Jak przebiega zapalenie płuc u dzieci? Rodzaje i leczenie

Nietypowy przebieg zapalenia płuc u dzieci obserwuje się, gdy infekcja wywołana jest przez wirusy. Na wirusowe zapalenie płuc chorują najczęściej maluchy w wieku od czwartego miesiąca życia do czterech lat.

Przy wirusowym zapaleniu płuc dziecko powinno być od razu zawiezione do lekarza, który powinien je osłuchać i opukać – zapalny wysięk w płucach powoduje charakterystyczne odgłosy. Czasami do odpowiedniej diagnozy konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG i badanie krwi.

Gdy badanie potwierdza przypuszczenia lekarskie, dziecko w wieku poniżej jednego roku trafia do szpitala. Dzieci starsze mogą być leczone w domu, gdy ich stan nie jest poważny i nie ma cech zagrażającej niewydolności oddechowej.

Wirusowe zapalenie płuc u dzieci bywa powikłaniem innej infekcji wirusowej – najczęściej grypy lub zapalenia oskrzeli. Zakażenie wirusowe objawia się:

• stanem ogólnego rozbicia;
• suchym kaszlem;
• bólem gardła;
• uczuciem duszności;
• bólami w klatce piersiowej;
• gorączka.

Czasami przy tego typu zapalenie płuc objawia się także:

• brakiem apetytu;
• bólami brzucha;
• wymiotami i biegunką.

Zachorowaniu na zapalenie płuc sprzyjają: refluks żołądkowo-przełykowy, mukowiscydoza, wady anatomiczne układu oddechowego.

W wyniku infekcji dróg oddechowych bakterie łatwo wnikają do płuc i mogą powodować zakażenie bakteryjne. Bywa również tak, że bakterie same atakują płuca – bez torujących im drogę wirusów.

Szczególnie niebezpieczne dla maluchów są pneumokoki, pałeczki Haemophilus influenzae oraz gronkowce. Od tego roku każde nowonarodzone dziecko w Polsce jest szczepione obowiązkowo przeciwko pneumokokom.

Ministerstwo zdrowia refunduje niestety słabszą szczepionkę, która chroni dziecko przeciwko 10 serotypom pneumokoków. Za najlepszą obecnie szczepionkę 13-walentną musimy zapłacić sami. Szczepienie na pneumokoki znacznie ogranicza liczbę ciężkich zakażeń, które wymagają hospitalizacji.

Kiedy możesz podejrzewać bakteryjne zapalenie płuc u dziecka? W sytuacji, gdy maluch:

• ma wysoką gorączkę, około 39ºC, której towarzyszą dreszcze;
• jest osłabiony i bardzo się poci;
• ma początkowo suchy, a następnie mokry kaszel i odkrztusza flegmę;
• odczuwa bóle w klatce piersiowej;
• ma napady duszności i trudno mu nabrać powietrza.

Przy powyższych objawach koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Bakteryjne zapalenie płuc zazwyczaj daje się wysłuchać. Przy oddychaniu dziecka w płucach słychać charakterystyczne szmery i rzężenie.

Czasami lekarz zleca wykonanie badania rentgenowskiego, które pomaga ocenić skalę infekcji i pozwala ustalić, czy jest to jednostronne czy dwustronne zapalenie płuc. Jeśli zapalenie jest jednostronne, niektóre dzieci układają się na chorym boku z kolanami podciągniętymi do klatki piersiowej, co ułatwia im oddychanie.

Najczęściej diagnozowane jest u niemowląt. Chorobę nazywaną pneumocystozą wywołuje grzyb o nazwie Pneumocystis jiroveci. Grzybicze zapalenie płuc objawia się:

• narastającą dusznością;
• przyspieszonym oddechem;
• brakiem apetytu;
• apatią;
• gorączką;
• kaszlem.

W przypadku dzieci wyróżnia się również bezobjawowe zapalenie płuc i atypowe zapalenie płuc. Bezobjawowe zapalenie płuc nie daje charakterystycznych objawów choroby. W niektórych przypadkach sygnałem alarmowym są przyspieszony oddech i sporadyczny kaszel.

Dziecko może mieć również gorsze samopoczucie i być apatyczne. Prawidłową diagnozę można postawić jedynie w oparciu o zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Z kolei atypowe zapalenie płuc może rozwijać się nawet do kilku tygodni.

W początkowym okresie choroba przebiega łagodnie, by po 2-3 tygodniach zamanifestować swoją obecność uporczywym kaszlem i stanem podgorączkowym.

Atypowemu zapaleniu płuc mogą towarzyszyć takie objawy jak:

• ból gardła;
• ból głowy;
• bóle mięśni;
• wymioty;
• biegunka.

U dzieci powyżej pierwszego roku życia leczenie wirusowego zapalenia płuc ogranicza się zwykle do podawania leków łagodzących objawy, a więc przeciwgorączkowych, przeciwbólowych, ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny i łagodzących kaszel.

Leki przeciwkaszlowe lekarz dobiera odpowiednio do rodzaju kaszlu. U dzieci z chorobami przewlekłymi albo z obniżoną odpornością zalecane są czasami leki przeciwwirusowe.

Dziecko powinno leżeć w łóżku, najlepiej wysoko ułożone, by łatwiej mu było oddychać i odkasływać flegmę. Pomagają inhalacje i oklepywanie pleców dziecka. Trzeba też dbać o wietrzenie pokoju, w którym przebywa maluch.

Warto nawilżać powietrze. W czasie gorączki pamiętaj o regularnym podawaniu dziecku płynów, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu.

Bakteryjne zapalenie płuc u dzieci leczy się antybiotykami wymierzonymi w konkretne szczepy bakterii, które powodują chorobę. Przy braku pozytywnych efektów leczenia lekarz może zlecić wykonanie posiewu plwociny z antybiogramem lub bronchoskopię.

W domowym leczeniu zapalenia płuc niekiedy stosuje się bańki stawiane na pleckach dziecka. Bez względu na to, czy zapalenie płuc u dziecka jest wywołane bakteriami czy wirusami – jeśli przebiega z ogólnym złym stanem malca, wysoką gorączką i poważną dusznością, jest wskazaniem do leczenia szpitalnego.

Dzieciom leczonym w szpitalu, ze względu na stan zdrowia, podaje się leki drogą dożylną. Często wymagają też tlenoterapii, aerozoloterapii i monitorowania zawartości tlenu we krwi włośniczkowej za pomocą pulsoksymetru.

Źródła

1. Stachura J., Domagała W., Patologia – znaczy słowo o chorobie, Wydawnictwo PAU, Kraków 2008, ISBN 978-83-60183-64-9.