Trzeci trymestr ciąży - rozwój płodu, badania, samopoczucie ciężarnej

Trzeci trymestr ciąży to ostatnia prosta. Twój brzuch rośnie w niebywałym tempie - jest to spowodowane głównie intensywnym wzrostem dziecka, które powiększa wszystkie swoje wymiary. Pod koniec ciąży szczególnie szybko zwiększa się ilość tkanki tłuszczowej twojego maleństwa po to, aby po urodzeniu było chronione przed utratą ciepła. Na początku trzeciego trymestru płód wygląda już jak donoszony noworodek, tyle że jest bardzo mały i szczupły. Natomiast pod koniec ciąży jest on już całkiem pulchnym dzidziusiem. Jakie dolegliwości dokuczają ciężarnej w tym okresie? Co oznacza ból podbrzusza w trzecim trymestrze? Po czym poznać, że zbliża się poród?

1. Rozwój płodu w trzecim trymestrze ciąży

W ciągu ostatnich trzech miesięcy swojego rozwoju wewnątrzmacicznego, dziecko doskonali przede wszystkim drogi oddechowe i układ nerwowy.

Intensywnie ćwiczy się też ruchowo (co możesz odczuć na własnej skórze!) oraz słuchowo. Na tym etapie płód zdążył już bardzo dobrze poznać głos twój i osób z twojego otoczenia, jeśli tylko często się odzywają w twojej bliskości.

Udowodniono, że głos matki działa na płód uspokajająco, może bowiem obniżyć jego tętno. Większość dzieci przyjmuje też w tym okresie pozycję głową w dół optymalną do porodu.

Zobacz film: "Jakie badania należy wykonać w ciąży?"

Biorąc pod uwagę fakt, że twoje dziecko rozwija się teraz tak intensywnie, musisz zwrócić szczególną uwagę na to, co i ile jesz. Zapotrzebowanie płodu na składniki odżywcze, witaminy i minerały jest bardzo duże. Pobiera z twojej krwi duże ilości wapnia i żelaza, potrzebnych mu na bieżąco oraz w celu zapełnienia magazynów na czas po urodzeniu.

2. Przedwczesny poród w trzecim trymestrze

Dziecko urodzone nawet na początku trzeciego trymestru ma szansę na prawidłowy rozwój. Jeśli jednak dojdzie faktycznie do porodu przed ukończeniem trzydziestego siódmego tygodnia ciąży , to będzie ono wcześniakiem i przejściowo może mieć problemy z adaptacją do życia zewnątrzmacicznego, szczególnie jeśli chodzi o układ oddechowy.

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego typu trudności, w przypadku gdy stwierdzamy podwyższone ryzyko porodu przedwczesnego (np. u kobiet z niewydolnością szyjki macicy), po dwudziestym czwartym a przed ukończeniem trzydziestego czwartego tygodnia ciąży możemy podać matce kurs sterydoterapii.

Jest to seria zastrzyków domięśniowych zawierających lek sterydowy (deksametazon lub betametazon), podawanych przez dwie doby. Leki te są nieszkodliwe dla dziecka, przeciwnie mają za zadanie przyspieszenie dojrzewania jego dróg oddechowych, tak aby były gotowe do podjęcia swojej funkcji po porodzie na długo przed terminem.

3. Badanie USG w trzecim trymestrze

Bardzo ważne, byś pamiętała o wykonaniu ostatniego zalecanego badania USG, czyli w okresie między trzydziestym a trzydziestym drugim tygodniem ciąży.

W badaniu tym lekarz oceni przede wszystkim tempo wzrastania płodu. Badający dokonuje pomiaru długości kości udowej, obwodu brzuszka i obwodu główki i aparat USG lub specjalny program komputerowy szacuje na podstawie tych pomiarów masę ciała dziecka.

Następnie ocenia się, jak płód plasuje się wagowo na tle swoich rówieśników, czyli płodów będących w tym samym okresie swojego rozwoju wewnątrzmacicznego (na podstawie dużej bazy danych). Jeśli jego waga mieści się między 10. a 90. centylem, to mówimy, że jest eutroficzny czyli ani za duży, ani za mały.

Jeśli masa płodu znajduje się poniżej 10. centyla, to mówimy o hipotrofii, czyli zbyt wolnym wzrastaniu, i należy dociekać, dlaczego tak jest. Musimy dowiedzieć się, czy dziecko jest nieduże z przyczyn genetycznych (np. oboje rodzice są niewysocy i sami mieli niedużą masę urodzeniową), czy też przyczyną wolniejszego wzrastania jest niewydolne łożysko.

Musimy też monitorować dobrostan płodu, wykonując regularnie badania: KTG, USG z przepływami dopplerowskimi, oraz sprawdzać, jak zmienia się masa dziecka (najczęściej co 2 tygodnie).

Jeśli z kolei szacowana masa Twojego dziecka okaże się wyjątkowo duża powyżej 90. centyla, to wskazane będzie wykonanie kolejnego badania USG za kilka tygodni. Jeżeli dziecko będzie nadal wzrastało tak intensywnie, to twój lekarz pomyśli o wywołaniu porodu już kilka dni przed terminem, tak aby zwiększyć twoje szanse na poród naturalny.

4. Samopoczucie w trzecim trymestrze

O ile pierwszy trymestr był okresem gwałtownych przemian hormonalnych, skutkujących często złym samopoczuciem, sennością i zaburzeniami ze strony układu pokarmowego, to w trzecim trymestrze nękać cię będą przede wszystkim skutki powiększających się w zawrotnym tempie rozmiarów brzucha.

Wykonywanie codziennych czynności będzie coraz trudniejsze ze względu na narastającą ociężałość w ruchach. Znacznemu powiększeniu uległ nie tylko twój brzuch, ale i piersi. Macica uciskająca na przeponę powoduje, że niełatwo będzie ci wykonywać głębsze oddechy.

Tymczasem zapotrzebowanie na tlen wzrośnie, ponieważ oddychasz za siebie i za całkiem pokaźnego już człowieczka, który się w tobie rozwija! Od czasu do czasu możesz odczuwać też kołatania serca, które również pracuje teraz intensywniej. Zgaga osiągnie swoje apogeum, gdyż sprzyjają jej teraz nie tylko zmiany hormonalne typowe dla ciąży (wysoki poziom progesteronu, powodujący rozluźnienie mięśnia zwieracza przełyku), ale też ucisk ciężarnej macicy na żołądek.

Również zaparcia mogą zwiększyć teraz swoje nasilenie. Wiele kobiet w ostatnich tygodniach ciąży doświadcza obrzęków stóp i dłoni. Pojawiają się one szczególnie wieczorami i w upalne dni. Dopóki obrzęki te nie są bardzo nasilone i znikają po odpoczynku w pozycji leżącej (np. po nocy), nie musisz się nimi przejmować.

Jeśli jednak stwierdzisz, że nagle twoje ciało stało się wyraźnie opuchnięte, nie tylko na poziomie kostek i łydek, oraz przybrałaś kilka kilogramów w przeciągu paru dni, to musisz szybko udać się do swojego lekarza prowadzącego, by ten wykluczył groźne powikłanie ciąży, jakim jest stan przedrzucawkowy.

Główka płodu, która w ostatnich tygodniach w większości przypadków znajduje się już w dole, uciska pęcherz moczowy. Powoduje to, że jeszcze częściej potrzebujesz chodzić do toalety, a czasem może nawet doprowadzić do niekontrolowanego wycieku moczu.

Ucisk znacznie powiększonej macicy na żyły w obrębie miednicy mniejszej może doprowadzić do powstania żylaków odbytu, czyli hemoroidów, które mogą krwawić podczas oddawania stolca. Żylaki mogą również powstać na nogach jeśli będą znaczne, twój lekarz zleci przyjmowanie heparyny w zastrzykach podskórnych.

Pod koniec ciąży dochodzą mniej uciążliwe, ale również wpływające na twoje samopoczucie dolegliwości, takie jak ból stawów biodrowych, ból pleców czy uczucie bolesnego ucisku na spojenie łonowe. Od czasu do czasu możesz też zaobserwować krwawienie z dziąseł. Nie przejmuj się, nie jest to żadna patologia, lecz normalne w ciąży zjawisko, spowodowane obrzękiem dziąseł wynikającym ze zmian hormonalnych.

Niektóre kobiety już na kilka tygodni przed porodem obserwują wyciek pokarmu z piersi. Jeśli powoduje on brudzenie bielizny, kup już teraz specjalne wkładki laktacyjne, które umieszcza się w biustonoszu, by wchłaniały wydzielinę.Kolejną przypadłością typową dla ostatniego trymestru ciąży są rozstępy skórne.

Niestety, powiększający się brzuch powoduje nieuchronnie zwiększone napięcie skóry, która u kobiet, które mają ku temu predyspozycje, zaczyna w którymś momencie pękać. Daje to obraz czerwonych smug, przypominających bliznę. Rozstępy z czasem ulegną rozjaśnieniu i będą mniej widoczne, jednak nie ma metody, by całkowicie je usunąć.

Warto już od początku ciąży smarować brzuch, pośladki, uda i piersi kremem przeciw rozstępom przeznaczonym dla kobiet w ciąży, jednak musisz wiedzieć, że jeśli masz do nich skłonności, to rozstępy niechybnie powstaną, tyle tylko, że będzie ich pewnie mniej, niż gdybyś nic nie robiła, by im zapobiec. Zwróć uwagę, czy twój krem możesz stosować już od pierwszych tygodni, czy też dopiero od drugiego trymestru.

Wszystkie te dolegliwości i przypadłości, które pojawią się w trzecim trymestrze, wraz z wysokim poziomem niektórych hormonów, mogą spowodować pogorszenie twojego samopoczucia. Nie martw się jednak, gdyż już za kilka-kilkanaście tygodni ujrzysz cudowną nagrodę za twoją wytrzymałość, a większość problemów ustąpi bardzo szybko po porodzie.

W trzecim trymestrze coraz intensywniej będziesz czuła ruchy swojego dziecka. Z czasem staną się one całkiem konkretnymi kopniakami, które możesz nieraz odczuwać boleśnie zwłaszcza jeśli dostaniesz piętą w wątrobę czy pęcherz moczowy.

Obserwacja ruchów płodu jest bardzo istotna, jeśli chodzi o monitorowanie jego dobrostanu. Powinnaś skrupulatnie zwracać uwagę na ruchy, szczególnie podczas ostatnich kilku tygodni ciąży. Jeśli dziecko rusza się słabiej lub w ogóle przestało się ruszać, koniecznie udaj się do ginekologiczno-położniczej izby przyjęć.

5. Skurcze macicy w trzecim trymestrze

W ciągu ostatnich kilkunastu tygodni ciąży mogą wystąpić skurcze macicy. Już po dwudziestym tygodniu ciąży macica rozpoczyna bowiem „ćwiczenia” do porodu. Noszą one nazwę skurczów Braxtona-Hicksa. Bardzo ważne jest, by umieć je odróżnić od właściwej akcji porodowej.

Skurcze Braxtona-Hicksa są nieregularne i niebolesne, w przeciwieństwie do skurczów porodowych, które pojawiają się z częstością co najmniej raz na 10 minut, są bolesne (bóle w podbrzuszu, krzyżu lub bolesne twardnienie całego brzucha) i co może ocenić tylko osoba wykonująca badanie ginekologiczne dają postęp porodu w postaci skracania i rozwierania się szyjki macicy.

Stopniowo, wraz z upływem kolejnych tygodni ciąży, skurcze Braxtona-Hicksa będą się pojawiały coraz częściej. Nie należy się nimi przejmować. Jeśli nauczysz się, na czym one polegają, doskonale będziesz potrafiła w odpowiednim momencie odróżnić je od akcji porodowej.

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Tygodnie ciąży a miesiące i trymestry - jak obliczyć? Prosty wzór.