Odruch Babińskiego. Kiedy powinien budzić niepokój?

Kiedy połaskoczemy noworodka w stopę, maluszek mimowolnie napręży i wyprostuje palce, jednocześnie wykrzywiając stópkę do środka. Mówiąc językiem bardziej specjalistycznym, odruch Babińskiego to toniczne, grzbietowe zgięcie palucha z objawem "wachlarza", czyli zgięciem i rozczapierzeniem pozostałych palców stopy przy drażnieniu podeszwowej części stopy. Objaw jest powtarzalny i cechuje go natychmiastowy powrót palucha do położenia wyjściowego po ustaniu drażnienia.

Mówiąc prościej, prawidłowy odruch Babińskiego u dorosłych i dzieci polega na tym, że wszystkie palce stopy w wyniku drażnienia podeszwy zginają się ku dołowi (ulegają zgięciu podeszwowemu).

Odruch Babińskiego u dzieci należy do fizjologii wieku rozwojowego. Wynika to m.in. z tego, że układ nerwowy noworodków i niemowląt nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.

Odruch Babińskiego u dorosłych sprawdza się, delikatnie drażniąc podeszwę stopy. Lekarze wykorzystuja do tego najczęściej młoteczek neurologiczny. Trzeba jednak robić to umiejętnie i z odpowiednim wyczuciem, bo zbyt silne drażnienie stopy może maskować objaw Babińskiego (zegną się wszystkie palce).

Z kolei noworodki reagują nawet na delikatne muśnięcie stopy palcem.

Odruch Babińskiego u noworodka nie jest niczym niepokojącym. Wraz z rozwojem układu nerwowego, zwłaszcza tych fragmentów, które przewodzą bodźce ruchowe, odruch podeszwowy Babińskiego zanika.

Uznaje się, że jeśli dodatni odruch Babińskiego pojawia się u dziecka powyżej 3. roku życia, świadczy o organicznej lub czynnościowej dysfunkcji układu piramidowego.

Postawmy pytanie inaczej: czy odruch Babińskiego jest odruchem wrodzonym? Zdecydowanie! To automatyczna reakcja na bodźce (w tym przypadku drażnienie podeszwy stopy), która jest przejściowa. Odpowiada za nią rdzeń kręgowy. Jest niezależna od umysłu i woli.

Inne odruchy pierwotne (wrodzone) noworodka to m.in.:

• odruch ssania,
• odruch Moro,
• odruch pełzania,
• odruch podparcia,
• odruch szermierza,
• odruch chwytania.

Jeśli noworodek wykonuje odruchy wrodzone, świadczy to o prawidłowym rozwoju układu nerwowego.

Na czym polega odruch Babińskiego, wie każdy lekarz. Jeden z uznanych neurologów, William Landau, stwierdził, że objaw Babińskiego jest „darem Boga dla neurologów”. Jest to podstawowy dowód kliniczny, który przemawia za obecnością uszkodzenia części układu nerwowego, kontrolującą ruchy dowolne i postawę ciała (drogi piramidowe).

Patologiczny odruch Babińskiego stwierdza się wtedy, gdy uszkodzone są drogi korowo-rdzeniowe. Może wystąpić w przebiegu udaru mózgu, stwardnienia rozsianego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i nowotworu ośrodkowego układu nerwowego.

Dlatego też konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, m.in. tomografii komputerowej głowy, rezonansu magnetycznego głowy i badan laboratoryjnych (w tym również analizy płynu mózgowo-rdzeniowego).

Odruch Babińskiego charakterystyczny dla noworodków niepokoi lekarzy, jeśli pojawia się u osób dorosłych. To dla nich wyraźny sygnał o konieczności podjęcia diagnostyki w kierunku chorób neurologicznych.

Brak reakcji na odruch Babińskiego może się też pojawić u osób w upojeniu alkoholowym.