Kobiety robiły to nieświadomie. Dzieci rodziły się z deformacjami

W podobnym czasie na rynek medyczny trafiły leki zawierający substancję czynną określaną jako talidomid. Odkryto ją w 1953 roku w Niemczech i początkowo wypuszczono pod nazwą handlową Cortegan. Stosowano ją w Europie od 1957 do 1961 roku na różne dolegliwości. Ten organiczny związek chemiczny wykazywał działanie przeciwbólowe, nasenne i uspokajające. Polecany był na stany lękowe i bezsenność. Niewiele później okazało się, że pomaga również na poranne nudności, więc talidomid zyskał popularność u kobiet w ciąży.

Lek był tani i łatwo dostępny. Przedstawiano go jako środek całkowicie bezpieczny, który nie wykazuje większych skutków ubocznych. W dodatku można go było kupić bez recepty. Nic więc dziwnego, że wiele osób zdecydowało się skorzystać z jego leczniczych właściwości.

Niestety wiedza na jego temat była ograniczona. Po latach stwierdzono, że talidomid powodował mutacje u płodów i stał się przyczyną deformacji ok. 15 tysięcy noworodków, przy czym znaczna większość (12 tys.) urodziła się z wadami nerek, serca, mózgu, a nawet słuchu i wzroku (w przypadku, gdy deformacje znajdowały się w obrębie uszu i oczu). Aż 4 tysiące dzieci zmarło, zanim skończyło pierwszy rok życia, natomiast ci, którzy przeżyli, zmagają się do dziś z dużymi ułomnościami - nie mają nóg i rąk, są zdeformowani lub ich kończyny mają nienaturalne proporcje.

Dopiero po latach naukowcom udało się odkryć okrutną prawdę. Talidomid hamował wytwarzanie naczyń krwionośnych, co miało wpływ na formowanie kończyn u płodu. Jeśli więc kobieta w pierwszych tygodniach ciąży zażywała talidomid, by ulżyć sobie w porannych nudnościach, z dużym prawdopodobieństwem rodziła chore dziecko. Oczywiście w momencie przyjmowania leku nie była świadoma jego strasznych skutków - lek miał być przecież bezpieczny.

Nasuwa się więc pytanie - dlaczego pozwolono na sprzedaż i reklamę tak groźnego leku? W tamtych czasach testy kliniczne nie wyglądały tak jak dzisiaj. Aby talidomid mógł wejść na rynek, przeprowadzono badania na szczurach, które okazały się wystarczające. Ponadto w latach 50. lekarze uważali, że leki nie przenikają przez ludzkie łożysko. Założenie to nie było jednak zgodne z prawdą.

Gdy tylko odkryto zależność pomiędzy stosowaniem leku a wystąpieniem deformacji u noworodków, natychmiast wycofano preparat. Stało się to w 1961 roku. Do tego czasu talidomid był składnikiem ponad 30 leków i można go było kupić w 46 krajach świata. Czasem był elementem pomocniczym danego leku, więc nie oznaczano go w składzie.

Co ciekawe - talidomid nigdy nie był sprzedawany w Stanach Zjednoczonych. Frances Oldham Kelsey, która pracowała wówczas w Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków poprosiła producenta o ocenę właściwości mutagennych, której nie otrzymała. W związku z tym odmówiła dystrybucji leku.

Nie wszystkie ofiary leku doczekały się sprawiedliwości. W 1972 roku Koncern Gruenenthal był zmuszony wypłacić poszkodowanym w Niemczech rekompensatę wynoszącą łącznie 150 milionów dolarów. Niestety ofiary z innych europejskich krajów nadal walczą o odszkodowanie - póki co, bez większego skutku.

Po 50 latach ofiary otrzymały oficjalne przeprosiny od szefa zarządu firmy Gruenenthal, Haralda Stocka:

"Prosimy o wybaczenie, że przez 50 lat nie potrafiliśmy rozmawiać jak człowiek z człowiekiem. Zamiast tego milczeliśmy. Nasze milczenie przez dziesiątki lat należy traktować jako wyraz naszego oniemienia w firmie wobec losu, jaki spotkał ofiary leku" - czytamy. Te słowa nie są jednak wystarczające i poszkodowani cały czas domagają się sprawiedliwości i bardzo dużych odszkodowań.

Aktualnie talidomid ponownie ma zastosowanie w medycynie. Choć niegdyś doprowadził do poważnych okaleczeń, dzisiaj może uratować życie. Przeznaczony jest jednak m.in. dla pacjentów onkologicznych i osób chorych na AIDS. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni podczas kuracji tym lekiem muszą stosować antykoncepcję.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl