Bezokolicznik. Czym jest i kiedy go stosujemy?

Bezokolicznik (łac. infinitivus) jest nieosobową formą czasownika, wyrażającą czynność lub stan w sposób abstrakcyjny. Zwykle nie określa czasu, liczby, rodzaju, osoby, strony oraz trybu - forma ta nie wskazuje na żadne okoliczności zdarzenia.

Bezokolicznik jest nieodmienną formą czasownika, nie podlega więc odmianie w czasach. Można jednak wyróżnić bezokoliczniki dokonane i niedokonane, co oznacza, że podlegają aspektom.

Bezokolicznik w zdaniu uzupełnia treść czasowników i konstrukcji modalnych. W języku polskim występuje w dwóch funkcjach:

• jako podmiot lub dopełnienie (w tej roli bezokolicznik występuje często z rzeczownikami odsłownymi ("zacząłem pisanie", "zacząłem pisać");
• jako część składowa form czasu przyszłego złożonego (w tej roli występuje zamiennie z imiesłowem przeszłym - możliwe są dwie konstrukcje ("będę pisać", "będę pisał").

Jakie są przykłady tej formy czasownika? To między innymi:

• robić;
• stać;
• malować;
• świecić;
• myśleć;
• biec.

Patrząc na powyższe przykłady, łatwo możemy zorientować się, że bezokoliczniki rozpoznamy po końcówce -c lub -ć. Może to nas jednak wprowadzić w błąd, ponieważ niektóre bezokoliczniki kończą się na -ić lub -eć.

Dodatkowo niektóre bezokoliczniki kończą się na -yć, np. patrzyć, mżyć.

Bezokoliczników używamy zaskakująco często, choć na pozór są to wyrazy występujące jedynie w słownikach. Kiedy ich używamy?

• gdy chcemy powiedzieć coś w czasie przyszłym złożonym, np. jutro będę mieć wakacje;
• gdy bezokolicznik pełni funkcję dopełnienia, np. grać w teatrze jest dość trudno;
• gdy zamierzamy użyć czasownika jako podmiotu, np. zaczęłam biegać na bieżni;
• w rozkazach i pytaniach, np. nie biegać, mam zapytać?