Swędzące zęby: jak pomóc dziecku w czasie ząbkowania?

Potocznie mówi się, że swędzenie zębów zwiastuje pojawienie się ich w buzi niemowlęcia. Jak zatem może swędzić coś, czego teoretycznie jeszcze nie ma? W rzeczywistości bowiem dyskomfort sprawia nie tyle sam ząb, co proces jego wyrzynania, który przebiega stopniowo, w określonym czasie oraz kolejności.

Jakie są główne przyczyny swędzenia zębów u dzieci?

To przede wszystkim wspomniane ząbkowanie, które choć jest procesem fizjologicznym, może powodować dyskomfort. Już na długo przed pojawieniem się ząbka, dziąsła mogą swędzieć, a nad wyrzynającym się zębem może powstać niebieskawe zasinienie błony śluzowej dziąsła (krwiak, który znika samoistnie po ukazaniu się zęba w jamie ustnej).

Tak duży dyskomfort jest dla młodego organizmu sporym stresem, co znacząco obniża jego odporność. To dlatego w okresie ząbkowania niemowlę może mieć podwyższoną temperaturę, jednak uważa się, że gorączka powyżej 38,5°C nie jest związana z procesem wyrzynania zębów. Trzeba też pamiętać, że okres pojawiania się pierwszych zębów mlecznych zbiega się w czasie z wygasaniem odporności nabytej od matki i niedojrzałością układu immunologicznego, a to sprawia, że niemowlę stanowi łatwy cel dla wirusów i bakterii.

Inne objawy ząbkowania to płaczliwość, brak apetytu, biegunka lub zaparcia, niekiedy też zaczerwienienie i obrzmienie dziąsła.

U starszych dzieci i dorosłych pojawić się może swędzenie zębów przy przeziębieniu albo jako jeden z objawów alergii, np. na składnik pasty do zębów.

Najlepszy i najbezpieczniejszy sposób na swędzenie zębów to podawanie dziecku dobrej jakości gryzaków, najlepiej z wypustkami. Tego rodzaju zabawek jest na rynku dużo, jednak pamiętajmy, że dziecko będzie brało je do buzi, więc szczególną uwagę zwróćmy na tworzywo, z którego są wykonane.

Najlepsze i najbezpieczniejsze są gryzaki kauczukowe albo drewniane (wykonane z certyfikowanego drewna impregnowanego organicznym olejem). Dobrze też, gdy zabawka ma kształt dopasowany do malutkich rączek i ułatwia chwytanie.

Warto też wykonywać dziecku masaż dziąseł specjalną szczoteczką z wypustkami. Trzeba to robić delikatnie, bo trzeba pamiętać, że nabłonek wyściełający jamę ustną niemowlęcia jest cienki i wrażliwy na urazy mechaniczne.

Jakie domowe środki są skuteczne w łagodzeniu swędzenia zębów u dzieci?

Te w przypadku niemowląt ograniczają się jedynie do podawania gryzaków i masażu dziąseł. U najmłodszych trudno o stosowanie innych metod.

W aptekach są dostępne żele na ząbkowanie działające miejscowo. Zawierają zioła, m.in. wyciąg z rumianku lub korzenia kozłka lekarskiego, którym jednak towarzyszy nie bez powodu budzący kontrowersje chlorowodorek lidokainy (ze względu na jego potencjalną toksyczność). Należy zatem stosować je w ostateczności.

Ząbkowanie z reguły nie wymaga wizyty u stomatologa, choć warto się na nią wybrać, choćby po to, by oswoić dziecko z gabinetem dentystycznym. To w późniejszym czasie znacznie ułatwia ewentualny proces leczenia.

Do lekarza należy się jednak udać, gdy u starszego dziecka pojawi się swędzący ból zęba. Objaw ten może bowiem oznaczać poważne problemy, m.in. zapalenie miazgi lub ropień zęba (podrażnieniu ulegają nerwy, naczynia krwionośne i tkanki, co może powodować uczucie łaskotania). Niekiedy też objaw ten wskazuje na ubytki w jamie ustnej (ukruszenia, pęknięcia, złamania).