Granica - streszczenie utworu Zofii Nałkowskiej

Zofia Nałkowska zastosowała w powieści inwersję czasową. Utwór zaczyna się i kończy informacją zamieszczoną w lokalnych gazetach o śmierci prezydenta miasta, Zenona Ziembiewicza, oraz aresztowaniu Justyny Bogutówny.

Zenon Ziembiewicz był dobrze znany w mieście. Postrzegano go jako mężczyznę statecznego i odpowiedzialnego. Wydawało się, że wiódł spokojne życie. Informacja o jego śmierci wstrząsnęła mieszkańcami. Nikt nie spodziewał się, że dojdzie do tragedii. Zaczęto głośno mówić o obyczajowym skandalu, zwłaszcza, że kochanka Zenona, Justyna Bogutówna, została zatrzymana. Podczas swojej ostatniej wizyty w biurze Ziembiewicza wpadła w histerię, oblała mężczyznę kwasem i próbowała wyskoczyć przez okno. Prezydent stracił wzrok i popełnił samobójstwo.

Zenon Ziembiewicz był synem Waleriana Ziembiewicza i Joanny z Niemerów. Dzieciństwo i młodość spędził w Boleborzy, gdzie jego ojciec pełnił funkcję rządcy. Z czasem młody Zenon coraz rzadziej i niechętnej wracał z miasta, gdzie się uczył, do rodzinnego domu. Zaczął też wstydzić się swojej rodziny, np. irytowały go opowieści ojca.

W drugim rozdziale powieści poznajemy Cecylię Kolichowską. Jej pierwszy mąż, a zarazem wielka miłość, Konstanty Wąbrowski, był socjalistą. Popełnił samobójstwo krótko przed wybuchem I wojny światowej. Cecylia wyszła za mąż po raz drugi. Jej wybrankiem był starszy o 15 lat Aleksander Kolichowski. Kiedy zmarł, kobieta została sama. W swojej kamienicy przy ul. Staszica wynajmowała mieszkania, co wiązało się jednak z wieloma problemami (niektórzy mieszkańcy nie płacili czynszu). Sama mieszkała na parterze. W jej salonie stały meble przyniesione z innych pomieszczeń, co bardzo podobało się Zenonowi, który przychodził udzielić korepetycji wychowance Cecylii, Elżbiecie Bieckiej. Bardzo dużo rozmawiał z dziewczyną. Wspominał jej nawet o młodej Justynie, którą poznał na wsi, w Boleborzy.

Zenon podjął naukę w Paryżu. Kiedy wrócił, zadzwonił do Elżbiety. Wpadł też na Justynę, która zwierzyła mu się ze rodzinnej tragedii: zmarła jej matka. Kobieta płakała, więc Zenon zaczął ją pocieszać. Udało mu się uspokoić Justynę w hotelu, gdzie mógł ją całować i przytulać. Tak zaczął się ich romans.

Zenon podjął pracę w redakcji, jednak nie był z niej zadowolony. Pocieszenia szukał w spacerach z Elżbietą. Ostatecznie zdecydował zerwać znajomość z Justyną, ale kiedy powiedział o tym kobiecie, ta zaskoczyła go informacją o ciąży. Mężczyzna oświadczył, że nie chce tego dziecka. Zaproponował aborcję.

Zenon przyznał się Elżbiecie do zdrady. Powiedział też, że Justyna jest w ciąży. Kobieta jednak wybaczyła mężczyźnie. Kiedy spotkała się z Justyną, zapytała ją, czy czuje coś do Zenona. Kiedy ta nie potrafiła jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, Elżbieta zadeklarowała, że za niego nie wyjdzie i kobieta może się z nim związać. Justyna jednak oburzyła się taką postawą. Kiedy powiedziała o rozmowie z Elżbietą Zenonowi, ten był na nią zły.

Elżbieta zdecydowała się wyjechać do matki. Zostawiła Zenonowi list, w którym napisała, że nie chce się już z nim spotykać. Mimo to tęskniła za mężczyzną i mocno przeżyła fakt, że przez dwa miesiące się do niej nie odezwał. Kiedy Elżbieta miała wyjechać razem z matką, Zenon przyjechał do kobiety i wyznał, że wreszcie mogą być razem, bo nic już nie stoi na drodze do ich wspólnego szczęścia.

Justyna zwróciła się po pomoc do Zenona, by ten pomógł jej zdobyć zatrudnienie w sklepie. Na początku była zadowolona z pracy, ale z czasem przestała do niej przychodzić.

Mężczyzna ożenił się z Elżbietą, objął funkcję prezydenta miasta. W jego gabinecie pewnego dnia pojawiła się Justyna, żądając, by ten pomógł jej zdobyć zatrudnienie w cukierni.

Zenon coraz gorzej dogadywał się z żoną. Justyna nękała go listami. Ostatecznie postanowił ją odwiedzić, a po powrocie od kobiety wyznał żonie, że była kochanka zdradza objawy choroby psychicznej (czego jednak nie potwierdził lekarz).

Justyna nie miała się najlepiej. Dręczyły ją koszmary. Miała wyrzuty sumienia, że zdecydowała się usunąć ciążę. Próbowała się otruć. Zenon za stan kobiety oskarżał swoją żonę. W mieście zaczęły się wystąpienia robotników i związane z tym rozruchy. To wszystko doprowadziło do lawiny tragicznych zdarzeń: Justyna oblała Zenona kwasem, w wyniku czego mężczyzna stracił wzrok i zdecydował się popełnić samobójstwo. Elżbieta wyjechała za granicę.