Rodzina patchworkowa. Czym jest, jakie są cechy rodziny patchworkowej?

Patchwork to produkt zrobiony z pozszywanych kawałków różnych materiałów. Podobnie jest w przypadku rodzin patchworkowych. Rodzina patchworkowa, inaczej nazywana zrekonstruowaną lub wielorodzinną, to powtórny związek rozwiedzionych lub owdowiałych rodziców i ich dzieci, biologicznych oraz przybranych. Wszyscy razem stanowią jedną funkcjonującą komórkę społeczną - rodzinę.

Przynależność do rodziny patchworkowej nie jest w żaden sposób uregulowana prawnie, nie jest także jasno zdefiniowana pod względem biologicznym. Rodzina zrekonstruowana nie przypomina tradycyjnej: dzieci zyskują drugą parę rodziców, dziadków, kuzynów itd.

Tym, co wyróżnia rodzinę patchworkową, są prawidłowe relacje z poprzednimi partnerami oraz traktowanie wszystkich dzieci jak rodzeństwa. Czasem relacje te są na tyle dobre, że byli partnerzy z nowymi małżonkami, a także wspólnymi dziećmi spędzają wolny czas razem, wyjeżdżają na wakacje itp.

W 2001 roku badaczka Alina Dobosz - Sztuba wyodrębniła 7 cech patchworkowej rodziny:

• Biologiczni rodzice dziecka mieszkają osobno.
• Dorośli członkowie rodziny zrekonstruowanej są po rozwodzie lub stracili bliską osobę w wyniku śmierci; czynniki te mogą utrudniać tworzenie właściwych relacji w nowym związku.
• Patchworkowa rodzina może odczuwać brak aprobaty ze strony rodzin pochodzenia partnerów.
• Dzieci z rodzin patchworkowych należą do więcej niż jednej wspólnoty rodzinnej.
• Przybrani rodzice - macocha, ojczym, nie mają praw rodzicielskich wobec przybranego dziecka. Wyjątkiem jest sytuacja, w której "nowy" rodzic przysposabia dziecko partnera.
• Rola macochy i ojczyma jest nabyta, nie wynika z biologicznych więzi.
• Rodzina zrekonstruowana tworzy swoją historię od nowa.

Niewątpliwym plusem rodzin zrekonstruowanych jest to, że zawierane są najczęściej ze względów uczuciowych, wejście w relację zaś jest dokładnie przemyślane. Zazwyczaj powtórne związki małżeńskie są udane, a poziom zadowolenia wzrasta z wiekiem.

Negatywne doświadczenia z poprzednich związków pomagają unikać niektórych błędów w nowej relacji, ponadto, jeśli tylko rodzice ponad niechęć do byłych partnerów będą stawiać dobro dziecka, jest szansa na stworzenie dobrej patchworkowej rodziny.

Dzieci zyskują nowe bliskie osoby, a większa rodzina może stanowić dla nich dużą wartość. Jeśli relacje między jej członkami będą ciepłe, a dzieci będą się stykać z różnymi punktami widzenia, mogą wyrosnąć na otwartych, zaradnych życiowo ludzi.

Warto mieć świadomość, że w rodzinie patchworkowej mogą pojawić się także problemy, takie jak m.in.:

• spory o metody wychowawcze;
• kłótnie między byłymi partnerami;
• zazdrość dzieci o nowych partnerów lub przybrane dzieci;
• zazdrość partnera o kontakty z byłymi (których niestety nie sposób uniknąć z uwagi na wspólne dzieci);
• brak praw rodzicielskich przybranych rodziców i istnienie rodziców biologicznych, którzy mają swoje poglądy na wychowanie dzieci;
• konflikt lojalnościowy dziecka względem drugiego rodzica;
• utrwalone negatywne stereotypy wokół ojczyma i macochy.

Mimo to powinniśmy pamiętać, iż o zdrowiu psychicznym i emocjonalnym dziecka głównie decyduje atmosfera panująca w rodzinie, a nie to, czy jest ona tradycyjna, czy też patchworkowa. Należy mieć na uwadze, że szczęśliwi rodzice, to szczęśliwe dzieci.