Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Małgorzata Horbaczewska

Niewydolność nerek

Avatar placeholder
27.10.2020 10:58
Niewydolność nerek
Niewydolność nerek

Niewydolność nerek to stan chorobowy, który polega na upośledzeniu zdolności filtracyjnej nerek. Praca nerek jest na tyle zaburzona, a same nerki uszkodzone, że nie spełniają swojej funkcji, tzn. nie oczyszczają krwi ze zbędnych produktów przemiany materii. Niewydolność nerek prowadzi do wzrostu stężenia toksyn w płynach ustrojowych. Choroba może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ostra niewydolność nerek jest możliwa do całkowitego wyleczenia, natomiast przewlekła niewydolność nerek prowadzi zwykle stopniowo do całkowitego ustania pracy narządu i wymaga stałych dializ lub transplantacji nerki.

spis treści

1. Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek (ang. Acute Renal Failure – ARF) to potencjalnie odwracalny stan nagłego pogorszenia czynności wydalniczej nerek. Typy ostrej niewydolności nerek to postać:

  • przednerkowa – niedostateczne ukrwienie nerek,
  • nerkowa – choroby nerek,
  • pozanerkowa – niedrożność dróg moczowych.
Zobacz film: "Pomysły na wspólne, rodzinne spędzanie czasu"

Za ostrą niewydolność nerek odpowiadają najczęściej choroby przebiegające ze stanem zapalnym nerek, np. kłębuszkowe zapalenie nerek czy śródmiąższowe zapalenie nerek. Jak rozwija się ostra niewydolność nerek? W pojedynczych komórkach nerkowych, czyli w nefronach, spada filtracja. Liczba nefronów jednak nie maleje, lecz utrzymuje się na prawidłowym poziomie. Nerki próbują utrzymać odpowiedni stan płynów ustrojowych i robią to na dwa sposoby – poprzez wzrost transportu kanalikowego lub poprzez wzrost krążenia wewnątrznerkowego krwi. Przy niezachodzącej resorpcji, ale oszczędzając wodę, procesy kompensacyjne prowadzą do takich objawów, jak skąpomocz, a nawet bezmocz, co szybko prowadzi do azotemii, a więc podwyższenia we krwi stężenia związków azotu (amoniak, mocznik). Na początku rozwoju choroby pojawia się wielomocz bez azotemii, a następnie kolejno: skąpomocz, bezmocz i azotemia. Chory może mieć biegunkę, pojawiają się wymioty i objawy odwodnienia. Podczas wychodzenia z choroby objętość oddawanego moczu stopniowo się zwiększa.

2. Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek to stan nieodwracalnego uszkodzenia kłębuszków nerkowych, który w krańcowym stadium wymaga leczenia nerkozastępczego dla utrzymania chorego przy życiu. Aby ocenić zaawansowanie przewlekłej niewydolności nerek, stosuje się metody oceniające stopień zmniejszenia filtracji kłębuszkowej (współczynnik przesączania kłębuszkowego, ang. Glomerular Filtration Rate – GFR). Do najczęstszych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek należą:

  • choroby kłębuszków nerkowych,
  • nefropatia cukrzycowa,
  • nefropatia nadciśnieniowa,
  • choroby naczyń krwionośnych,
  • choroby cewkowo-śródmiąższowe,
  • choroby skutkujące torbielami nerek.

W przewlekłej niewydolności nerek następuje stopniowa redukcja czynnych nefronów – w przeciwieństwie do ostrej niewydolności, gdzie następuje jedynie upośledzenie ich funkcji wydalniczej. Zmniejszanie się liczby aktywnych nefronów prowadzi do takich zaburzeń, jak:

  1. zaburzenie gospodarki jonowej:
  • jonami K+, co prowadzi do ostrej niewydolności krążenia,
  • jonami H+, powodując kwasicę metaboliczną,
  • wapniowo-fosforanowej,
  1. zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej, co skutkuje m.in. wielomoczem,
  2. podwyższony poziom parathormonu, wywołujący uszkodzenia mózgu, serca i kości,
  3. zaburzenie czynności wydalniczych i wewnątrzwydzielniczych.
Stadium przewlekłej niewydolności nerekObjawy chorobowe
Okres utajonej PNNZniszczenie miąższu poniżej 50% nefronów, nieznacznie upośledzone zagęszczenie moczu.
Okres wyrównanej PNNWzrost kreatyniny we krwi (
Okres niewyrównanej PNNZniszczenie miąższu ponad 75% nefronów, objawy mocznicy.
Okres schyłkowej PNNGFR>15 ml/min, wzrost kreatyniny we krwi (>10 mg%), zniszczenie miąższu około 90% nefronów, konieczność dializowania.

3. Leczenie niewydolności nerek

Przy poważnej niewydolności nerek konieczne jest leczenie nerkozastępcze: hemodializa, dializa otrzewnowa lub transplantacja nerki. Jeżeli nerka jest uszkodzona lub niewydolna, należy nieustannie monitorować ilość oddawanego moczu. Na tej podstawie ustala się zapotrzebowanie organizmu na płyny – nie można doprowadzić do przewodnienia, które jest przyczyną obrzęku płuc. Ponadto, wskazane jest regularne sprawdzanie stężenia elektrolitów w krwiobiegu, gazometrii oraz morfologii. Stosowane leczenie farmakologiczne powinno zostać dopasowane do rodzaju schorzenia nerek. Nie należy przyjmować leków, które mogłyby działać szkodliwie na narząd.

Niekiedy, w przypadku ostrej niewydolności nerek, należy przeprowadzić tymczasowe leczenie nerkozastępcze. Najczęściej krok ten podejmuje się przy przewodnieniu, któremu towarzyszy obrzęk płuc lub mózgu, a także przy znacznym poziomie potasu we krwi i kwasicy. U osób cierpiących na bezmocz, tego typu leczenie podejmuje się na wczesnym etapie choroby, przed wystąpieniem powikłań. Terapia przeważnie obejmuje hemodializę, hemofiltrację oraz połączenie obu metod – hemodiafiltrację. Leczenie opiera się na filtracji krwi pacjenta poza jego organizmem, za pomocą specjalnego sprzętu do hemofiltracji lub hemodializy. Przed rozpoczęciem procesu należy umieścić dwukanałowy cewnik w obszernej żyle. Metoda hemofiltracji ma charakter ciągły, podczas gdy hemodializa ma miejsce przez kilka kolejnych godzin i przeprowadzana jest co 2-3 dni. Dość rzadko przeprowadza się dializę otrzewnową – najczęściej u małych dzieci.

Całkowite wyleczenie przewlekłej choroby nerek nie jest możliwe, gdyż utrata nefronów jest nieodwracalna, a proces włóknienia nerek zwykle nadal postępuje. U wielu osób możliwe jest jednak istotne spowolnienie postępu choroby, zwłaszcza wykrytej bardzo wcześnie. Najważniejsze jest usunięcie przyczyny uszkodzenia nerek, co najlepiej można uzyskać, stosując tzw. leki nefroprotekcyjne. Spośród metod leczenia nerkozastępczego stan najbliższy wyleczeniu daje udana transplantacja nerki z bardzo dobrą czynnością przeszczepu.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze