Dlaczego nie pamiętamy czasu, gdy byliśmy niemowlętami?
Naukowcy twierdzą, że statystycznie nasze pierwsze wspomnienie pochodzi z okresu, gdy mamy 3,5 roku. Ale co było wcześniej? Do tej pory żadne badania nie określiły jasno, dlaczego wspomnienia z pierwszych lat życia są zamazane.
1. Freudowska teoria
Zygmunt Freud postanowił to sprawdzić w 1910 roku. Zjawisko to, występujące u każdego człowieka, nazwał „amnezją dziecięcą”. Przedstawił je w formie paradoksu: jako dzieci mamy duże zdolności uczenia się i zapamiętywania. Z czasem, już jako dorośli, niewiele jednak pamiętamy.
Freud próbował to wyjaśnić. Według niego za zamazywanie wspomnień z dzieciństwa odpowiedzialny jest mechanizm represji, który chroni nas przed negatywnymi emocjami.
2. Dwie teorie
Oprócz freudowskiej, istnieją dwie główne teorie. Pierwsza z nich dotyczy kwestii przechowywania pamięci – nie mamy zdolności do przekształcania krótkotrwałych wspomnień z dzieciństwa w te zapamiętywane na długo. Druga związana jest z kwestią pobierania – przetrzymujemy wspomnienia w mózgu, jednak nie mamy do nich dostępu.
Według BrainHQ.com, kiedy byliśmy półrocznymi niemowlętami, wszystko wydawało się nam ogromne. Wspomnienia z tego czasu to w większości zbyt wysokie krzesła, by się na nie wspiąć i mnóstwo rozmów, których nie rozumieliśmy.
Dostęp do tych wspomnień może być więc teraz utrudniony – w świecie dorosłych nie ma przecież tych samych ograniczeń. Wraz z wiekiem zmienia się też nasz pogląd na świat. Tym samym tracimy połączenie ze wspomnieniami z okresu niemowlęctwa. System kodowania, który używamy jako dzieci, jest praktycznie niemożliwy do odczytania w starszym wieku.
3. Amerykańskie badania
Do interesujących wyników doszli naukowcy z Uniwersytetu Emory w USA. Według nich zjawisko amnezji dziecięcej pojawia się po ukończeniu siódmego roku życia. Eksperyment przeprowadzono na grupie 83 trzylatków.
Testy polegały na rozmowach, których tematem było spędzanie czasu w poprzednich tygodniach. Rodzice przez kilka następnych lat pytali swoje pociechy, np. o to, czy pamiętają jak było na wycieczce w zoo. Okazało się, że z roku na rok ich wspomnienia coraz mocniej się zacierały.
4. Wspomnienia na zawsze
Niektóre z momentów, takie jak wypadek samochodowy, strata ukochanej osoby, narodziny dziecka czy ślub, zapamiętamy do końca życia. Tych kilka przykładów łączy jedno – negatywna lub pozytywna więź, która umożliwia zapamiętanie ich na długo. Ciekawić może fakt, że pojawienie się rodzeństwa czy przebywanie w szpitalu w młodym wieku zapamiętamy łatwiej niż np. śmierć kogoś bliskiego.
Za amnezję dziecięcą mogą odpowiadać także inne struktury w mózgu. Znajdujące się w nim ciało migdałowate oraz hipokamp w okresie dzieciństwa nie są bowiem odpowiednio wykształcone. Ma to znaczenie nie tylko w zapamiętywaniu, ale i w wyzwalaniu codziennych emocji.
5. Czy możemy ufać swoim wspomnieniom?
W 2003 roku przeprowadzono badania na 569 studentach. Wyniki wskazują, że aż 73 proc. z nich było przekonanych, że w dniu 11 września, zaraz po ataku na wieże World Trade Center, w telewizji widzieli film przedstawiający uderzenie samolotu w północną część wieży. Okazuje się, że ten materiał opublikowano dzień później.
To potwierdza teorię neurologa Karima Nadera z Uniwersytetu McGill w Montrealu. Uważa on, że pamięć może płatać nam figle. W efekcie nasze wspomnienia co jakiś czas ulegają zmianom.
