4 tydzień ciąży - zmiany w organizmie, proces ciąży, rozwój dziecka

Choć od zapłodnienia mija dopiero drugi tydzień, lekarz liczy ciążę jako czterotygodniową, ponieważ termin porodu liczymy od daty ostatniej miesiączki. W okresie spodziewanej miesiączki, czyli na koniec czwartego tygodnia ciąży, można zrobić pierwszy domowy test ciążowy, którego wynik w tym czasie może być już pozytywny. Jednak w razie otrzymania wyniku negatywnego nie możemy przekreślać jeszcze naszych szans – bardziej wiarygodne będzie jego wykonanie kilka dni później – wciąż można bowiem otrzymać wynik fałszywie ujemny, na skutek niskiego poziomu beta HCG we krwi w pierwszych dniach po implantacji.

1. 4 tydzień ciąży - ciałko żółte ciążowe a zarodek

W badaniu USG, w połowie czwartego tygodnia, powinien pojawić się w obrazie jamy macicy tzw. pęcherzyk ciążowy. Jest to struktura, w której rozwijają się zarodek, ciałko żółte. Jaka jest zależność: ciałko żółte ciążowe a zarodek? Ciałko żołte zaopatruje początkowo zarodek w substancje odżywcze oraz błony płodowe. Wielkość pęcherzyka ciążowego na tym etapie jest używana do określania wieku ciąży.

Do wielkości pęcherzyka w milimetrach dodaje się 30 i otrzymuje wiek ciąży w dniach – początkowo bowiem pęcherzyk rośnie 1 mm dziennie, poczynając od 31 dnia ciąży, a kończąc, mniej więcej, na dziewiątym tygodniu. W momencie, gdy zaczyna być już widoczny zarodek (5-6 tydzień), rolę wskaźnika długości trwania ciąży przejmie całkowita wielkość zarodka mierzona od czubka głowy do końca miednicy (CRL).

Brak pęcherzyka ciążowego na tym etapie również nie przekreśla szans na ciążę ani na jej prawidłowy dalszy rozwój. Nieraz pęcherzyk ciążowy pojawia się nawet dopiero w szóstym tygodniu ciąży.

Zobacz film: "Czy ciężarne kobiety powinny się odchudzać?"

Zwykle jednak nie znamy dokładnej daty owulacji i określenie na tej podstawie, kiedy powinien się on pojawić, jest mylne. Inna metoda – „reguła kciuka”, mówi, że powinien on być widoczny, gdy poziom hormonu beta HCG przekroczy 1500-2500 mIU/ml.

Tabela. Orientacyjna wielkość pęcherzyka ciążowego w czwartym tygodniu ciąży. Wyjaśnienie skrótów zastosowanych w tabeli znajdziesz w artykule Biometryczne wymiary płodu.

Wiek ciąży	Pęcherzyk ciążowy
4 tydzień 1 dzień	-
4 tydzień 2 dzień	-
4 tydzień 3 dzień	1 mm
4 tydzień 4 dzień	2 mm
4 tydzień 5 dzień	3 mm
4 tydzień 6 dzień	4 mm

2. 4 tydzień ciąży - proces ciąży

Zarodek w czwartym tygodniu ciąży znajduje się już w macicy, gdzie doszło do jego implantacji. Następuje dalszy rozwój – zlepek komórek w niepoznanym dotąd do końca procesie zaczyna przekształcać się w małego człowieczka.

Podczas implantacji zarodek był w formie blastocysty, czyli maleńkiej, pustej w środku kuli z małym skupiskiem w jej wnętrzu. Teraz komórki nadal dynamicznie się dzielą, te na powierzchni znacznie szybciej niż wewnątrz. Z zewnętrznych warstw komórek powstanie łożysko – organ, który będzie zaopatrywał dziecko w tlen i wszystkie składniki odżywcze już za kilka tygodni.

Natomiast komórki zgrupowane w środku blastocysty układają się w dwie wyraźne warstwy – tak powstaje dwublaszkowa tarcza zarodkowa, która z czasem przeistoczy się i rozwinie w dorodnego noworodka.

Jeśli zwykle masz 28-dniowe cykle, to wraz z ostatnim dniem tego tygodnia powinnaś spodziewać się miesiączki. Do niej jednak nie dojdzie. Zaimplantowany zarodek stymuluje wydzielanie gonadotropiny kosmówkowej (hormon beta HCG), która pośrednio powstrzyma miesiączkę i odpowiada za pierwsze objawy ciąży, które mogą się pojawić.

Złuszczanie się endometrium zostało zatrzymane przez hormony. Zamiast miesiączki możesz jednak doświadczyć delikatnego plamienia. Co więcej, plamienie to może się powtórzyć jeszcze w dwóch kolejnych datach spodziewanych miesiączek, tj. pod koniec ósmego i dwunastego tygodnia.

Rozwijający się zarodek po implantacji tworzy małe uwypuklenie na błonie śluzowej macicy. Błona śluzowa jest przekrwiona i rozpulchniona. Niekiedy wrastający w błonę śluzową zarodek uszkadza małe naczynka krwionośne, co powoduje plamienie. Objaw ten może być pomylony z miesiączką, ponieważ występuje mniej więcej w terminie spodziewanej kolejnej miesiączki.

Plamienie implantacyjne od miesiączki odróżnia się jednak wyraźnie kolorem i obfitością – nigdy nie jest żywo czerwone ani tak obfite jak miesiączka. Plamieniu implantacyjnemu mogą towarzyszyć bóle podbrzusza, podobne do bólu miesiączkowego.

U niektórych kobiet pod koniec czwartego tygodnia ciąży mogą pojawić się pierwsze poranne nudności. Zwykle pojawiają się w okolicach szóstego tygodnia ciąży, osiągając apogeum w okolicach 9-10 tygodnia. Niektóre kobiety nie doświadczają ich w ogóle. Według ludowej mądrości są one szczególnie silne w ciążach z dziewczynkami, a w ciążach z chłopcami często nie występują.

Podobnie pod koniec czwartego tygodnia możesz zaobserwować częstsze oddawanie moczu, związane ze zwiększonym przepływem krwi przez nerki. Częste oddawanie moczu będzie ci towarzyszyć już do końca ciąży, a z czasem, gdy macica będzie bardzo duża i zacznie uciskać na pęcherz, nabierze ono jeszcze bardziej na częstotliwości.

Zaczniesz też skarżyć się na wyraźną tkliwość piersi, podobnie jak zwykle przed okresem. Piersi mogą nawet zrobić się nieco większe niż zwykle na tym etapie cyklu płciowego. Tkliwość piersi będzie podobna jak zwykle przed miesiączką, ale znacznie wyraźniejsza, piersi mogą się stać wręcz bolesne.

Będziesz doświadczać też nieco podwyższonej temperatury ciała, która utrzyma się przez całą ciążę. Będzie ona wynosić tyle co w drugiej części cyklu lub nawet nieco więcej.

3. 4 tydzień ciąży - rozwój dziecka

Hormon beta HCG, inaczej gonadotropina kosmówkowa, występuje wyłącznie w organizmie kobiety będącej w ciąży. Jest to hormon, który zaczyna być wydzielany, gdy zarodek zaimplantuje się w macicy. Jego podstawową rolą jest „powiadomienie” ciałka żółtego w jajniku, że doszło do implantacji i pilnie potrzebna jest dodatkowa produkcja progesteronu.

Ciałko żółte zamienia się pod wpływem hormonu beta HCG w tzw. ciałko żółte ciążowe, które w pierwszych tygodniach ciąży przejmuje rolę dostarczyciela progesteronu. Progesteron powstrzymuje natomiast endometrium przed złuszczeniem. W takim mechanizmie ciałko żółte „utrzymuje” ciążę.

W początkowej ciąży, z punktu widzenia diagnostycznego, ważne jest nie tylko samo zaobserwowanie hormonu beta HCG we krwi, ale też jego poziom, a co jeszcze ważniejsze – dynamika zmiany tego poziomu.

Poziom hormonu beta HCG w każdym tygodniu ciąży ma bardzo szerokie zakresy norm, dlatego bardziej niż on sam dużo większą wartość diagnostyczną ma dynamika zmian stężenia beta HCG w kolejnych dniach i tygodniach.

W prawidłowej ciąży, poziom hormonu beta HCG powinien się podwajać co dwie do trzech dób (48 do 72 godzin). Szybsze podwajanie może wskazywać na chorobę trofoblastyczną, a wolniejsze na ciążę ektopową (pozamaciczną) lub nieprawidłowy rozwój zarodka zagrażający poronieniem.

Zarówno ciąża ektopowa, jak i ciążowa choroba trofoblastyczna (a szczególnie jej najgroźniejsza postać, rak kosmówki) mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety. Dlatego we wczesnej ciąży, w wątpliwych przypadkach, warto badać co pewien czas stężenie hormonu beta HCG we krwi.