Atonia macicy. Objawy i leczenie

Kiedy mięsień macicy po porodzie nie obkurcza się prawidłowo, wówczas gwałtowna utrata krwi może doprowadzić do rozwoju wstrząsu krwotocznego.

Atonia macicy (niedowład macicy, hipotonia macicy) może pojawić się zarówno po porodzie naturalnym, jak i po cesarskim cięciu. Czynnikami ryzyka jej wystąpienia są: ciąża wielopłodowa, indukcja i stymulacja porodu ponad 18 h, masa noworodka powyżej 4500 g, wielowodzie, podwyższone BMI, zakażenie wewnątrzowodniowe (potwierdzone badaniami).

Większe ryzyko atonii macicy występuje też u kobiet, które u których we wcześniejszej ciąży wystąpił krwotok wewnętrzny, mają powyżej 35 lat, rozpoznano u nich wady rozwojowe macicy lub mięśniaki macicy.

By zminimalizować ryzyko atonii macicy, w sytuacji gdy występuje co najmniej jeden czynnik ryzyka, zaleca się aktywne postępowanie podczas trzeciej fazy porodu (m.in. zastosowanie środków obkurczających mięsień macicy i wczesne zaciśnięcie pępowiny).

Pierwsze niepokojące sygnały lekarz zauważy podczas badania, które wykonywane jest po porodzie. Sygnałem alarmowym jest brak wyraźnej granicy macicy, co spowodowane jest wiotkością jej ścian (prawidłowo obkurczona macica jest twarda, daje się wyraźnie odgraniczyć i wykazuje spłaszczenie w wymiarze przednio-tylnym).

Krwawienie z dróg rodnych może być nieznaczne, bo krew gromadzi się w jamie macicy (co powoduje jej dalsze rozciąganie).

Wystąpienie atonii macicy to sytuacja zagrożenia życia, więc pobyt w szpitalu jest obligatoryjny. Lekarze w pierwszej kolejności będą starali się pobudzić czynność skurczową macicy (najczęściej przy pomocy oksytocyny), opróżnić ją z łożyska lub jego resztek, a także zatrzymać krwawienie i usunąć jego następstwa. Konieczne może okazać się przetoczenie krwi.

Te działania często prowadzone są równocześnie z leczeniem chirurgicznym, które ukierunkowane jest na opanowanie krwotoku zagrażającego życiu kobiety. Lekarze wnikliwie przyglądają się jamie macicy, zwłaszcza pod kątem pozostałości resztek łożyska. Konieczne jest też wykluczenie urazów kanału rodnego.

U niektórych pacjentek konieczne może okazać się przeprowadzenie testu z tamponadą macicy. Wynik ujemny jest jednoznaczny z laparotomią zwiadowczą, która oznacza otwarcie powłok jamy brzusznej. Zabieg pozwala na wykonanie bezpośredniego masażu macicy, domaciczne wstrzyknięcie prostaglandyn oraz założenie zaciskających szwów na macicę. Jeśli i te działania okażą się nieskuteczne, lekarze mogą zdecydować o podwiązaniu tętnic macicznych.

Metodą ostatniej szansy jest całkowite wycięcie macicy (histerektomia). Stosuje się ją w ostateczności, kiedy inne metody pozwalające na zachowanie płodności, i co najważniejsze – uratowanie życia kobiecie, są nieskuteczne.

Jeśli u kobiety doszło do niedowładu macicy, a krwawienie udało się odpowiednio szybko zahamować, donoszenie kolejnej ciąży jest możliwe. Młoda mama musi być jednak pod ścisłą kontrolą lekarską. Kluczowa jest ostatnia faza porodu oraz pierwsze godziny po urodzeniu dziecka.

Atonia macicy nie niesie ze sobą ryzyka dla rozwoju płodu w kolejnej ciąży. Trzeba jednak koniecznie poinformować lekarza, jeśli wystąpiła we wcześniejszych ciążach. To niezwykle ważna informacja dla ginekologa i położników, bo pozwala na podjecie działań profilaktycznych.