Zalecenia dla rodziców dzieci z AZS

Typowym objawem atopowego zapalenia skóry (AZS) u niemowląt jest uciążliwy świąd skóry, który uniemożliwia dzieciom spokojny sen. Nieprzespane noce to koszmar nie tylko dla małych atopików, ale i ich rodziców, dlatego tak ważne jest podjęcie leczenia i kontrolowanie objawów atopowego zapalenia skóry za pomocą właściwej pielęgnacji oraz unikania czynników nasilających świąd i suchość skóry. Aby leczenie AZS było skuteczne, musi być dobrane indywidualnie do danego dziecka, objawy atopowego zapalenia skóry mogą bowiem różnić się u poszczególnych małych pacjentów. Jeśli pojawiły się nasilenia, konieczne jest włączenie dodatkowego leczenia z udziałem lekarza.

1. Pielęgnacja skóry niemowlęcia z AZS

Podstawą pielęgnacji skóry atopowej jest nawilżanie miejscowe. Zarówno w okresie remisji, jak i nasilenia objawów atopowego zapalenia skóry, nawilżanie i natłuszczenie skóry to konieczność, ponieważ sucha skóra jest jednym z głównych objawów AZS. Brak odpowiedniego nawilżenia i natłuszczenia skóry atopowej oznacza osłabienie jej bariery ochronnej i mniejszą odporność na działanie czynników zewnętrznych. Aby wzmocnić barierę skórną u dziecka z atopowym zapaleniem skóry, zastosuj się do następujących zaleceń pielęgnacyjnych:

• Oczyszczaj skórę dziecka dokładnie, ale delikatnie, by usunąć strupy i bakterie, nie podrażniając naskórka.
• Do mycia skóry niemowlaka używaj łagodnych i hipoalergicznych kosmetyków.
• Zadbaj o to, by w czasie kąpieli dziecka temperatura wody wynosiła 27-30°C.
• Pamiętaj, że kąpiel dziecka chorego na atopowe zapalenie skóry nie powinna trwać dłużej niż 10 minut, przy czym należy zastosować specjalne olejki natłuszczające (naturalne lub mineralne), które mogą zawierać substancje zmniejszające świąd, np. 3% polidokanol.
• Po kąpieli lekko osusz skórę niemowlaka i zaaplikuj emolient, gdy skóra jest jeszcze lekko wilgotna.
• Stosuj emolienty przynajmniej dwa razy dziennie ze względu na stosunkowo krótki czas ich działania.

  2. Jak unikać czynników nasilających objawy AZS?

Zobacz film: "Pomysły na rodzinną aktywność fizyczną"

W chorobach przewlekłych, takich jak AZS – zalecaną przez lekarzy strategią kontroli choroby jest strategia unikania czynników nasilających.

Identyfikacja indywidualnych czynników prowokujących jest kluczowa w kontrolowaniu atopowego zapalenia skóry u niemowląt, ponieważ unikanie ich pozwala na wydłużenie okresów remisji lub całkowite wyeliminowanie objawów AZS. Wyróżnia się specyficzne i niespecyficzne czynniki nasilające objawy atopowego zapalenia skóry. Do specyficznych czynników należą alergeny wziewne oraz pokarmowe. Z kolei niespecyficzne czynniki to liczne substancje i czynniki środowiskowe, które mogą podrażniać wrażliwą skórę dziecka chorego na AZS i prowadzić do nasileń objawów tej choroby. Wśród niespecyficznych czynników nasilających objawy AZS znajdują się między innymi substancje chemiczne (kwasy, wybielacze, woda, rozpuszczalniki), szorstkie tkaniny (np. wełna) oraz bakterie.

Aby uchronić niemowlę przed czynnikami nasilającymi objawy atopowego zapalenia skóry, pamiętaj o następujących wskazówkach:

• Zakładaj dziecku miękkie i przewiewne ubranka, by niemowlę nie pociło się nadmiernie i nie dochodziło do wysuszenia jego skóry.
• W zimne dni częściej aplikuj emolienty na skórę dziecka (zimne i suche powietrze podrażnia skórę atopową).
• Dbaj o ograniczenie ilości roztoczy i alergenów domowych znajdujących się w powietrzu – wietrz pokoje każdego dnia; nałóż pokrowce antyroztoczowe na poduszki, kołdry i materace; co 10 dni pierz pościel w co najmniej 55°C; nie kładź do łóżeczka dziecka maskotek, jeśli nie można ich prać; wycieraj kurze mokrą szmatką lub gąbką; przynajmniej raz w tygodniu odkurzaj tapicerkę mebli i podłogi odkurzaczem z filtrem; nie kładź wykładzin ani dywanów od ściany do ściany.
• Nie pal papierosów w obecności dziecka.
• Jeśli objawy atopowego zapalenia skóry u twojego dziecka nasilają się w kontakcie z pyłkami roślin, w okresie pylenia zamykaj okna (nawet gdy jest sucho i ciepło); rzadziej wychodź z dzieckiem na spacer; wietrz mieszkanie tylko wcześnie rano, w nocy lub w czasie deszczu; nie koś trawy w obecności dziecka; umieść filtr pyłkowy w samochodzie. Pamiętaj, że alergeny powietrzne mogą być przenoszone również na odzieży i przez zwierzęta.
• Chroń niemowlę z AZS przed alergenami pokarmowymi – karm dziecko piersią przynajmniej do czwartego miesiąca życia – mleko matki zapewnia bowiem dziecku ochronę immunologiczną. Dopiero jeżeli testy wykażą, że konkretny produkt spożywczy nasila objawy AZS u twojego dziecka, wyeliminuj go całkowicie z jadłospisu.
• Nie pozbawiaj dziecka kontaktu z promieniami słonecznymi. Umiarkowana ekspozycja na słońce ma korzystny wpływ na barierę naskórkową.
• Ogranicz kontakt niemowlaka ze zwierzętami futerkowymi. Po zdiagnozowaniu alergii, zadbaj o to, by w miarę możliwości dziecko nie miało żadnej styczności z takimi zwierzętami.
• Nie rezygnuj ze szczepionek – dziecko z AZS może być poddane standardowym szczepieniom, ale wkłucie powinno mieć miejsce w zdrowy fragment skóry.
• Redukuj ryzyko wystąpienia u dziecka opryszczki wargowej. Jeżeli zmiany skórne pojawiły się w innym miejscu niż zwykle, skontaktuj się z lekarzem.

Świąd skóry, czerwona wysypka i wysięki to objawy, których doświadcza wiele niemowląt chorych na atopowe zapalenie skóry. Zmiany skórne w AZS można obecnie skutecznie leczyć, ale leczenie jest tylko objawowe i nie wystarczy, by nie doszło do nawrotów choroby. W tym celu należy zadbać o nawilżanie wysuszonej skóry dziecka i minimalizowanie jej kontaktu z czynnikami nasilającymi objawy atopowego zapalenia skóry.

Tekst powstał w oparciu o tzw. Standardy dla lekarzy, czyli zalecenia Europejskiej Akademii Dermatologii i Wenerologii w zakresie leczenia AZS (ETFAD⁄EADV eczema task force 2009 position paper on diagnosis and treatment of atopic dermatitis”).