Rodzinny dom dziecka. Jak go założyć?

Koncepcja rodzinnych domów dziecka – w dużym uproszczeniu – wzrasta na teorii, że to rodzina jest dla dziecka środowiskiem naturalnym i bezpiecznym. To w niej nieletni może się rozwijać i wzrastać do czasu osiągnięcia pełnoletniości.

Prawa dzieci w Polsce są jasne. Najmłodsi mają m.in. prawo do życia, tożsamości, wychowania w rodzinie, wyrażania własnych poglądów, odpoczynku, opieki zdrowotnej.

Prawa dziecka w rodzinie nie mogą być łamane. Jeśli dzieje się coś niepokojącego, rodzina otrzymuje wsparcie, a kiedy i ono okazuje się niewystarczające, dziecko trafia pod skrzydła odpowiednich instytucji.

Najczęściej naruszane prawa dzieci w rodzinie mają związek z uzależnieniem rodziców, bezradnością w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, niepełnosprawnością lub długotrwałą chorobą jednego z rodziców, a także z przemocą i ubóstwem (zwłaszcza nieodpowiednimi warunkami mieszkalnymi).

Piecza zastępcza w Polsce może być instytucjonalna (m.in. placówki opiekuńczo-wychowawcza) lub rodzinna (rodzinne domy dziecka, rodziny zastępcze).

Kiedy prawa dziecka w rodzinie nie są przestrzegane, wówczas nieletni może zostać odebrany rodzinie i zostać umieszczony w domu dziecka.

Dom dziecka to placówka opiekuńczo-wychowawcza, do której kierowane są dzieci i młodzież zaniedbane środowiskowo. Zapewnia najmłodszych całodobową opiekę i zaspokaja jego najważniejsze potrzeby (emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, społeczne).

Alternatywą dla domu dziecka jest rodzinny dom dziecka. Może być utworzony przez osoby spokrewnione z dzieckiem, np. dziadków, rodzeństwo, lub niespokrewnione.

Rodzina zastępcza (zawodowa) zawiera umowę ze starostwem, nabywając status pracownika, co daje prawo do regularnego wynagrodzenia, a także prawo do urlopu i ubezpieczenia.

By założyć rodzinny dom dziecka konieczne jest zgłoszenie się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Tam uzyska się najważniejsze informacje. Konieczne jest spełnienie kilku warunków, m.in. związanych z lokalem mieszkalnym.

Rodzicem zastępczym może zostać osoba, która nigdy nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej, ma zdolność do czynności prawnych i nie była karana za umyślne przestępstwa skarbowe. Konieczne jest też przedstawienie zaświadczenia o dobrym stanie zdrowia.

Wśród pytań, które często padają w rozmowach, jest to, ile zarabia rodzina zastępcza.

Rodzina zastępcza wynagrodzenie otrzymuje od starosty właściwego ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej. Pieniądze muszą być przeznaczone na utrzymanie i wychowanie podopiecznych. A ile dostaje rodzina zastępcza?

Na każde dziecko przysługuje nie mniej niż 1000 zł miesięcznie, a prowadzącemu rodzinny dom dziecka – nie mniej niż 2000 zł miesięcznie (kwoty te mogą być wyższe). Opłacane są też wydatki związane z utrzymaniem lokalu mieszkalnego w wysokości odpowiadającej wydatkom za czynsz, energię, wodę, gaz, odbiór nieczystości, a także usługi telekomunikacyjne. Finansowane z budżetu powiatu są też niezbędne remonty.

Są to sumy przyznawane regularnie, a ile pieniędzy na dziecko w rodzinie zastępczej można otrzymać jednorazowo? Raz w roku starosta może przyznać dofinansowanie związane z potrzebami wynikającymi z przyjęcia dziecka pod opiekę, a także na porycie kosztów wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6. do 18. roku życia.

O tym, ile dostaje rodzina zastępcza, można porozmawiać z przedstawicielami Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Tam też dowiemy się, czy rodzina zastępcza dostaje jakieś pieniądze okazjonalnie.

Rodzice są zobowiązani opiekować się dzieckiem do czasu osiągnięcia przez nie pełnoletności (w Polsce do 18. roku życia). Muszą zapewnić mu nie tylko odpowiednie warunki bytowe, ale też umożliwić edukację i rozwijanie pasji.

A kiedy dzieci mogą zostać same w domu na noc? Nie ma tu jasnej odpowiedzi, gdyż wiele zależy od dojrzałości dziecka. Trzeba jednak zawsze mieć na uwadze, że to rodzice ponoszą odpowiedzialność za swoją pociechę. I jeśli się coś stanie, możemy mieć kłopoty z prawem.

O to, czy można zostawić dziecko samo w domu, pytano często w kontekście pandemii, kiedy uczniowie mieli naukę zdalną. Prawo wyznacza tu granicę ok. 7. roku życia, niemniej jest ona umówna i zależy od indywidualnej sytuacji rodziny i dojrzałości emocjonalnej dziecka.