Czy gluten naprawdę szkodzi każdemu? Skutki diety bezglutenowej

Gluten odgrywa kluczową rolę w produkcji pieczywa i wielu przetworzonych produktów, ale czy faktycznie szkodzi każdemu? U osób zdrowych, bez celiakii lub nadwrażliwości na gluten, nie ma dowodów na to, że jego eliminacja przynosi korzyści zdrowotne. Wręcz przeciwnie – dieta bezglutenowa może prowadzić do niedoborów błonnika, witamin z grupy B i minerałów, takich jak żelazo czy magnez, ponieważ produkty pełnoziarniste są ich ważnym źródłem.

Z drugiej strony, niektóre osoby zgłaszają poprawę samopoczucia po wyeliminowaniu glutenu, mimo że nie mają stwierdzonej nietolerancji. Może to wynikać tak naprawdę z ograniczenia węglowodanów i wysoko przetworzonej żywności. Warto więc zastanowić się, czy problemem jest gluten, czy raczej jakość oraz ilość spożywanych produktów, które go zawierają.

Wiele osób uważa, że rezygnacja z glutenu poprawia pracę układu pokarmowego, nawet jeśli nie mają celiakii czy nietolerancji. Faktycznie, dieta bezglutenowa często wiąże się z wyeliminowaniem wysoko przetworzonych produktów, co korzystnie wpływa na jelita. Jednak sam gluten nie jest winowajcą wszystkich problemów trawiennych. U zdrowych osób pełnoziarniste produkty zawierające gluten wspierają mikrobiom jelitowy dzięki zawartości błonnika prebiotycznego. Dlatego zamiast całkowitej eliminacji, lepiej skupić się na jakości spożywanej żywności i wybierać produkty pełnoziarniste o jak najmniejszym stopniu przetworzenia.

Nie każdy musi eliminować gluten, ale są pewne grupy, dla których jego unikanie jest kluczowe dla zdrowia.

• Osoby z celiakią – to choroba autoimmunologiczna, w której spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych, co z kolei zaburza wchłanianie składników odżywczych. Objawy mogą obejmować bóle brzucha, biegunki, utratę masy ciała, a także przewlekłe zmęczenie i problemy skórne. Dla chorych nawet śladowe ilości glutenu mogą powodować poważne konsekwencje zdrowotne.

• Osoby z nietolerancją lub nadwrażliwością na gluten – nie mają celiakii, ale po spożyciu glutenu odczuwają dolegliwości trawienne, bóle głowy, mgłę mózgową czy przewlekłe zmęczenie. Choć mechanizm tej reakcji nie jest w pełni poznany, wykluczenie glutenu poprawia ich samopoczucie.

• Chorzy na niektóre schorzenia autoimmunologiczne – niektóre badania wykazują, że eliminacja glutenu pomaga osobom z chorobą Hashimoto czy reumatoidalnym zapaleniem stawów, choć wpływ ten nie jest jednoznacznie potwierdzony.

Dla reszty populacji gluten nie stanowi zagrożenia, a jego eliminacja bez wskazań medycznych prowadzi do niepotrzebnych ograniczeń dietetycznych i czasami nawet niedoborów składników odżywczych.

Niektórzy twierdzą, że po odstawieniu glutenu czują się lepiej – mają więcej energii, lepszą koncentrację i mniej się męczą. Może to wynikać z ograniczenia przetworzonych produktów oraz węglowodanów i stabilizacji poziomu cukru we krwi, a nie z samej eliminacji glutenu.

Istnieją jednak badania sugerujące, że u osób z nadwrażliwością na gluten spożycie tego białka powoduje tzw. mgłę mózgową, objawiającą się osłabioną koncentracją i problemami z pamięcią. Choć nie ma jednoznacznych dowodów na to, że gluten szkodzi układowi nerwowemu, osoby doświadczające takich objawów mogą spróbować takiej eliminacji i obserwować reakcję organizmu.

Dieta bezglutenowa w pewnym momencie stała się trendem i wiele osób stosuje ją bez wyraźnych wskazań medycznych. W rzeczywistości, dla większości zdrowych osób gluten nie stanowi zagrożenia, a jego eliminacja nie przynosi dodatkowych korzyści zdrowotnych. Wręcz przeciwnie – rezygnacja z pełnoziarnistych zbóż może prowadzić do niedoborów błonnika, witamin z grupy B oraz minerałów, takich jak żelazo, cynk i magnez.

Z drugiej strony, osoby z celiakią, nietolerancją glutenu lub nadwrażliwością na to białko muszą unikać go całkowicie, ponieważ nawet śladowe ilości powodują u nich poważne problemy zdrowotne. Dieta bezglutenowa jest więc koniecznością w przypadku określonych schorzeń.

Warto również pamiętać, że gotowe produkty bezglutenowe często zawierają więcej cukru, tłuszczów i sztucznych dodatków, które poprawiają ich smak i konsystencję. Dlatego, jeśli ktoś decyduje się na rezygnację z glutenu bez wyraźnej potrzeby, powinien zadbać o dobrze zbilansowaną dietę, bogatą w inne źródła błonnika i składników odżywczych.

Wiele osób uważa, że rezygnacja z glutenu automatycznie prowadzi do utraty wagi. W rzeczywistości to nie gluten sam w sobie jest problemem, lecz eliminacja produktów, które go zawierają. Ograniczenie pieczywa, makaronu czy ciast często wiąże się ze zmniejszeniem liczby spożywanych kalorii, co może sprzyjać redukcji masy ciała.

Jednak sama dieta bezglutenowa nie gwarantuje schudnięcia – jej efekt zależy od ogólnego bilansu kalorycznego i jakości wybieranych produktów.

Dieta bezglutenowa stała się żywieniowym trendem, ale nie zawsze jest uzasadniona. Warto podejść do tematu racjonalnie i unikać eliminowania produktów bez wyraźnej potrzeby. Kluczowe jest zwracanie uwagi na jakość spożywanej żywności – zarówno w przypadku produktów zawierających gluten, jak i zamienników bez zawartości tego białka.

Źródło: NaukaJedzenia.pl

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl