne badanie powinno być między 6 a 8 tygodniem. Lekarz zbada wtedy kobietę, wpisze pierwsze wyniki badań do karty i ustali kolejną wizytę.

Pierwsze objawy ciąży to nudności, wymioty, niechęć do niektórych pokarmów lub nadmierny apetyt, bolesność piersi, obrzmienie piersi, zatrzymanie miesiączki.

Objawy ciąży, które są pewne to:

• wysłuchanie przez lekarza tętna płodu,
• wyczucie ruchów płodu,
• wykrycie płodu za pomocą badania ultrasonograficznego.

Podczas ciąży kobieta musi wykonać podstawowe badania. Należy do nich:

• ustalenie grupy krwi (najlepiej jeśli kobieta nosi ze sobą zaświadczenie z oznaczoną grupą krwi przy sobie),
• wykonanie odczynu Coombsa,
• morfologia krwi – pozwoli stwierdzić, czy kobieta nie ma niedokrwistości,
• wykonanie odczynu Wassermana – wykrywa kiłę,
• ogólne badanie moczu,
• oznaczenie poziomu glukozy we krwi – by wykryć wcześnie ewentualną cukrzycę.

Warto przeprowadzić następujące badania:

• badania hormonów tarczycy, które sprawdzają czynność gruczołu,
• badania w kierunku różyczki, cytomegalii i toksoplazmozy – jeśli w organizmie nie ma przeciwciał, kobieta musi chronić się przed zakażeniem w ciąży; jeśli są – dziecku nic nie grozi,
• antygen HBS – sprawdza się go w ostatnich tygodniach ciążki, by wykryć żółtaczkę typu B. Jeśli matka jest chora, dziecku podaje się immunoglobulinę po porodzie,
• badania prenatalne – zwykle zaleca się je kobietom po 35. roku życia w celu wykrycia ewentualnych wad wrodzonych płodu. Mogą być inwazyjne, co wiąże się z ryzykiem utraty ciąży, lub nieinwazyjne, które są całkowicie bezpieczne dla matki i dziecka.

Podczas ciąży ważna jest także opieka prenatalna, która w istotny sposób wpływa na zdrowie ciąży i radość, jaką może ona być. Jeśli kobieta ma zamiar zajść w ciążę wielu lekarzy zaleca, aby przed samym staraniem się o dziecko odwiedziła ginekologa.

Lekarz zapozna się z historią medyczną kobiety, jej ewentualnymi schorzeniami, lekami jakie przyjmuje. Pomoże także przy kłopotach z płodnością. Lekarz wskaże także odpowiednie witaminy, jakie kobieta powinna przyjmować (szczególnie kwas foliowy). Pomoże kobiecie lepiej zrozumieć jej cykl, co pozwoli na wyznaczenie najlepszego okresu w ciągu miesiąca na zajście w ciążę.

Co do sposobu odżywiania kobiety w ciąży, pokutuje przeświadczenie, że powinna jeść za dwoje. Jednak w zupełności wystarczy jej dostarczenie 2500 kcal dziennie. Dieta podczas ciąży powinna być urozmaicona – z dużą ilością warzyw i owoców, które dostarczają witamin, chudego mięsa i nabiału, które są źródłem wysokowartościowego białka, dobrych tłuszczy. W drugiej połowie cyklu warto ograniczyć sól, ponieważ przyczynia się ona do powstawania obrzęków.

Jedną z ważnych rzeczy w czasie ciąży są ćwiczenia. Wiele badań pokazuje, że ułatwiają one poród i pozwalają szybciej wrócić do pełnej sprawności. Poza tym pomagają walczyć ze zmęczeniem, minimalizują ból pleców poprzez wzmacnianie mięśni, odstresowują. Zalecane ćwiczenia w ciąży to spacery, pływanie, stretching, joga, pilates, taniec, łagodny aerobik, jazda na rowerze stacjonarnym. Przed rozpoczęciem wykonywania ćwiczeń należy skonsultować to z lekarzem.

W czasie ciąży nie wolno pić alkoholu, palić papierosów, zażywać niektórych leków – może to doprowadzić do uszkodzenia płodu lub wpłynąć negatywnie na jego rozwój. Może się do tego przyczynić także przyjmowanie zbyt dużej ilości witaminy A (może powodować rozwój wad wrodzonych), niektóre bakterie (np. toksoplazmoza), zbyt intensywny sport, orzeszki ziemne (ryzyko wystąpienia alergii), chemikalia (mogą doprowadzić do poronienia), rentgen, niektóre zioła (np. piołun, mniszek lekarski).

Podczas ostatniego miesiąca ciąży kobieta może czuć się mniej komfortowo ze względu na ruchy dziecka, zmianę jego pozycji. Utrudnione jest siadanie i wstawanie, również może się tak dziać ze snem. Kobieta może czuć się zaniepokojona tymi zmianami. Kobiety wyczekują dnia rozpoczęcia porodu. Warto jednak pamiętać, że może on rozpocząć się w innym terminie niż przedstawiony przez lekarza. Zwykle jednak kobiety właściwie rozpoznają sygnały dawane im przez ciało – wydalenie czopu śluzowego, który podczas ciąży blokuje ujście szyjki macicy, odejście wód płodowych, skurcze. Kiedy będą powtarzać się co pięć minut, kobieta powinna dotrzeć do szpitala.

Długość trwania porodu jest różna u różnych kobiet. Zwykle jednak pierwszy poród jest najdłuższy. Może się on odbyć siłami natury albo poprzez cesarskie cięcie. W trakcie porodu naturalnego kobieta może skorzystać z różnych metod łagodzenia bólu, zarówno tych naturalnych, jak i ze środków medycznych.

Źródła

1. Eisenberg A., Hathaway S., Murkoff H., W oczekiwaniu na dziecko - poradnik dla przyszłych matek i ojców, REBIS, Poznań 2004, ISBN 83-7301-429-2
2. Bręborowicz G. Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3082-X
3. Słomko Z. Ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3153-9
4. Kaleta M. (red.), Podstawy położnictwa. Najważniejsze zagadnienia, Urban & Partner, Wrocław 2011, ISBN 978-83-7609-254-6