Witamina D w ciąży
Witamina D w ciąży jest niezwykle ważna. Obok kwasu foliowego i żelaza powinna stanowić niezbędny składnik potrzebny do prawidłowego rozwoju prenatalnego dziecka. Rzadko mówi się o roli witaminy D w diecie kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Według badań, zapotrzebowanie na witaminę D jest pokrywane zaledwie u 25% populacji. Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na niedostateczne stężenie witaminy D3 w surowicy krwi, co często związane jest z niewłaściwą dietą oraz unikaniem promieniowania słonecznego – naturalnego katalizatora tej witaminy.
1. Rola witaminy D
Witamina D stanowi tak naprawdę grupę związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Obejmuje witaminę D1 – kalcyferol, witaminę D2 – ergokalcyferol i witaminę D3 – cholekalcyferol. Witamina D1 znajduje się w tranie, D2 jest wytwarzana w roślinach, a witamina D3 powstaje w skórze pod wpływem promieni słonecznych i jest dostarczana wraz z pożywieniem. Witamina D jest niezbędna do utrzymania prawidłowej gospodarki wapniowej i fosforanowej w organizmie. Pobudza wchłanianie wapnia i fosforu w jelicie i zapobiega nadmiernemu wydalaniu tych pierwiastków z moczem.
Witamina D zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wielu narządów i tkanek, a przede wszystkim odpowiada za prawidłowy wzrost i budowę kości. Wpływa również korzystnie na przewodzenie impulsów nerwowych, kondycję mięśni, w tym mięśnia sercowego. Ponadto, witamina D łagodzi stany zapalne skóry, reguluje czynność układu odpornościowego i pomaga utrzymać dobry słuch, ponieważ decyduje o prawidłowym stanie kosteczek ucha wewnętrznego. Niektóre badania naukowe sugerują, że zapobiega cukrzycy, nadciśnieniu i miażdżycy.
2. Niedobory witaminy D w ciąży
Niedobór witaminy D jest powszechny. Głównymi przyczynami niedoboru tej witaminy u zdrowych kobiet w ciąży są:
- zmniejszona ekspozycja na słońce i związana z nią niska synteza skórna,
- niedostateczna podaż witaminy D z dietą i w suplementach żywieniowych.
Zalecana dla osób dorosłych dzienna dawka witaminy D (400 j.m. na dobę) jest dla kobiet ciężarnych niewystarczająca. Obecnie uważa się, że ciężarne wymagają suplementacji witaminą D od drugiego trymestru ciąży – 800-1000 j.m. na dobę w przypadku niedostatecznej ekspozycji na światło słoneczne (od października do maja). Jeśli kobieta unika naświetlań skórnych, powinna przyjmować zalecaną dawkę przez cały okres ciąży.
W czasie od kwietnia do września, przy zachowaniu wystawiania ciała na działanie słońca przez minimum 15 minut na dobę, suplementacja witaminą D powinna wynosić 400 j.m. na dobę. Stosowanie kremów przeciwsłonecznych z filtrem może utrudniać syntezę witaminy D w skórze. Źródłem witaminy D w pożywieniu są: tłuste ryby (łosoś, makrela, sardynki, tuńczyk, węgorz, śledź), tran, żółtka jaj, grzyby. Produkty wzbogacane witaminą D to margaryny i niektóre produkty zbożowe.
3. Skutki niedoboru witaminy D w ciąży
Kobiety z ciężkimi niedoborami witaminy D w ciąży są zagrożone ryzykiem wystąpienia cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego, rzucawki i bakteryjnego zapalenia pochwy. Noworodki tych kobiet obciążone są natomiast ryzykiem drgawek z powodu hipokalcemii, czyli zbyt niskiego stężenia wapnia w surowicy krwi, a także ryzykiem nieprawidłowości w budowie układu kostnego. Dziecko z urodzeniowym niedoborem witaminy D w późniejszym wieku może mieć: defekty szkliwa zębów, zmniejszoną masę kostną, krzywicę, astmę, cukrzycę. Takie dziecko jest też podatne na złamania kości i choroby: autoimmunologiczne, metaboliczne, nowotworowe, naczyniowe i choroby serca.
Suplementacja noworodków witaminą D zależy od sposobu karmienia dziecka. Noworodki karmione piersią powinny otrzymywać 400 j.m. witaminy D na dobę. Noworodki karmione mlekiem modyfikowanym często nie wymagają suplementacji, gdyż otrzymują witaminę D razem z mieszanką mleczną. Odpowiednia ilość tej witaminy otrzymywana jest przy dziennym spożyciu 1l mleka początkowego i około 800 ml mleka następnego.