Co trzeci młody człowiek doświadcza przemocy w sieci. Alarmujące dane
Cyfrowe życie młodzieży zaczyna się coraz wcześniej i z roku na rok staje się coraz intensywniejsze. Smartfon pełni dziś rolę głównej bramy do świata internetu, a wraz z nim pojawiają się nowe szanse, ale i poważne zagrożenia. Jak się okazuje, co trzeci nastolatek spotyka się z przemocą online, a co czwarty otrzymał nagie lub półnagie zdjęcia. Najnowszy raport NASK obnaża ukrywane często aspekty funkcjonowania nastolatków w sieci.
Raport NASK ujawnił niepokojące wynik na temat nastolatków w sieci.
W tym artykule:
Badanie na kilku tysiącach osób
Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy (NASK) przygotował Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców. Badacze przyjrzeli się grupie nastolatków i rodziców oraz ich funkcjonowaniu w sieci.
Badanie przeprowadzono w okresie wrzesień–październik 2024 r. techniką CAWI (ankieta online) na próbie 3665 uczniów (klasy 7–8 SP oraz 1–2 szkół ponadpodstawowych) i 918 rodziców z 160 szkół we wszystkich województwach.
Istotnym okazało się zaproszenie do badania zarówno młodych osób, jak i ich rodziców, ponieważ pokazało różnice w postrzeganiu pewnych zachowań ujętych w raporcie.
Wcześnie i… przez telefon
Jak czytamy w dokumencie, polskie dzieci zaczynają "cyfrową przygodę" bardzo wcześnie. Już 4 na 10 ma własny smartfon przed 9. urodzinami. Dominującym momentem wręczenia pierwszego urządzenia pozostaje wiek od 9 do 10 lat, co zbiega się z ważnymi uroczystościami rodzinnymi i początkiem szkolnej samodzielności.
To właśnie z pomocą telefonu dzieci najczęściej są on-line. Aż 93 proc. nastolatków korzysta z internetu przez telefon, podczas gdy laptopy i tablety tracą na znaczeniu.
Sposób używania sieci jednak wyraźnie różni się w odniesieniu do płci. Dziewczęta częściej wybierają kontakty i media społecznościowe (także muzykę), a chłopcy gry. To widać również w doborze urządzeń: dziewczęta korzystają częściej ze smartfonów i laptopów, chłopcy z PC i konsol.
Zobacz także: Raport odsłania smutną prawdę o polskiej szkole. Ta grupa najczęściej doświadcza przemocy
Dużo czasu w sieci, ale mniej niż w 2022 roku
Nastolatki spędzają w sieci średnio niemal 5 godzin dziennie. Choć to mniej niż w rekordowym pandemicznym 2022 roku (5 godzin 36 minut), nadal trudno mówić o równowadze.
Wielu rodziców nie doszacowuje tego czasu, szczególnie w tygodniu, co pokazuje, że realny obraz cyfrowych nawyków dzieci pozostaje poza ich kontrolą. Co gorsza, ponad połowa młodych sama przyznaje, że używa telefonu dłużej, niż planowała, a jedna trzecia ma trudność z odłożeniem go choćby na chwilę.
Przemoc w sieci
Najbardziej alarmujący fragment raportu dotyczy przemocy w internecie. Co trzeci nastolatek doświadcza agresji online, najczęściej w postaci wyzywania, ośmieszania czy poniżania.
Blisko połowa nic z tym nie robi, traktując to jako część życia w sieci. Widać też rozdźwięk między światem młodych a dorosłych. Rodzice są przekonani, że dziecko zwróci się do nich po pomoc, tymczasem większość woli milczeć.
Pornografia wśród nastolatków
Raport pokazuje też inny problem. Okazuje się, że pierwszy kontakt z pornografią następuje średnio już w wieku 11 lat. Co trzeci nastolatek, który zetknął się z takimi materiałami, ogląda je regularnie.
Coraz powszechniejsze jest też zjawisko przesyłania nagich lub półnagich zdjęć. Otrzymało je częściej niż co czwarte dziecko. Dorośli niemal zupełnie nie mają świadomości skali tego problemu, czterokrotnie zaniżając odsetek jego występowania.
Spotkania poza siecią i ryzykowne wyzwania
Coraz większym zagrożeniem są również realne kontakty. Co dziesiąty nastolatek spotkał się osobiście z dorosłym poznanym w internecie, a część nikomu o tym nie powiedziała.
W tle pozostają też internetowe challenge czy patotreści, które wciągają młodych i normalizują ryzykowne zachowania.
Multiscreening i przeciążenie bodźcami
Nawet codzienne czynności, jak jedzenie czy zasypianie, coraz częściej odbywają się równolegle z przeglądaniem sieci. Ponad połowa nastolatków korzysta z internetu w tle innych aktywności.
To nie tylko problem koncentracji, ale też ryzyko ciągłego przebodźcowania i zmęczenia, które młodzi sami zaczynają dostrzegać.
AI – między fascynacją a niewiedzą
Sztuczna inteligencja błyskawicznie weszła do świata młodzieży. Korzysta z niej 7 na 10 nastolatków, głównie w nauce i odrabianiu lekcji. Najpopularniejszym narzędziem jest ChatGPT.
Jednocześnie aż 63 proc. nie zna pojęcia "deepfake". To pokazuje, że technologia wyprzedza kompetencje krytyczne młodych, a szkoły i rodzice nie nadążają z edukacją.
Co ważne, na lekcjach korzysta się z prezentacji i filmów, ale narzędzia AI pozostają poza praktyką dydaktyczną. To dowód, że szkoła nie nadąża za zmianami. Tymczasem uczniowie i tak używają nowych technologii, tyle że bez wsparcia i bez jasnych zasad.
Wnioski z raportu
Najważniejszym wyzwaniem nie jest już sama "ilość czasu", jaki młodzi spędzają w sieci, ale "jak" to robią i z czym się tam stykają. Raport NASK pokazuje, że kontrola dorosłych w dużej mierze jest iluzją.
Potrzebna jest rozmowa, edukacja i realne wsparcie, już od wczesnych klas podstawówki po szkoły średnie. To, co dziś staje się normą w cyfrowym świecie nastolatków, wkrótce będzie wyzwaniem dla całego społeczeństwa.
Magdalena Pietras, dziennikarka Wirtualnej Polski
Źródła
- Nask.pl
