Jak przebiega zapalenie płuc u dzieci? Rodzaje i leczenie
Zapalenie płuc u dziecka – taka diagnoza brzmi groźnie. Choroby u malucha nie wolno bagatelizować, ponieważ jego układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni ukształtowany. Wystarczy, że starsze rodzeństwo „przyniesie” ze szkoły katar, a u małego szkraba może rozwinąć się zapalenie płuc. Czasami choroba przebiega zupełnie niepostrzeżenie, bez symptomów ostrzegawczych w postaci gorączki i kaszlu. Niepokój rodziców wzbudza dopiero wyraźne osłabienie dziecka, jego złe samopoczucie i narastający problem z oddychaniem.
1. Wirusowe zapalenie płuc
Nietypowy przebieg zapalenia płuc u dzieci obserwuje się, gdy infekcja wywołana jest przez wirusy. Na wirusowe zapalenie płuc chorują najczęściej maluchy w wieku od czwartego miesiąca życia do czterech lat.
Przy wirusowym zapaleniu płuc dziecko powinno być od razu zawiezione do lekarza, który powinien je osłuchać i opukać – zapalny wysięk w płucach powoduje charakterystyczne odgłosy. Czasami do odpowiedniej diagnozy konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG i badanie krwi.
Gdy badanie potwierdza przypuszczenia lekarskie, dziecko w wieku poniżej jednego roku trafia do szpitala. Dzieci starsze mogą być leczone w domu, gdy ich stan nie jest poważny i nie ma cech zagrażającej niewydolności oddechowej.
Wirusowe zapalenie płuc u dzieci bywa powikłaniem innej infekcji wirusowej – najczęściej grypy lub zapalenia oskrzeli. Zakażenie wirusowe objawia się:
- stanem ogólnego rozbicia;
- suchym kaszlem;
- bólem gardła;
- uczuciem duszności;
- bólami w klatce piersiowej;
- gorączka.
Czasami przy tego typu zapalenie płuc objawia się także:
Zachorowaniu na zapalenie płuc sprzyjają: refluks żołądkowo-przełykowy, mukowiscydoza, wady anatomiczne układu oddechowego.
2. Bakteryjne zapalenie płuc
W wyniku infekcji dróg oddechowych bakterie łatwo wnikają do płuc i mogą powodować zakażenie bakteryjne. Bywa również tak, że bakterie same atakują płuca – bez torujących im drogę wirusów.
Szczególnie niebezpieczne dla maluchów są pneumokoki, pałeczki Haemophilus influenzae oraz gronkowce. Od tego roku każde nowonarodzone dziecko w Polsce jest szczepione obowiązkowo przeciwko pneumokokom.
Ministerstwo zdrowia refunduje niestety słabszą szczepionkę, która chroni dziecko przeciwko 10 serotypom pneumokoków. Za najlepszą obecnie szczepionkę 13-walentną musimy zapłacić sami. Szczepienie na pneumokoki znacznie ogranicza liczbę ciężkich zakażeń, które wymagają hospitalizacji.
Kiedy możesz podejrzewać bakteryjne zapalenie płuc u dziecka? W sytuacji, gdy maluch:
- ma wysoką gorączkę, około 39ºC, której towarzyszą dreszcze;
- jest osłabiony i bardzo się poci;
- ma początkowo suchy, a następnie mokry kaszel i odkrztusza flegmę;
- odczuwa bóle w klatce piersiowej;
- ma napady duszności i trudno mu nabrać powietrza.
Przy powyższych objawach koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Bakteryjne zapalenie płuc zazwyczaj daje się wysłuchać. Przy oddychaniu dziecka w płucach słychać charakterystyczne szmery i rzężenie.
Czasami lekarz zleca wykonanie badania rentgenowskiego, które pomaga ocenić skalę infekcji i pozwala ustalić, czy jest to jednostronne czy dwustronne zapalenie płuc. Jeśli zapalenie jest jednostronne, niektóre dzieci układają się na chorym boku z kolanami podciągniętymi do klatki piersiowej, co ułatwia im oddychanie.
3. Grzybicze zapalenie płuc u dzieci
Najczęściej diagnozowane jest u niemowląt. Chorobę nazywaną pneumocystozą wywołuje grzyb o nazwie Pneumocystis jiroveci. Grzybicze zapalenie płuc objawia się:
- narastającą dusznością;
- przyspieszonym oddechem;
- brakiem apetytu;
- apatią;
- gorączką;
- kaszlem.
4. Bezobjawowe i atypowe zapalenie płuc u dzieci
W przypadku dzieci wyróżnia się również bezobjawowe zapalenie płuc i atypowe zapalenie płuc. Bezobjawowe zapalenie płuc nie daje charakterystycznych objawów choroby. W niektórych przypadkach sygnałem alarmowym są przyspieszony oddech i sporadyczny kaszel.
Dziecko może mieć również gorsze samopoczucie i być apatyczne. Prawidłową diagnozę można postawić jedynie w oparciu o zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Z kolei atypowe zapalenie płuc może rozwijać się nawet do kilku tygodni.
W początkowym okresie choroba przebiega łagodnie, by po 2-3 tygodniach zamanifestować swoją obecność uporczywym kaszlem i stanem podgorączkowym.
Atypowemu zapaleniu płuc mogą towarzyszyć takie objawy jak:
- ból gardła;
- ból głowy;
- bóle mięśni;
- wymioty;
- biegunka.
5. Leczenie zapalenia płuc u dzieci
U dzieci powyżej pierwszego roku życia leczenie wirusowego zapalenia płuc ogranicza się zwykle do podawania leków łagodzących objawy, a więc przeciwgorączkowych, przeciwbólowych, ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny i łagodzących kaszel.
Leki przeciwkaszlowe lekarz dobiera odpowiednio do rodzaju kaszlu. U dzieci z chorobami przewlekłymi albo z obniżoną odpornością zalecane są czasami leki przeciwwirusowe.
Dziecko powinno leżeć w łóżku, najlepiej wysoko ułożone, by łatwiej mu było oddychać i odkasływać flegmę. Pomagają inhalacje i oklepywanie pleców dziecka. Trzeba też dbać o wietrzenie pokoju, w którym przebywa maluch.
Warto nawilżać powietrze. W czasie gorączki pamiętaj o regularnym podawaniu dziecku płynów, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu.
Bakteryjne zapalenie płuc u dzieci leczy się antybiotykami wymierzonymi w konkretne szczepy bakterii, które powodują chorobę. Przy braku pozytywnych efektów leczenia lekarz może zlecić wykonanie posiewu plwociny z antybiogramem lub bronchoskopię.
W domowym leczeniu zapalenia płuc niekiedy stosuje się bańki stawiane na pleckach dziecka. Bez względu na to, czy zapalenie płuc u dziecka jest wywołane bakteriami czy wirusami – jeśli przebiega z ogólnym złym stanem malca, wysoką gorączką i poważną dusznością, jest wskazaniem do leczenia szpitalnego.
Dzieciom leczonym w szpitalu, ze względu na stan zdrowia, podaje się leki drogą dożylną. Często wymagają też tlenoterapii, aerozoloterapii i monitorowania zawartości tlenu we krwi włośniczkowej za pomocą pulsoksymetru.
