Zdolności muzyczne u dziecka. Jak je rozwijać?

Rodzaje talentów u dzieci są różne. Jedne lubią konstruować, inne opowiadać, a jeszcze inne malować. Najmłodsi nie zdają sobie sprawy ze swoich zdolności. Robią to co kochają i co sprawia im radość. Widzą też efekty, którymi zachwycają się dorośli, co podświadomie motywuje je do dalszego działania.

Samo śpiewanie piosenek jednak nie wystarczy, by powiedzieć, że nasza pociecha ma zdolności muzyczne. Z naukowego punktu widzenia na to pojęcie składają się:

• Słuch muzyczny – zdolność różnicowania dźwięków muzycznych w zakresie wysokości, zdolność różnicowania dźwięków muzycznych w zakresie intensywności (poczucie czasu), zdolności różnicowania dźwięków muzycznych w zakresie barwy (poczucie barwy), zdolność wyróżniania poszczególnych dźwięków we współbrzmieniu (słuch harmoniczny)
• Pamięć muzyczna – zdolność zapamiętania, rozpoznawania i reprodukowania elementóworaz struktur muzycznych
• Poczucie rytmu – zdolność do percepcji i reprodukowania struktur rytmicznych
• Smak muzyczny – zdolność wyróżniania i oceny wartości artystycznych w muzyce

Na to wszystko nakładają się indywidualne dyspozycje lub zadatki, które dziecko dziedziczy lub ma wrodzone. Nie bez znaczenia jest również wrażliwość emocjonalno-estetyczna na muzykę, którą określa się mianem muzykalności. Składają się na nią:

• poczucie tonalne – zdolność do emocjonalnego odróżniania tonalnych funkcji dźwięków melodii),
• zdolność do wyobrażeń słuchowych – zdolność do dowolnego posługiwania się wyobrażeniami słuchowymi, odzwierciedlającymi ruch wysokościowy dźwięków
• poczucie rytmu – zdolność do czynnego przeżywania muzyki i odczuwania emocjonalnego wyrazu rytmu muzycznego oraz jego dokładnego odtwarzania

Zdolnośc muzyczna jest wrodzona, nie można się jej nauczyć. Definiuje się ją jako potencjał do uczenia się muzyki. Kiedy jednak dziecko kształci się w tym zakresie nabywa umiejętności muzycznych. Te mają szanse się rozwinąć wtedy, gdy dorosły (rodzic, nauczyciel wychowania przedszkolnego lub edukcjacji wczesnoszkolnej) będzie otwarty na rozwijanie zainteresowań dzieci i zauważy talenty u poszczególnych uczniów.

Im wcześniej zauważymy predyzpozycje swojej pociechy i dowiemy się, jak rozwijać zdolności muzyczne, tym lepiej. Niemowlę, które wychowuje się w bogatym muzycznie otoczeniu, będzie przejawiało wyższy poziom uzdolnień muzycznych niż dziecko, w życiu którego muzyka nie jest obecna. Jeśli bowiem mama śpiewa maluszkowi codziennie lub gra na jakimś instrumencie, wówczas w jego mózgu tworzą się odpowiednie połączenia nerwowe.

Specjaliści nie pytają dziecka, czy masz zdolności muzyczne. Obserwują je i sprawdzają, czy:

• potrafi określić różnicę dźwięku (potrafi powiedzieć, który z dwóch zagranych dźwięków jest wyższy bądź niższy)
• rozumie pojęcia linii melodycznych, interwałów, tonacji
• prawidłowo odtwarza melodię głosem i wszystkie interwały w melodii
• posługuje się wyobrażeniami dźwięku oczekiwanego, który powinien zabrzmieć (śpiew intonacyjny)
• potrafi rozróżniać barwę niektórych instrumentów muzycznych, m.in. skrzypiec, klarnetu, wiolonczeli

W pierwszej kolejności jednak to rodzice są odpowiedzialni za pokierowanie dziecka w zakresie rozwijania jego talentów. W dużej mierze to od nich zależy, czy dane zdolności będą dalej kształtowane i na jakim poziomie.

Warto o tym myśleć już na etapie ciąży, dowiedziono bowiem, że dziecko dobrze słyszy dźwięki spoza łona matki. Możemy zatem słuchać dobrej muzyki, mówić do dziecka lub mu śpiewać, kontynuując to również po jego narodzinach.