Płytki krwi - charakterystyka, badanie płytek krwi
Płytki krwi, czyli trombocyty, są badane w każdej morfologii krwi. Ich ilość wpływa na zaburzone, zbyt słabe krzepnięcie krwi (kiedy trombocytów jest zbyt mało) lub jej nadmierną krzepliwość (kiedy trombocytów jest zbyt dużo). Badanie morfologiczne krwi, oznaczające także poziom trombocytów, jest zlecane w przypadku nadmiernych krwawień i krwotoków, siniaków czy chorób szpiku kostnego.
1. Co to są płytki krwi?
Płytki krwi to elementy morfotyczne krwi nazywane trombocytami. Odgrywają one ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi, który inicjują. Odpowiadają także za proces fibrynolizy (czyli proces rozkładu skrzepu) oraz skurcz naczyń krwionośnych. Są mniejsze niż pozostałe składniki morfotyczne krwi człowieka.
2. Badanie płytek krwi
Aby zbadać poziom płytek krwi, wystarczy przeprowadzić standardową morfologię krwi. Krew pobierana jest z żyły łokciowej. Poziom płytek krwi jest oznaczany przede wszystkim w przypadku zaburzeń krzepnięcia (lub podejrzenia takich zaburzeń) oraz chorób szpiku kostnego, takich jak białaczka. Morfologia to także badanie profilaktyczne. Generalnie, takie badanie jest zwykle zlecane, jeśli u pacjenta pojawiają się trudne do zahamowania krwawienia oraz siniaki pojawiające się bez powodu. Jeśli w przypadku pojawiania się tych objawów zostanie stwierdzony prawidłowy poziom płytek krwi, może to sugerować chorobę von Willebranda, powodującą zaburzenia krzepnięcia krwi. Opóźnia ona krzepnięcie krwi, wydłuża czas krwawienia, ale nie dotyka płytek krwi, a tzw. „czynnik von Willebranda”.
Wynik badania płytek krwi powinien mieścić się między 150 tys. a 450 tys. płytek krwi w mikrolitrze krwi. Poziom trombocytów poniżej 20 tys. na mikrolitr krwi, to znacznie obniżona liczba płytek krwi (trombocytopenia, czyli małopłytkowość), która może prowadzić do bardzo silnych krwawień. Ich obfitość może nawet zagrażać życiu. Zbyt niski poziom trombocytów może być także wynikiem przewlekłych krwawień, np. w niektórych przypadkach wrzodów żołądka. Wyniszczenie i duży niedobór płytek krwi bywa wywołany chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak toczeń czy samoistna plamica małopłytkowa. Nieco obniżony poziom trombocytów może występować także w niektórych przypadkach:
- u kobiet przed miesiączką,
- pod wpływem alkoholu,
- pod wpływem leków przeciwcukrzycowych,
- pod wpływem chemioterapii,
- pod koniec ciąży.
Zwiększona ilość trombocytów (trombocytoza lub trombocytemia) nie musi oznaczać żadnych schorzeń. U innych jednak oznacza poważą chorobę: zespół mieloproliferacyjny, wywołujący zbyt dużą produkcję komórek krwi. Zwiększona ilość płytek krwi może być także wynikiem mieszkania na dużych wysokościach lub wyczerpania organizmu ćwiczeniami fizycznymi. Nieco wyższy poziom trombocytów wykrywany jest u kobiet przyjmujących estrogeny, podczas hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) lub antykoncepcji hormonalnej. Nadmierna liczba płytek może zwiększać ich skłonność do zlepiania się i powstawania skrzepów. Skrzep, który zatyka naczynie krwionośne, może wywołać jego uszkodzenie, ale w najgorszym wypadku także śmierć.
