Kiedyś Polacy kochali to imię. Dziś się go wstydzą

Imię Grażyna zostało stworzone na początku XIX wieku przez Adama Mickiewicza, który użył go w swoim poemacie heroiczno-patriotycznym "Grażyna" (1823). Nazwa głównej bohaterki nie była zapożyczeniem z żadnego języka - to neologizm inspirowany litewskim słowem gražus, oznaczającym "piękny" lub "ładny".

Mickiewicz uczynił z Grażyny postać odważnej, honorowej i gotowej do poświęceń kobiety, która przywdziewa zbroję i staje do walki w obronie ojczyzny.

Tym samym nadał imieniu wyjątkowy ładunek emocjonalny - łączący romantyczny heroizm z kobiecą siłą. W czasach narodowych zrywów i budzenia się tożsamości narodowej imię Grażyna nabierało szczególnego znaczenia - było manifestacją patriotyzmu i odwołaniem do literackiego kanonu.

Popularność imienia zaczęła rosnąć gwałtownie po II wojnie światowej. Szczególnie intensywnie nadawano je dziewczynkom w latach 50. i 60. XX wieku. W tamtym czasie imię Grażyna było wybierane tak często, że nosiła je co piąta kobieta w Polsce. Stało się synonimem nowoczesności i kobiecej niezależności, a jednocześnie brzmiało swojsko, dumnie i "z charakterem".

Imię to kojarzyło się z dobrze wykształconymi, aktywnymi zawodowo kobietami, które angażowały się w życie społeczne i rodzinne. Wzorce Grażyn były silne - pojawiały się w kulturze masowej, literaturze, a także w telewizji i radiu.

Dziś Grażyna nie pojawia się już w rankingach popularnych imion nadawanych nowo narodzonym dzieciom. Z danych rejestru PESEL wynika, że w Polsce żyje obecnie ponad 225 tysięcy kobiet noszących to imię - są to przede wszystkim osoby urodzone w latach powojennych.

W 2023 roku imię Grażyna zostało nadane zaledwie 7 razy, a w 2024 - tylko 2 razy. Polacy coraz częściej wstydzą się imienia Grażyna, ponieważ w ostatnich latach zaczęło ono funkcjonować jako memiczny symbol stereotypowej, krzykliwej i roszczeniowej osoby w średnim wieku. Ten obraz utrwalił się głównie za sprawą internetu i popkultury, gdzie "Grażyna" (wraz z "Januszem") bywa bohaterką żartów, memów i skeczów satyrycznych.

Chociaż dziś Grażyna nie wraca jeszcze do łask, jak niektóre inne imiona z przeszłości (np. Zofia, Helena, Maria), nie można wykluczyć, że kolejne pokolenia odkryją ją na nowo. Ma wszystko, co potrzebne: mocne literackie zaplecze, piękne znaczenie i rozpoznawalność. Jeśli moda na retro i poetyckie imiona będzie się utrzymywać, Grażyna może jeszcze zaskoczyć.

Na razie jednak pozostaje imieniem noszonym z dumą przez kobiety, które tworzyły powojenną Polskę - i które do dziś są jej filarem.