Metody antykoncepcji
Bez względu na nasze plany dotyczące ilości potomstwa czy podjęciu współżycia seksualnego warto pomyśleć o najlepszej dla nas metodzie antykoncepcyjnej. Obecnie jest dostępnych wiele metod antykoncepcyjnych: prezerwatywy, antykoncepcja hormonalna, antykoncepcja chemiczna. Dzięki temu każda z nas może wybrać odpowiednią dla siebie.
1. Metody mechaniczne antykoncepcji
Prezerwatywa – zabezpiecza przed zapłodnieniem i infekcjami, daje 98% skuteczności przy prawidłowym użytkowaniu, jest tania i łatwo dostępna, nie wymaga kontroli lekarskich, zmniejsza ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową.
Niestety ma też swoje wady. Może powodować alergię, nie pozwala na spontaniczność, źle założona może ulec uszkodzeniu.
Kapturek i krążek dopochwowy – daje 92 – 96% skuteczności, mogą jej używać bardziej dojrzałe mamy, odpowiednia dla kobiet, które nie mogą używać spirali bądź pigułki. Krążek umieszcza się w górnej części pochwy, kapturek na zewnętrznej części szyjki macicy. Wadą tej metody jest możliwa reakcja alergiczna, większe prawdopodobieństwo, że zachorujemy na zapalenie pęcherza moczowego, brak możliwości stosowania po porodzie – należy odczekać kilka tygodni, gdy ciało wróci do normy.
Znany wszystkim krążek antykoncepcyjny - NuvaRing to elastyczny, bezbarwny pierścień o średnicy 5cm i przekroju 4mm.
Stosowanie: krążek jest umieszczany przez kobietę na okres trzech tygodni, po czym usuwa się go na tydzień. W tym czasie powinno pojawić się krwawienie. Po 7 dniach kobieta zakłada nowy krążek. Pierścień ten uwalnia hormony progestagen i estrogen, które wnikają do krwiobiegu. Skuteczność pierścienia antykoncepcyjnego jest podobna do tabletek antykoncepcyjnych.
Skutki uboczne: brak ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, uczucie dyskomfortu spowodowanego działaniem miejscowym hormonów, w przypadku usunięcia go na więcej niż 3 godziny w okresie pierwszych trzech tygodni stosowania wymaga rozważenia dodatkowego zabezpieczenia antykoncepcyjnego, jak również problemy związane ze współżyciem.
2. Naturalne metody planowania rodziny
Metody naturalne opierają się na świadomości własnego ciała, wymagają zaniechania współżycia w czasie dni płodnych. Należą do nich - metoda kalendarzykowa, metoda temperatury, metoda śluzu szyjkowego oraz metoda Persona (wykrywa zmiany poziomu hormonów moczu w fazie bezpiecznej – zawodna, gdy przyjmujesz inne leki).
Zaletą tych metod jest pełna kontrola, brak skutków ubocznych, brak wymagań co do badań kontrolnych. Niestety, wad ma więcej niż zalet. Jest to metoda zawodna, wystarczy chwilowy stres, by przekłamać wyniki, potrzeba 3 – 4 regularnych cykli przed rozpoczęciem stosowania, wymaga motywacji partnerów, trudność zbadania śluzu bezpośrednio po stosunku, brak możliwości współżycia w czasie dni płodnych. Ważne również jest to, by po porodzie odczekać na uregulowanie cyklu i powrót do stanu sprzed ciąży.
3. Antykoncepcja wewnątrzmaciczna
Wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna (spirala) – jest to plastikowe lub srebrne urządzenie w kształcie litery T, które umieszcza się w macicy. Przymocowana do dwóch nitek, zwisa wewnątrz górnej części pochwy. Spirala wchodzi w interakcję z błoną śluzową macicy i śluzem w celu zapobiegania ciąży.
Procedura zakładania spirali może być nieprzyjemna, powodować obfite miesiączki, prowadzić do zakażenia bakterią Chlamydia, może wypaść, powodować zakażenie, ciążę pozamaciczną czy wręcz, co dzieje się bardzo rzadko – przebić macicę. Spirala daje 98% skuteczności. Można ją zastosować już 6 – 8 tygodni po porodzie, wystarcza na 5 – 8 lat.
Przeciwwskazaniem do stosowania spirali są zakażenia chlamydią, poprzednie ciąże pozamaciczne, obfite miesiączki oraz fakt, że jeszcze nie rodziłaś.
System wewnątrzmaciczny – spirala wewnątrzmaciczna – kształtem przypomina klasyczną spiralę, dodatkowo zawiera hormony powodując ich stałe uwalnianie. Zagęszcza śluz szyjki macicy, rozrzedza jej błonę śluzową, może hamować owulację. Problemy podczas stosowania - bóle głowy, zmiany skórne, nadwrażliwość piersi, początkowo nieregularne miesiączki, może minąć kilka miesięcy zanim zacznie działać, może powodować torbiele na jajnikach, może wypaść lub, jak w przypadku spirali, przebić macicę.
Zaletą stosowania spirali antykoncepcyjnej jest 99% skuteczność, mniej bolesne i lżejsze miesiączki. Wymienia się ją co 5 lat. Przeciwwskazaniem są choroby serca (zastawki), nieprawidłowy kształt macicy, zakażenia, niewyjaśnione krwawienia z pochwy.
4. Antykoncepcja hormonalna
Zastrzyk antykoncepcyjny – to zastrzyk w mięsień pośladka, zatrzymuje owulację, zagęszcza śluz, rozrzedza błonę śluzową macicy. Depo Provera wystarcza na 12 tygodni, Lunelle to połączenie estrogenu i progesteronu. Zaletą jest 99% skuteczność, fakt, że nie wpływa na jakość współżycia, nie koliduje z karmieniem piersią, może chronić przed rakiem szyjki macicy.
Wadą jest podwyższone ryzyko wystąpienia raka piersi, obfite,długie, nieregularne miesiączki lub ich brak, bóle głowy, nudności, bóle brzucha, przyrost masy ciała, zawroty głowy, osłabienie, wpływ na inne leki lub na płodność w przyszłości. Unikać tej metody należy, gdy chcesz szybko ponownie zajść w ciążę, wystąpił w rodzinie rak piersi lub osteoporoza, masz nadwagę, miałaś problemy z płodnością, cierpisz na migreny, choroby wątroby, masz problemy z zakrzepicą.
Implanty antykoncepcyjne – podskórny implant hormonalny pod ramieniem, uwalnia stale hormony, zatrzymuje owulację. Skuteczność 99 – 100%. Zaletą jest fakt, że nie wpływa na karmienie piersią, może być założony 3 – 4 tygodnie po porodzie, w przypadku problemów może zostać wyjęty, wystarcza na 3 lata.
Wadą może być negatywny wpływ na popęd płciowy, bóle głowy, nudności, zmiany skórne, przyrost masy ciała, nadwrażliwość piersi, zawroty głowy, omdlenia. Może powodować depresję.
Unikaj tej metody jeśli przyjmujesz leki na padaczkę, gruźlicę, masz dużą nadwagę, torbiele na jajnikach, problemy z zakrzepicą i niewyjaśnione krwawienia z pochwy, miałaś nowotwór.
Plaster antykoncepcyjny – przyklejony do skóry uwalnia dawki hormonów. Działa podobnie jak pigułka, ale przez skórę. Plaster wystarcza na tydzień. Należy używać 3 tygodnie, a potem wprowadzić tygodniową przerwę. Skuteczność potwierdzona w 99%. W odróżnieniu od pigułek nie powoduje nudności i biegunek.
Wadą mogą być bóle głowy, migreny, nadwrażliwość piersi, zmiany skórne, plamienia z pochwy, tymczasowe objawy grypopodobne, nie zmniejsza bólu miesiączkowego, może się odkleić lub powodować podrażnienia skóry. Należy unikać plastrów gdy masz nadwagę, cierpisz na nawracające migreny, miałaś problemy z zakrzepicą.
Środek antykoncepcyjny zawierający tylko progesteron, czyli tzw. minipigułka – zagęszcza śluz w szyjce macicy, rozrzedza błonę śluzową macicy, częściowo zatrzymuje owulację. Skuteczność potwierdzono na 98%. Zaletą jest to, że można ją stosować w trakcie karmienia piersią, jest odpowiednia dla chorych na cukrzycę, z wysokim ciśnieniem krwi, palaczy, starszych kobiet.
Wadą jest to, że należy przyjmować codziennie o tej samej porze, jak również to, że powoduje nudności, bóle głowy, nadwrażliwość piersi, zmiany koloru skóry, możliwość ciąży pozamacicznej, nieregularne miesiączki lub ich brak. Należy unikać tej metody, gdy masz nieregularny tryb pracy, cierpisz na niewyjaśnione krwawienia z pochwy, poprzednia ciąża była pozamaciczną, miałaś raka piersi, wysoki cholesterol.
Pigułka antykoncepcyjna dwuskładnikowa – działają dwa hormony: progesteron i estrogen, zapobiega owulacji, przyjmujesz 3 tygodnie i odstawiasz na tydzień, krwawienie podczas 7 dni imituje okres. Daje blisko 100% skuteczności, likwiduje bóle miesiączkowe, masz krótsze i bardziej skąpe okresy, zmniejsza ryzyko wystąpienia anemii, może leczyć trądzik, zmniejsza ryzyko raka jajnika, macicy, jelita grubego.
Może jednak powodować bóle głowy, nudności, nadwrażliwość piersi, przyrost masy ciała, plamienia między miesiączkami, podwyższone ciśnienie krwi, żylaki, zakrzepicę, atak serca (bardzo rzadko), zwiększone ryzyko raka piersi, szyjki macicy. Wadą jest nieskuteczność podczas biegunek lub w trakcie leczenia niektórymi antybiotykami. Unikaj tej pigułki jeśli karmisz piersią, palisz, cierpisz na nadciśnienie, cukrzycę, masz raka piersi, masz 35 lat i więcej, masz nadwagę, wysoki cholesterol, żylaki lub zapalenie żył lub gdy ktoś w rodzinie miał zakrzepicę.
Należy pamiętać, że każdą metodę antykoncepcyjną należy konsultować z lekarzem. Ważne jest bowiem kontrolowanie Twojego zdrowia w trakcie przyjmowania lub stosowania takich metod. Jeśli decydujesz się na antykoncepcję naturalną, ogólnodostępną, bez recept i kontroli lekarskich pamiętaj o regularności, spokojnym trybie życia.
Opracowano na podstawie poradnika "Szczęśliwej ciąży! czyli pozytywnie o macierzyństwie", Denis Tiran