Kwasica mleczanowa – przyczyny, objawy i leczenie

Kwasica mleczanowa to jeden z rodzajów kwasicy metabolicznej, która jest wywołana wzrostem stężenia mleczanów w organizmie. W wyniku nieprawidłowości spada pH osocza, dochodzi do zakwaszenia organizmu.

Kwas mlekowy to końcowy produkt rozkładu glukozy w tkankach w beztlenowym procesie zwanym glikolizą. Transportowany jest w postaci mleczanu (anionu) do wątroby, gdzie podlega przemianie do pirogronianu i rozkładowi do CO2 i H2O (może być też przetwarzany do glukozy w wątrobie i nerce w cyklu Corich). Gdy szlak metabolicznych jest zaburzony, dochodzi do gromadzenia się mleczanów we krwi i wzrostu ich stężenia w organizmie.

Jakie są przyczyny patologii? Wyróżnia się dwa rodzaje kwasicy mleczanowej: A i B.

Kwasica mleczanowa typu A jest związana z niedotlenieniem tkanek i pojawia się w takich sytuacjach jak niewydolność krążenia, wstrząs (hipowolemiczny, kardiogenny, septyczny), astma, niewydolność oddechowa, zatrucie tlenkiem węgla i ciężka niedokrwistość.

Kwasica mleczanowa typu B jest wywołana przez choroby wątroby i nerek, pojawia się w przebiegu powikłanej cukrzycy, podczas farmakoterapii metforminą (lek pierwszego rzutu u chorych na cukrzycę typu 2), w zatruciach alkoholem (etanol, metanol), salicylanami i cyjankiem oraz w chorobach nowotworowych.

Jakie są objawy kwasicy mleczanowej? To głównie:

• nudności i wymioty, bóle brzucha i biegunka,
• trudności w oddychaniu, oddech Kussmaula, czyli bardzo głęboki oddech o zwiększonej częstotliwości,
• zaburzenia rytmu serca (arytmia),
• majaczenie, niepokój, splątanie, dezorientacja lub zaburzenia świadomości,
• bóle mięśni,
• zawroty głowy,
• spadek temperatury ciała,
• odwodnienie, skąpomocz,
• zmęczenie i osłabienie, które może być spowodowane niedotlenieniem tkanek.

W przebiegu kwasicy mleczanowej rozwija się wstrząs ze znacznie obniżonym ciśnieniem tętniczym i zahamowaniem oddawania moczu. W ciężkich przypadkach może dojść do utraty świadomości lub śpiączki.

• Cukrzyca, a gojenie ran
• Cukrzyca u dzieci
• Cukrzyca u ciężarnych
• Cukrzyca, a planowana ciąża

Jak diagnozuje się kwasicę mleczanową? W rozpoznaniu kwasicy mleczanowej istotnym badaniem jest gazometria krwi tętniczej (pomiar pH krwi), pomiar stężenia glukozy, elektrolitów (sód, potas, chlorki), wodorowęglanów i mleczanów. Kluczowe jest wyliczenie tak zwanej luki anionowej, to jest różnicy między stężeniem kationów (Na – sód) i anionów (Cl – chlorki i HCO3 – wodorowęglany) w surowicy.

Kwasicę mleczanową rozpoznaje się, gdy:

• pH krwi spada poniżej wartości < 7,30,
• stężenie mleczanów wrasta > 5mmol/l,
• stężenie wodorowęglanów spada poniżej wartości < 10 mmol/l,
• luka anionowa wzrasta > 16 mmol/l.

W wynikach badań obserwowane jest wysokie stężenie potasu (hiperkaliemia).

Duże znaczenie ma wywiad lekarski, który pozwala na ustalenie podłoża problemu. Od tego zależy leczenie, bowiem najważniejsze jest usunięcie przyczyny wzrostu stężenia mleczanów we krwi.

Pierwszy krok to leczenie choroby podstawowej. I tak, gdy przyczyną jest niedotlenienie, wskazane jest zwiększenie dopływu tlenu. Gdy doszło do zatrucia lekiem, należy natychmiast odstawić lek i – by pozbyć się czynnika sprawczego – podać odtrutkę lub zastosować hemofiltrację. W niektórych przypadkach stosuje się preparaty, które pomagają w przekształcaniu kwasu mlekowego w substancje łatwiej eliminowane z organizmu.

Leczenie kwasicy mleczanowej odbywa się na oddziale szpitalnym, a działania zależą od przyczyny i stopnia jej zaawansowania. Podejmowane są takie czynności jak nawadnianie, wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, tlenoterapia (także wentylacja mechaniczna), czasem hemodializa (to usuwanie z organizmu toksyn, nadmiaru wody oraz szkodliwych produktów przemiany materii przy pomocy specjalistycznej aparatury).

Kwasica mleczanowa – leczenie domowe

Leczenie na własną rękę, w warunkach domowych, bez nadzoru lekarza, nie jest zalecane. Dlaczego? Kwasica mleczanowa jest poważnym stanem, który wymaga interwencji medycznej. Konieczne zwykle jest monitorowanie poziomu kwasu mlekowego we krwi oraz stosowanie specjalistycznych leków oraz procedur, których nie można przeprowadzić w warunkach domowych.