Góra Świętej Anny. Mistyczne miejsce, które warto odwiedzić

Góra Świętej Anny (niem. Sankt Annaberg) jest najwyższym wzniesieniem grzbietu Chełmna na Wyżynie Śląskiej. Jej wysokość wynosi 408 m n.p.m. Wysokość względna, mierzona od dna doliny Odry to około 220 m. Na jej szczycie oraz stokach znajduje się wieś o takiej samej nazwie.

Z geograficznego punktu widzenia Góra Świętej Anny to wysokie wzgórze. To twardzielec nefelinitowy w obrębie zrębu Chełmna, który zbudowany jest z wapiennych skał triasu. Wielkie bloki wapieni triasu i kredy, kredowe piaskowce, nefelinity i piroklastyki w tym miejscu związane są z zapadnięciem się 27 mln lat temu wulkanu.

Odsłaniające się obecnie skały pochodzą z najgłębszej części kaldery, która znajduje się kilkadziesiąt metrów poniżej powierzchni, na której to stał stożek wulkaniczny. Stożek ten został zerodowany w neogenie. W niektórych miejscach stoki wzgórza przykryte są lessami, związanymi ze zlodowaceniem północnopolskim.

Na południowym stoku wzgórza istnieją nieczynne kamieniołomy: jeden nefelinitu (w Rezerwacie przyrody Góra Św. Anny) i dwa wapienia. W wymienionym rezerwacie krasowa jaskinia o długości 5 m, po drugiej stronie krawędzi zaś jedna mniejsza. Od 2006 roku Rezerwat jest udostępniony do zwiedzania dzięki ścieżce dydaktycznej. Można tam spotkać niektóre chronione gatunki takie jak:

• żmija zygzakowata;
• padalec;
• gniewosz.

Pierwsze wzmianki o kościele na Górze Chełmskiej lub Górze Świętego Jerzego (wcześniejsze nazwy tego wzgórza) pojawiły się na przełomie XV i XVI wieku. W XVII wieku zbudowano na nim barokowy kościół, do którego przybyli franciszkanie.

W XIX wieku upowszechniła się współczesna nazwa: Góra Świętej Anny. W maju 1921 roku obyła się tutaj krwawa bitwa powstańców śląskich z niemieckim freikorpsem. Walki zakończyły się zawieszeniem broni.

W 1980 roku Kościół ten otrzymał godność bazyliki mniejszej, trzy lata później zaś przybył do niego z wizytą Papież Jan Paweł II.

Z Górą tą, tak jak z większością miejsc kultu religijnego, wiąże się szereg legend i niezwykłych opowieści. Dotyczą one zarówno samego miejsca jak też cudownej figury św. Anny.

Góra Świętej Anny to przede wszystkim Sanktuarium, ale oprócz niego znajduje się tutaj także wiele ciekawych tras spacerowych. Co warto zobaczyć?

• Sanktuarium Świętej Anny (główny punkt programu) - do świątyni dostajemy się przez tzw. Plac Rajski, otoczony krużgankami. Wnętrze kościoła wyróżnia się bogactwem zdobień i malowideł, które zostały wykonane w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Najcenniejszym obiektem jest średniowieczna figura św. Anny Samotrzeciej.
• Park Krajobrazowy Góra Św. Anny - utworzony w 1988 roku, aby ramach ochrony flory i fauny tego obszaru. Znajdują się w nim cenne obiekty tzw. dziedzictwa geologicznego. Wartym uwagi jest Kamieniołom Nefelinitów, gdzie utworzono specjalną ścieżkę spacerową.

• Pomnik Czynu Powstańczego oraz Amfiteatr - po ostatnim powstaniu śląskim Góra ta znalazła się na terenie Niemiec. Naziści, chcąc uczcić swoich poległych żołnierzy, zbudowali na terenie dawnego kamieniołomu mauzoleum w kształcie rotundy, które miało stanowić przeciwwagę dla pobliskiego kościoła. Po wojnie mauzoleum zostało wysadzone w powietrze przez żołnierzy LWP i Armii Czerwonej, w jego miejscu zaś powstał nowy pomnik zaprojektowany przez Ksawerego Dunikowskiego.
• Kalwaria - już na początku XVIII wieku powstały pierwsze kaplice na zboczach Góry Świętej Anny. W kolejnych latach dobudowano jeszcze kilka obiektów sakralnych (m.in. Gradusy - Święte Schody). Ostatnia kaplica wzniesiona została w 1910 roku, pod wezwaniem Koronacji Matki Bożej. W okolicach bazyliki umieszczone zostały mapy, które pokazują przebieg poszczególnych tras, a szlaki są całkiem dobrze oznakowane.