"Kaczka Dziwaczka" Jana Brzechwy: zabawa i nauka

Wiersz "Kaczka Dziwaczka" po raz pierwszy został opublikowany w 1939 roku. Od tego czasu czytany był dzieciom miliony razy. Słowa utworu wykorzystywano też w piosenkach, np. w filmie "Akademia Pana Kleksa" z 1983 r. wykonywał ją zespół Fasolki.

Nad rzeczką opodal krzaczka Mieszkała kaczka-dziwaczka, Lecz zamiast trzymać się rzeczki Robiła piesze wycieczki.

Raz poszła więc do fryzjera: "Poproszę o kilo sera!" Tuż obok była apteka: "Poproszę mleka pięć deka."

Z apteki poszła do praczki Kupować pocztowe znaczki. Gryzły się kaczki okropnie: "A niech tę kaczkę gęś kopnie!"

Znosiła jaja na twardo I miała czubek z kokardą, A przy tym, na przekór kaczkom, Czesała się wykałaczką.

Kupiła raz maczku paczkę, By pisać list drobnym maczkiem. Zjadając tasiemkę starą Mówiła, że to makaron, A gdy połknęła dwa złote, Mówiła, że odda potem.

Martwiły się inne kaczki: "Co będzie z takiej dziwaczki?"

Aż wreszcie znalazł się kupiec: "Na obiad można ją upiec!"

Pan kucharz kaczkę starannie Piekł, jak należy, w brytfannie, Lecz zdębiał obiad podając, Bo z kaczki zrobił się zając, W dodatku cały w buraczkach. Taka to była dziwaczka!

Kaczka Dziwaczka, jak wskazuje samo jej określenie, odznaczała się niecodziennym zachowaniem. Nie bacząc na konwenanse i inne zwierzęta, robiła wszystko na opak. Jej wygląd też się wyróżnał: miała czubek z kokardą, czesala się wykałaczką i znosiła jajka na twardo.

Akcja utworu jest bardzo dynamiczna, pełna humoru (nie ma tu powagi i smutku), ale i nonsensu. A jakie uczucia rodzi główna bohaterka, Kaczka Dziwaczka? Autor choć wymienił szereg jej dziwactw, nie określa jej w sposób negatywny, przeciwnie – zwierzę budzi sympatię, nie jest groźne ani drapieżne.

Pełna pogody jest też pointa. Wyrażona została w formie stwierdzenia - refleksji. I choć wcale nie jest wesoła (wszak kaczka skończyła upieczona), to nie jest też straszna.

Bajki Jana Brzechwy, w tym "Kaczka Dziwaczka" to literackie mistrzostwo. Autor potrafi uaktywniać u dzieci procesy myślowe, a także mechanizmy skojarzeniowe. Krótkie wiersze wzbogacają wyobraźnię najmłodszych, ale też budzą dziecięcą ciekawość.

Nic zatem dziwnego, że w swojej pracy dydaktyczno-wychowawczej wykorzystują je nauczyciele przedszkola i nauczania wczesnoszkolnego.

Jakie aktywności i gry można oprzeć na wierszu "Kaczka-Dziwaczka"?

• Przeczytaj dziecku wiesz "Kaczka Dziwaczka". Zapytaj: Jak wyglądała główna bohaterka? Czy zachowywała się jak inne kaczki? Co się z nią stało? I czy takie kaczki naprawdę istnieją?
• Zróbcie kaczkę z papieru.
• Poćwiczcie wymowę głoski "cz" (jej wymowa powinna być opanowana ok. 5. roku życia)
• Zróbcie teatrzyk. Ty bądź narratorem, a dziecko główną bohaterką wiersza. Czytajcie utwór z podziałem na role i z odpowiednią modulacją głosu.