Abakus. Co to jest?

Abakus, czyli pierwsze liczydło, zostało wynalezione przez Sumerów ok. 2700 lat p.n.e. Przez lata było udoskonalane, aż w VIII–V wieku p.n.e. osiągnęło dojrzałą formę.

Budowa abakusa nie była skomplikowana. W najprostszej wersji była to deska z wyżłobionymi rowkami ułożonymi równolegle i przeciętymi linią prostopadłą.

Na równoległych liniach umieszczano kamyki, które oznaczały odpowiednio jedności, dziesiątki, setki itd. Innym sposobem liczenia było umieszczanie kamyków pomiędzy liniami (w ten sposób oznaczano piątki, pięćdziesiątki, pięćsetki itd.). Liczby ujemne zaznaczano poprzez położenie kamyków na lewo od pionowej linii środkowej.

Na abakusie dodawano, odejmowano, mnożono i dzielono. Z czasem uzupełniono go o podstawową obsługę ułamków. W codziennej pracy używali go m.in. kupcy. Do XII w. był w Europie podstawowym narzędziem rachunkowym.

Abakus stracił na popularności, gdy na wzór Indii zaczęto wykonywać działania dodawania, mnożenia i dzielenia pisemnie („pod kreską”). Nie stało się to od razu, gdyż z dużym dystansem przyjmowano cyfry arabskie wywodzące się spoza chrześcijańskiego świata. I to do tego stopnia, że bankierom we Florencji w 1299 r. oficjalnie zakazano ich używania!

Abakus ostatecznie przeszedł do historii w XVI w., do czego przyczyniło się dostrzeżenie zalet zapisu pozycyjnego oraz upowszechnienie papieru, na którym wykonywano działania.

Jako pierwszy próby zmechanizowania procesu obliczeń dokonał Leonardo da Vinci (1452-1519). Jego wynalazek nie przetrwał to naszych czasów i do dziś nie został odnaleziony.

Autorem pierwszych tablic logarytmicznych, wynalezionych w XVII w., był szkocki matematyk John Napier (Neper), jednak korzystanie z nich było czasochłonne. Zadanie nieco ułatwiły skale logarytmiczne opracowane przez angielskiego matematyka i wynalazcę Edmunda Guntera.

Zmechanizowane 'liczydło" stworzył z kolei niemiecki astronom i matematyk Wilhelm Schickhard z Tybingi. W 1623 r. skonstruował drewniany zegar liczący, na którym można było dodawać, odejmować, mnożyć i dzielić.

Z kolei pierwszą maszynę arytmetyczną zbudował Blaise Pascal, francuski matematyk, fizyk i filozof. Trzeba też wspomnieć o czterodziałaniowym urządzeniu liczącym nazwanym arytmometrem Leibniza (od nazwiska wynalazcy Gottfrieda Wilhelma von Leibniza). Jej oryginał do dziś jest przechowywany w Hanowerze.

Początek automatyzacji procesu przetwarzania danych dał wynalazek Josepha-Marie Jacquarda. Opracował on dziurkowane karty z zakodowanym wzorem, które miały służyć do sterowania krosnem tkackim.

Pod koniec XIX w. w Stanach Zjednoczonych zaczęto pracę nad urzadzeniami, które byłyby w stanie usprawnić obliczenia statystyczne, księgowe i biurowe.

Matematyka to królowa nauk, jednak nie zawsze każdemu przychodzi łatwo. Staraj się nie zniechęcać dziecka, ale uczyć je liczyć od najmłodszych lat.

Możecie robić to przy okazji układania klocków, zabawy w piaskownicy lub robienia zakupów.