Czy żłobki i przedszkola mają prawo upubliczniać zdjęcia dzieci?
Dość powszechną praktyką budzącą niepokój rodziców jest publikowanie w sieci zdjęć, tj. wizerunku dzieci z zajęć czy imprez w placówkach, takich jak żłobki czy przedszkola. Większość z nich zamieszcza zdjęcia na stronach, do których dostęp mają tylko rodzice czy opiekunowie dzieci przebywających w placówkach, ale zdarzają się też zdjęcia dzieci na stronach ogólnodostępnych.
Czy żłobki i przedszkola mają prawo upubliczniać zdjęcia dzieci?
Jakie są uwarunkowania prawne publikacji wizerunku, czy rodzice mają prawo decydowania o publikacji wizerunku ich dzieci i co się dzieje, gdy sami rodzice nie mogą dojść do porozumienia między sobą w tej kwestii?
Zgodnie z treścią art. 81 ust. 1 zd. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 z późn. zm.), rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.
Wyjątkiem są następujące sytuacje:
Wybór odpowiedniego przedszkola
- Jeżeli osoba fotografowana otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie, w braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane.
- Zezwolenia nie wymaga także rozpowszechnianie wizerunku:
- Osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
- Osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Pojęcie wizerunku stanowiącego szczegół całości rozumie się w ten sposób, że w wypadku usunięcia takiego wizerunku z określonego przedstawienia (w omawianym wypadku - z fotografii), nie zmieniłby się przedmiot i charakter tego przedstawienia.
Kto decyduje o rozpowszechnianiu wizerunku dziecka?
Zezwolenia na rozpowszechnienie wizerunku dziecka nie może samodzielnie udzielić samo dziecko, jeżeli nie ukończyło trzynastego roku życia, ponieważ na podstawie art. 12 kodeksu cywilnego nie ma ono zdolności do czynności prawnych. W tym przypadku zgody udzielają jego przedstawiciele ustawowi, czyli rodzice lub opiekunowie prawni. Zgoda udzielona samodzielnie przez dziecko na podstawie art. 14 § 1 kc jest nieważna.
Na podstawie art. 98 § 1 kodeksu rodzinnego rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
Oznacza to, że wystarczy żeby zezwolenia na publikację wizerunku udzielił jeden z rodziców, nie jest wymagane ich współdziałanie. Jednakże w przypadku sprzeciwu drugiego z rodziców niepozbawionego władzy rodzicielskiej, wizerunek dziecka nie powinien być rozpowszechniany ani przez drugiego z rodziców, ani przez przedszkole czy żłobek.
W braku porozumienia pomiędzy rodzicami w sprawie wyrażenia zgody na rozpowszechnianie wizerunku dziecka, każde z nich może żądać rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny.
Brak zgody na publikację zdjęć dziecka
Jeżeli już dojdzie do rozpowszechnienia wizerunku dziecka, pomimo braku zezwolenia rodzica/-ów, każde z nich może żądać zaprzestania rozpowszechniania, usunięcia opublikowanych fotografii, złożenia przez rozpowszechniającego oświadczenia odpowiedniej treści, zadośćuczynienia lub uiszczenia sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Podsumowując powyższe, rozpowszechnienie fotografii ukazującej wizerunek dziecka podczas zajęć w żłobku czy przedszkolu wymaga zgody przynajmniej jednego z rodziców dziecka, chyba że wizerunek dziecka przedstawiony na fotografii stanowi szczegółowy element większego zgromadzenia, krajobrazu lub imprezy publicznej, a fotografia po usunięciu z niej wizerunku dziecka zachowałaby swój przedmiot i charakter.
