Bada zdrowie psychiczne niemowląt. Pierwszy rok życia decyduje o rozwoju
Pierwszy rok życia dziecka to czas wyjątkowo intensywnego rozwoju – zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. Właśnie na ten wczesny etap rozwoju psychicznego zwraca uwagę dr Anna Brandt-Salmeri z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Naukowczyni prowadzi projekt Bobas, którego celem jest zbadanie zdrowia psychicznego niemowląt i przystosowanie do polskich warunków narzędzi przesiewowych stosowanych w Europie Zachodniej.
Bada zdrowie psychiczne niemowląt. Pierwszy rok życia decyduje o rozwoju
W tym artykule:
Dlaczego zdrowie psychiczne niemowląt jest tak ważne
Badaczka podkreśla, że w opiece nad najmłodszymi dziećmi wciąż dominuje koncentracja na rozwoju ruchowym i fizjologicznym, podczas gdy kształtowanie emocji i zdolności społecznych zaczyna się już od pierwszych chwil po narodzinach – a według niektórych ekspertów nawet w życiu płodowym.
W tym okresie rozwija się zdolność regulowania emocji, nawiązywania więzi, a także fundament empatii i poczucia bezpieczeństwa.
Układ nerwowy niemowlęcia jest jednak bardzo wrażliwy na czynniki zewnętrzne: infekcje, urazy, niedobory metaboliczne, ale również na stres w otoczeniu dziecka czy brak odpowiedniej stymulacji sensorycznej. Jak zaznacza psycholożka, prawidłowy rozwój jest możliwy tylko wtedy, gdy dziecko dorasta w bezpiecznej relacji z uważnym i wrażliwym opiekunem.
Policjant uratował niemowlę. Nagranie z policyjnej kamery
Narzędzia, które mają wspierać wczesną diagnostykę
Celem projektu Bobas jest adaptacja dwóch popularnych w Europie narzędzi diagnostycznych:
Kopenhaskiego Skriningu Zdrowia Psychicznego Niemowląt (CIMHS) – wywiadu dotyczącego snu, karmienia, rozwoju emocjonalnego i poznawczego, komunikacji z opiekunem oraz wczesnych umiejętności językowych.
Alarmowej Skali Dystresu Niemowląt (ADBB) – narzędzia opracowanego we Francji do obserwacji oznak wycofania społecznego, np. braku kontaktu wzrokowego czy ubogiej mimiki.
Specjaliści zwracają uwagę nie tyle na temperament dziecka, ile na bogactwo i różnorodność reakcji, zdolność adaptacji oraz możliwość sygnalizowania emocji. Niepokój może budzić tzw. płaski afekt – sytuacja, gdy niemowlę nie przejawia wyraźnych reakcji emocjonalnych ani społecznych.
Wczesna interwencja – szansa na skuteczną pomoc
Badania prowadzone w ramach projektu obejmą 200 par rodzic–niemowlę w wieku 8–12 miesięcy. Obserwacje realizowane są w ośrodkach na Śląsku – m.in. w Katowicach, Zabrzu, Gliwicach i Mysłowicach – a część sesji jest nagrywana, by umożliwić dokładniejszą analizę.
Eksperci chcą także sprawdzić, jak dobrostan psychiczny rodziców wpływa na rozwój dziecka. Jeśli opiekun jest przeciążony lub zestresowany, czasem wystarcza wsparcie edukacyjne, ale w poważniejszych sytuacjach może być konieczna pomoc psychologa lub psychiatry.
Korzyści dla dzieci i systemu ochrony zdrowia
Dr Brandt-Salmeri podkreśla, że wczesne wychwytywanie sygnałów zaburzeń u niemowląt pozwala nie tylko skuteczniej wspierać ich rozwój, lecz także ograniczać późniejsze koszty leczenia zaburzeń psychicznych wśród dzieci i młodzieży. Jej ambicją jest wprowadzenie CIMHS i ADBB do polskiej opieki zdrowotnej jako standardowych narzędzi w pracy pediatrów, psychologów i terapeutów.
Projekt Bobas, finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu MINIATURA-8, ma zakończyć się w kwietniu 2026 roku. Wyniki badań mogą stać się impulsem do wprowadzenia w Polsce kompleksowej opieki psychologicznej nad najmłodszymi dziećmi – zanim pojawią się poważniejsze problemy rozwojowe.
Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski
