Kary cielesne wobec dzieci w świetle polskiego prawa

Wprowadzenie takiego zakazu nastąpiło dopiero w 2010 roku (w Szwecji w 1979 r.), gdy ustawa z 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 842) znowelizowała Kodeks rodzinny i opiekuńczy, poprzez dodanie art. 96 1 w następującym brzmieniu: „osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych”.

Powyższa regulacja pozostaje w zgodzie ze stanowiskiem psychologów, których zdecydowana większość jest zdania, że kary cielesne są przykładem wadliwego sposobu wychowania dziecka, naruszającego jego godność i prowadzą w niektórych przypadkach do trwałych zaburzeń w późniejszym życiu.

Kodeks rodzinny stanowi, iż władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny, a rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka.

Karcenie dziecka to nieprawidłowe wykonywanie wobec niego pieczy. Stosowanie przemocy uzasadniać może ingerencję sądu opiekuńczego. Sąd zawiadomiony o podejrzeniu stosowania kar cielesnych wobec dziecka powinien wszcząć z urzędu postępowanie o wgląd w sytuację dziecka i w razie potwierdzenia tych podejrzeń może m.in. zobowiązać rodziców do określonego postępowania, tj. zaprzestania stosowania tych kar, skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc.

Sąd może także poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego, a w skrajnych przypadkach zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Sąd może ograniczyć władzę rodzicielską rodziców, którzy stosują takie kary, a nawet jej ich pozbawić.

Należy podkreślić, że stosowanie przez rodziców kar cielesnych może prowadzić do wypełnienia znamion niektórych przestępstw zawartych w kodeksie karnym, co może rodzić ich odpowiedzialność przed sądem karnym.

Jeśli stosowanie kar cielesnych przez rodziców wobec dzieci wypełnia definicję przemocy w rodzinie, która zawarta jest w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) i prowadzi do bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka, pracownik socjalny może odebrać dziecko i umieścić je u innej niezamieszkującej z nim osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej, o czym powinien niezwłocznie powiadomić sąd rodzinny, który podejmie dalsze decyzje w sprawie. Stosowanie kar cielesnych może prowadzić do wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty”.