Kupisz już za 20 zł. W sieci kwitnie handel fałszywymi dowodami

"Za 20 złotych można kupić sobie podróbkę mDowodu. Robią to dzieci, żeby kupować alkohol i 'energetyki'. Ale na lewy mDowód można też załatwić wiele innych spraw, np. zagłosować, bo praktycznie NIKT nie weryfikuje mDowodów tak, jak powinno się to robić" - zwraca uwagę Niebezpiecznik w serwisie X, powołując się na artykuł na portalu factcheckingowym Demagog.

Postanowiliśmy sprawdzić, czy problem dostrzegają pracownicy sklepów. Jak dowiedzieliśmy się od kasjerów i kasjerek w niewielkich sklepach umiejscowionych wokół szkół, takie rzeczy zdarzają się nawet kilka razy w tygodniu. Kasjerzy w sklepach przyznają, że schemat jest taki sam: wchodzi ktoś, kto zdecydowanie na 18 lat nie wygląda, ale z kieszeni wyciąga telefon z aplikacją mObywatel. Jest zdjęcie, jest rok urodzenia, a nawet falująca flaga, zmieniający kolor hologram i zielony napis "dokument ważny". Na to samo zwracają autorzy wpisu w serwisie X. "WSZYSCY weryfikują okiem. Patrzą na ekran smartfona, czasem sprawdzając czy faluje flaga lub hologram zmienia kolor (a lewe mDowody to potrafią)".

Efekt? Na pierwszy rzut oka wszystko się zgadza, więc kasjer sprzedaje towar. Butelka piwa lub puszka "energetyka" lądują więc bez przeszkód w plecaku.

Kluczem jest tutaj jednak fraza "na pierwszy rzut oka". Jak zwraca uwagę Piotr Konieczny, specjalista ds. bezpieczeństwa i założyciel portalu Niebezpiecznik, ów rzut oka z pewnością nie wystarczy, żeby zweryfikować, czy mDowód jest naprawdę ważny. Konieczny optuje za tym, by te elementy całkowicie usunąć, żeby nie dawały fałszywego poczucia bezpieczeństwa.

A jak można zweryfikować elektroniczny dowód osobisty? Skanując kod QR, jednak wie o tym zaledwie promil ludzi. Nie poproszą o to ani sprzedawcy w sklepie, ani konduktorzy w pociągach, ani komisje wyborcze, gdzie takim elektronicznym dowodem również można się wylegitymować.

Proces zakładania fałszywego konta i całą listę wynikających z niego korzyści prześwietlił Marcin Kostecki z portalu Demagog. Wygląda na to, że oszuści wcale nie kryją się z tym procederem, a wręcz prześcigają się w "coraz lepszych ofertach". Czasami nazywają to "aplikacją do sprankowania znajomych". Niekiedy bezpośrednio oferują na kanałach nadawczych i w prywatnych wiadomościach konkretne skrypty imitujące oryginał z, jak zapewniają, "dokładnością jeden do jednego".

Najtańszy mDowód kosztuje zaledwie 20 złotych. Niska cena jak za "możliwość dokonywania zakupów zarezerwowanych dla dorosłych, rejestrację kart SIM na dane z dowodu i wiele więcej". Reklamy takich usług wyświetlają się osobom niepełnoletnim i, jak podkreśla Kostecki, nieraz nie pozostawiają żadnych wątpliwości:

"Potrzebujesz dowodu by kupić energola czy piwko bez 18? Napisz do nas w dm (direct message, wiadomości prywatnej - przyp. red.), a w przystępnej cenie zrobimy ci specjalnie spersonalizowaną aplikację".

Według art. 270. Kodeksu Karnego każdy, "kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5".

Jak zwraca uwagę Demagog, Rada Ministrów powinna na drodze rozporządzenia wskazać przypadki, w których względy bezpieczeństwa wykluczą możliwość użycia aplikacji. Takie rozporządzenie nie zostało jednak wydane, nie trwają też żadne prace nad takim dokumentem.

Co na to Ministerstwo Cyfryzacji? Zdaje sobie sprawę z procederu fałszowania aplikacji z mDowodem.

"Resort odesłał nas do materiałów wyjaśniających, w jaki sposób można potwierdzić dokument w aplikacji mObywatel. Zapowiedział również przeprowadzenie kampanii informacyjnej, która wytłumaczy zasady weryfikacji mDowodu. W ramach tej akcji pojawią się artykuły na stronie info.mobywatel.gov.pl, posty w mediach społecznościowych Ministerstwa Cyfryzacji oraz Centralnego Ośrodka Informatyki, a także filmy instruktażowe, ulotki, informatory i komunikaty prasowe" - przekazuje Demagog.

Czy to na pewno wystarczy?

Źródła

1. Niebezpiecznik
2. Demagog