Kwas foliowy jest ważny nie tylko dla kobiet w ciąży. Czy można go przedawkować?

Witamina B9, czyli inaczej kwas foliowy, większości z nas kojarzy się z prawidłowym rozwojem płodu i wsparciem podczas okresu ciąży. Jest potrzebna zarówno do właściwego rozwoju dziecka, jak i zdrowia przyszłej mamy. Nie wszyscy mamy jednak świadomość, że ten związek pełni kluczowe funkcje nie tylko w kobiecym organizmie w okresie rozrodczym i u kobiet w ciąży, lecz u każdego z nas. 

Witamina B9 jest niezbędnym elementem biosyntezy takich hormonów, jak adrenaliny, dopaminy i serotoniny, zwanej potocznie hormonem szczęścia. Z tego względu dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości kwasu foliowego ma duże znaczenie w przypadku prewencji i wspierania leczenia zaburzeń o podłożu depresyjnym. 

Kwas foliowy uczestniczy również w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i krwiotwórczego. Odgrywa ważną rolę w procesie rozwoju, wzrostu i rozmnażania wszystkich komórek.

Do cennych źródeł witaminy B9 zaliczają się drożdże, wątróbka, niektóre warzywa i owoce, np.: brokuły, brukselka, szpinak, kalafior, papryka czerwona, kapusta włoska, nasiona roślin strączkowych, orzechy, awokado, kiwi, mango, pomarańcze, a także produkty zbożowe. 

Witamina wytraca się przy nieprawidłowym przechowywaniu, czyli wtedy, gdy przez zbyt długi czas znajduje się w wysokiej temperaturze. Niekorzystnie na jej zawartość w danym produkcie działa również długi czas gotowania, czy też wielokrotne odgrzewanie. Do zwiększonej utraty przyczynia się również wylewanie wody, w której gotowaliśmy warzywa.

Jedząc odpowiednią ilość produktów z dużą zawartością kwasu foliowego, raczej nie dopuścimy do niedoboru. Oczywiście warto wspomnieć, że na zawartość witaminy B9 w organizmie niekorzystnie mogą działać nałogi, jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu, przyjmowanie dużej ilości lekarstw pogarszających wchłanianie, picie sporej ilości kofeiny, czy stres. Do deficytu przyczyniają się również tabletki antykoncepcyjne, leki przeciwdrgawkowe i aspiryna. 

Według badań przeprowadzonych przez naukowców niski poziom tej witaminy powoduje obniżenie skuteczności leczenia lekami psychotropowymi (opóźnia działanie) i może wiązać się z nawrotem stanów depresyjnych. Inne badania wykazały, że obniżony poziom witaminy B9 może zwiększać ryzyko podejmowania prób samobójczych. 

Brak odpowiedniej ilości kwasu foliowego naraża na choroby układ krążenia, a to ma bezpośredni związek z rozwojem neurodegeneracji. Niedobór kwasu foliowego powoduje także zaburzenia nastroju, drażliwość, osłabienie, spadek masy ciała, utratę łaknienia, zaburzenia trawienia (np. biegunki i zaparcia), owrzodzenie języka, zajady, suchą skórę, afty w jamie ustnej, bóle i zawroty głowy, przedwczesne siwienie włosów i niedokrwistość.

Kwas foliowy nie ma toksycznego wpływu na organizm, ale eksperci zauważają, że zbyt duże dawki tej substancji mogą mieć pewne negatywne konsekwencje. Witamina B9 mocno współpracuje z witaminą B12 przy utrzymaniu i odtwarzaniu kodu genetycznego wszystkich komórek, przez co objawy wynikające z niedoboru są podobne w przypadku obu witamin. Stosowanie kwasu foliowego pomoże w pozbyciu się objawów niedokrwistości, ale nie przyniesie efektów w  przypadku poważniejszych zmian w komórkach nerwowych.

W taki sposób deficyt witaminy B9 utrudnia rozpoznanie niedoboru witaminy B12, a to w konsekwencji stwarza zagrożenie tego, że w komórkach nerwowych powstaną nieodwracalne zmiany, zanim dostrzeżemy chorobę. Należy jednak zaznaczyć, że takie przypadki zdarzają się stosunkowo rzadko i zazwyczaj są spowodowane spożywaniem nadmiernej ilości suplementów diety zawierających kwas foliowy. 

Istotne jest, by unikać przyjmowania dużych dawek witaminy B9 zanim nie będziemy pewni, że nie przyczyni się to do niedoboru witaminy B12. Wykonanie standardowego badania krwi będzie w tej sytuacji niewystarczające, ponieważ nawet w zmniejszonym spożyciu tej witaminy nie istnienie możliwość zauważenia zmian w czerwonych ciałkach.

Nadmiar kwasu foliowego w organizmie może skutkować zaburzeniami w układzie nerwowym i pokarmowym. Czasami dochodzi także do tworzenia się szkodliwych kryształów folacyny w moczu. Do częstych objawów związanych z przedawkowaniem kwasu foliowego należą problemy żołądkowo-jelitowe, odczyny alergiczne na skórze, rozdrażnienie, bezsenność i stany depresyjne.

Źródła

1. Dagmara Dąbek
2. "Tak działa mózg. Jak mądrze dbać o jego funkcjonowanie", dr Asia Podgórska
3. „Encyklopedia witamin i składników mineralnych”, Elizabeth Somer