Macica dwurożna – przyczyny, objawy, leczenie i ciąża

Macica dwurożna jest wadą macicy, o której mówi się, gdy organ rozwija się w sposób podwójny. Narząd posiada dwie oddzielne komory i rogi.

Wady macicy dzieli się na wrodzone i nabyte. Pierwsze powstają na etapie życia płodowego, są konsekwencją nieprawidłowego różnicowania się przewodów Müllera (przyśródnerczowych). Drugie są zwykle związane z obecnością zrostów wewnątrzmacicznych, mięśniaków oraz polipów endometrialnych. Macica dwurożna to wrodzona wada macicy.

Dwurożna macica da to wada stosunkowo rzadka. Dotyczy zaledwie 0,4-0,5 proc. populacji kobiet. ASMR (Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu) tego rodzaju zaburzenie rozwojowe układu rozrodczego u kobiet uznało za klasę IV wad wrodzonych macicy.

Macica dwurożna jest anomalią oznaczającą nieprawidłową budowę zarówno wewnętrznej jamy macicy, jak i zewnętrznej trzonu macicy.

Istotą wady jest obecność dwóch oddzielnych wydatnych rogów, co objawia się obecnością wgłębienia na powierzchni zewnętrznej macicy powyżej jednego centymetra. Z kolei jama macicy dwurożnej jest podzielona na dwie części na odcinku co najmniej 15 milimetrów.

Macica dwurożna może być całkowicie oddzielona (macica z podwójnymi komorami, macica dwurożna z przegrodą całkowitą) lub mieć częściowo wspólną ścianę między komorami (macica dwurożna z przegrodą częściową).

Niekiedy może również występować podwójna szyjka macicy. Wskutek powstania dwóch wyraźnych rogów, macica zamiast prawidłowego kształtu przypominającego gruszkę przybiera kształt serca lub litery W.

Macica dwurożna zostaje uformowana na etapie życia płodowego. Tworzy się w wyniku połączenia przewodów przyśródnerczowych (przewodów Müllera), które tworzą kanał maciczno-pochwowy.

Dwa rogi charakteryzujące macicę dwurożną wykształcają się wskutek nieprawidłowego przebiegu procesu, gdy:

• dojdzie do podziału narządu na dwie części,
• nieprawidłowo rozwinął się wyłącznie jeden z przewodów.

Jakie są objawy i powikłania związane z macicą dwurożną? W większości przypadków nie są odczuwane żadne dolegliwości, choć może pojawić się ból podbrzusza, ból podczas stosunku, bardzo bolesne miesiączkowanie czy rozregulowanie cyklu miesiączkowego.

Trzeba podkreślić, że kobiety z macicą dwurożną mogą nie zdawać sobie sprawy z wady organu, dopóki nie pojawią się problemy związane z krwawieniem z macicy, płodnością i ciążą. Macica dwurożna bardzo często wykrywana jest dopiero w trakcie wnikliwej diagnostyki niepłodności czy nawracających poronień.

Macica dwurożna a ciąża

Macica dwurożna może prowadzić do problemów z zajściem w ciążę (nietypowy kształt wpływa bowiem na zagnieżdżenie zarodka i położenie płodu), jak i komplikacje w czasie ciąży.

W przypadku macicy dwurożnej zagrożenie stanowi:

• poronienie i poród przedwczesny (zarodek, rozwijając się w jednym z rogów, nie ma wystarczająco miejsca),
• nieprawidłowy rozwój płodu (wskutek niedokrwienia),
• zaburzenie czynności skurczowej podczas porodu i inne komplikacje okołoporodowe, takie jak na przykład krwawienia położnicze,
• nieprawidłowe położenie płodu, co wyklucza poród naturalny i jest wskazaniem do cesarskiego cięcia.

Co ważne, wszystkie kobiety, u których anomalię macicy wykryto przed zajściem w ciążę, przez całą ciążę muszą pozostawać pod opieką ginekologa. To pozwala monitorować rozwój dziecka i zmiany, a co za tym idzie zapobiegać ewentualnym powikłaniom. Ciąża kobiety z macicą dwurożną jest traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka.

Jak diagnozuje się macicę dwurożną i jakie są dostępne opcje leczenia? Rozpoznanie opiera się na badaniu ultrasonograficznym (USG) lub innym rodzajem obrazowania medycznego (np. rezonans magnetyczny, RM), jednoczesnej laparoskopii z histeroskopią, sonohisterografii 3D/4D, badaniu HSG.

Leczenie macicy dwurożnej, gdy ta nie wywołuje żadnych objawów i nie utrudnia zajścia w ciążę, nie jest konieczne. Wiele zależy od zaawansowania deformacji macicy. Wskazaniem do podjęcia działań – leczenia chirurgicznego lub innej interwencji medycznej – są trudności z zajściem w ciążę, nieprawidłowe ułożenie płodu oraz inne komplikacje czy dolegliwości.

W niektórych przypadkach przeprowadza się operację w celu usunięcia przegrody między rogami macicy (to zapewnia więcej miejsca dla rozwijającego się zarodka i płodu). W sytuacji, gdy wystąpi niewydolność cieśniowo-szyjkowa, na szyjkę macicy zakłada się szew okrężny, który powstrzyma jej przedwczesne rozwarcie.