Krótkowzroczność u dzieci. Co warto wiedzieć o wadzie wzroku, która postępuje.

Problemy z widzeniem dotyczą już co drugiego polskiego dziecka w wieku 3-15 lat, a Światowa Organizacja Zdrowia mówi wprost o globalnej epidemii krótkowzroczności. Co istotne, krótkowzroczność u dzieci to nie tylko kwestia noszenia okularów, ale wada wzroku, która może postępować przez lata i mieć poważne konsekwencje dla zdrowia oczu w przyszłości.

To nie tylko "sprawa okularów"

Pamiętasz swoje dzieciństwo? Prawdopodobnie spędzałaś(-eś) większość czasu na dworze – w piaskownicy, na rowerze, w biegu przez osiedle. Twoje dzieci żyją inaczej. Lekcje online, odrabianie zadań na laptopie, kontakt ze znajomymi przez telefon. Ich oczy pracują na bliskich odległościach praktycznie bez przerwy. Efekt? Według najnowszych badań z września 2024 roku, połowa dzieci w Polsce w wieku 3-15 lat ma już zdiagnozowaną wadę wzroku, a najczęściej jest to właśnie krótkowzroczność¹. Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega: do 2050 roku problem może dotyczyć połowy ludzkości². To nie są tylko liczby w raporcie – to nasze dzieci.

Dlaczego to się dzieje akurat teraz? Geny mają znaczenie, ale nie o nie tu chodzi. Jeśli krótkowzroczność byłaby tylko kwestią dziedziczenia, liczba przypadków rosłaby stopniowo. Co się zatem zmieniło? Sposób, w jaki żyjemy. Badania nie pozostawiają złudzeń: każda dodatkowa godzina dziennie przed ekranem zwiększa ryzyko krótkowzroczności o 21%³. Do tego dochodzi za mało światła naturalnego i za mało czasu, gdy oczy mogą „odpocząć" patrząc w dal. Mięśnie odpowiedzialne za akomodację, czyli de facto ostrość widzenia na różnych odległościach, są w ciągłym napięciu.

Co właściwie dzieje się w oku dziecka?

Spróbujmy to sobie uprościć. Oko dziecka rośnie wraz z całym ciałem – to normalny proces, który trwa mniej więcej do 21 roku życia. W idealnej sytuacji gałka oczna osiąga odpowiednią, proporcjonalną wielkość i dziecko widzi wyraźnie. Problem zaczyna się, gdy to wydłużanie następuje zbyt szybko. Wtedy światło, które wpada do oka, nie pada dokładnie tam, gdzie powinno, czyli na siatkówkę, a zamiast tego skupia się przed nią. I właśnie dlatego dziecko nie widzi wyraźnie obiektów położonych daleko. U dzieci ten proces może trwać latami. Gałka oczna rośnie, a wada wzroku się pogłębia. Sygnały, których nie wolno ignorować Dzieci rzadko mówią wprost: „mamo, tato, źle widzę". Po prostu nie wiedzą, że można widzieć lepiej. Dlatego warto zwrócić uwagę jeśli dziecko:

• Siada bardzo blisko telewizora albo tablicy w szkole
• Mruży oczy, gdy patrzy w dal
• Pochyla się nisko nad zeszytem
• Skarży się na bóle głowy
• Szybko się męczy przy odrabianiu lekcji

To może być moment, żeby umówić wizytę u okulisty. Im wcześniej, tym lepiej.

Okulary to dopiero początek

Oczywiście pierwszą rzeczą, jaką robi okulista lub optometrysta po zdiagnozowaniu krótkowzroczności, jest przepisanie odpowiedniej korekcji. To absolutna podstawa, żeby dziecko mogło widzieć wyraźnie. Niestety samo korygowanie wady wzroku jest niewystarczające. Okulary ze standardowymi soczewkami jednoogniskowymi tylko korygują widzenie i nie wpływają na to, co dzieje się w oku. Gałka oczna dalej może się wydłużać i krótkowzroczność będzie nadal w niekontrolowany sposób postępować, zwiększając ryzyko wystąpienia poważnych chorób oczu w przyszłości.

Dlaczego warto działać już teraz?

Bo krótkowzroczność to nie tylko niewyraźne widzenie. Wysoka wada to realne zwiększenie ryzyka poważnych chorób oczu w przyszłości: odwarstwienia siatkówki, zwyrodnienia plamki, jaskry, zaćmy. Choroby, które mogą pojawić się już między 30. a 40. rokiem życia. Innymi słowy: im wyższa krótkowzroczność w dzieciństwie, tym większe kłopoty w dorosłości. Dlatego coraz więcej specjalistów mówi dziś o kontroli krótkowzroczności – podejściu, które nie tylko koryguje wzrok, ale stara się spowolnić progresję wady.

Co można zrobić? Więcej niż myślisz

Dobra wiadomość jest taka, że istnieją sprawdzone metody, pomagające spowolnić progresję krótkowzroczności u dzieci. Jedna z nich to okulary z soczewkami MiYOSMART, które wykorzystują technologię D.I.M.S. (Defocus Incorporated Multiple Segments). Brzmi skomplikowanie? Zasada jest prosta: specjalna konstrukcja soczewki wpływa na to, jak światło dociera do oka, spowalniając nadmierny wzrost gałki ocznej. Skuteczność tej metody potwierdzają rzetelne badania kliniczne:

• Soczewki MiYOSMART spowalniają progresję krótkowzroczności średnio o 60% w porównaniu ze standardowymi soczewkami okularowymi – to wynik z dwuletniego badania⁴.
• W badaniach sześcioletnich potwierdzono, że po zakończeniu noszenia soczewek nie ma tzw. „efektu odbicia" – wada nie pogłębia się gwałtownie⁵.
• Ośmioletnie badanie (najdłuższe dotychczas przeprowadzone dla soczewek okularowych do kontroli krótkowzroczności) potwierdza utrzymującą się efektywność tej metody zarówno w spowalnianiu progresji wady, jak i ograniczaniu wzrostu gałki ocznej⁶.

Technologia D.I.M.S. została także uwzględniona w oficjalnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Okulistycznego⁷. Warto wiedzieć, że są też inne metody spowalniania krótkowzroczności: krople z atropiną czy specjalne twarde soczewki kontaktowe zakładane na noc (ortokorekcja). Która metoda będzie najlepsza dla Twojego dziecka? To zawsze decyzja specjalisty.

Codzienność ma większe znaczenie niż myślisz

Żadna metoda, nawet najlepsza, nie zadziała w pełni, jeśli nie zadbasz o podstawy. A podstawą jest profilaktyka i nawyki dnia codziennego.

Minimum 2 godziny dziennie na świeżym powietrzu Nie musi to być sport. Wystarczy spacer, zabawa w parku, przejażdżka rowerem. Naturalne światło słoneczne stymuluje produkcję dopaminy w siatkówce, co spowalnia wydłużanie się gałki ocznej. Poza tym oczy mają szansę patrzeć w dal, co jest dla nich naturalną gimnastyką.

Zasada 20-20-20 Co 20 minut pracy z bliska (czytanie, komputer, telefon), zachęcaj dziecko do zrobienia 20-sekundowej przerwy, żeby popatrzyć na coś oddalonego o około 6 metrów (20 stóp). To odciąża mięśnie oka i zmniejsza zmęczenie.

Rozsądny czas przed ekranami Nie chodzi o całkowity zakaz, tylko o równowagę. Każda dodatkowa godzina przed monitorem to 21% większe ryzyko krótkowzroczności. Ustal limity i trzymaj się ich.

Regularne badania wzroku Raz do roku dla profilaktyki, co pół roku, jeśli dziecko ma już zdiagnozowaną wadę wzroku. Wcześnie wykryta krótkowzroczność to szansa na skuteczne działanie.

Nie czekaj, aż będzie za późno

Krótkowzroczność nie boli. Rozwija się po cichu, miesiąc po miesiącu, rok po roku. Ale to nie powód do paniki – to powód do działania. Im wcześniej zaczniesz kontrolować progresję wady u swojego dziecka, tym większa szansa na sukces terapeutyczny. Mniejsza krótkowzroczność w dorosłości to mniejsze ryzyko poważnych chorób oczu i lepszy komfort życia. I choć nie możesz cofnąć czasu ani zmienić genów, możesz podjąć mądre decyzje – oparte na wiedzy, badaniach i dostępnych rozwiązaniach. To inwestycja, której wartości nie da się przecenić.

Chcesz dowiedzieć się więcej o krótkowzroczności u dzieci? Wejdź na mamwzrokok.pl

Soczewki okularowe MiYOSMART służą do korekcji i spowalniania progresji krótkowzroczności u dzieci. Producent: Hoya Holdings N.V. Podmiot prowadzący reklamę: Hoya Lens Poland sp. z o.o.

(1) Według badania opinii przeprowadzonego przez SW Research we wrześniu 2024 roku na próbie 1.000 osób. (2) Holden BA, Fricke TR, Wilson DA, et al. Global Prevalence of Myopia and High Myopia and Temporal Trends from 2000 through 2050. Ophthalmology. 2016;123(5):1036-1042. (3) Ha A, Lee YJ, Lee M, Shim SR, Kim YK. Digital Screen Time and Myopia: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. JAMA Netw Open. 2025;8(2):e2460026. (4) Lam CSY, Tang WC, Tse DY, et al. Defocus Incorporated Multiple Segments (DIMS) spectacle lenses slow myopia progression: a 2-year randomized clinical trial. British Journal of Ophthalmology. 2019. (5) Lam CSY, Tang WC, Zhang HY, et al. Long-term myopia control effect and safety in children wearing DIMS spectacle lenses for 6 years. Sci Rep. 2023;13(1):5475. (6) Leung et al. Comparison of Myopia Progression in Individuals Wearing Defocus Incorporated Multiple Segments (DIMS) Spectacle Lenses for Eight Years versus Shorter Durations. Abstract presented at ARVO 2025. (7) Bakunowicz-Łazarczyk A, Modrzejewska M, Szaflik J, et al. Management of myopia in children and adolescents – Guidelines of the Polish Society of Ophthalmology. Klinika Oczna / Acta Ophthalmologica Polonica. 2024;126(2):51-58.