Zez u niemowląt

Za główne przyczyny zeza u dzieci uznaje się wady wzroku dziecka, a dokładniej brak ostrości widzenia w jednym oku, jak również niektóre choroby zakaźne, choroby neurologiczne, urazy czy zatrucia. Wady wzroku, które towarzyszą zezowi to nadwzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm. Najpierw najczęściej pojawia się dana wada wzroku, wtórnie do niej pojawia się zez. Nadwzroczność fizjologiczna występuje u niemowląt i może ustąpić do 10. roku życia. W tym wypadku, gdy wada jest większa niż 2-3 dioptrie lub istnieje bardzo duża różnica ostrości widzenia między oczami, konieczne jest zastosowanie szkieł korekcyjnych.

W wyniku zaburzenia funkcjonowania mięśni okoruchowych lub zaburzenia rozwoju ośrodków kojarzeniowych kory mózgowej dochodzi do nieprawidłowego względem siebie ustawienia w obu oczach gałek ocznych i rozwija się zez. Jeżeli mięśnie okoruchowe nie pracują równolegle, następuje nieprawidłowe padanie obrazu przedmiotu na siatkówkę i dochodzi do zaburzenia ostrości widzenia. W ten sposób jedno oko ustawia się prawidłowo, drugie zaś odchyla się na boki.

Wyróżnia się trzy rodzaje zeza u niemowląt:

• Zez towarzyszący – oko zezujące porusza się zgodnie z okiem prowadzącym i charakteryzuje go stały kąt odchylenia oka chorego. Dzielimy go na zez rozbieżny, zbieżny, ku górze, ku dołowi lub skośny.
• Zez ukryty – ujawnia się tylko w warunkach niekorzystnych, tj. przy zmęczeniu.
• Zez porażenny - powstaje w wyniku porażenia nerwu, odpowiedzialnego za przesyłanie informacji do mięśni okoruchowych. Charakterystyczny objaw tego rodzaju zeza to podwójne widzenie.

U niemowląt pierwszym rozpoznającym chorobę powinni być rodzice. Należy bacznie obserwować dziecko w tym okresie życia. Jeżeli zostanie zauważone odchylanie jednego oka, należy niezwłocznie zgłosić się na badanie okulistyczne. Przede wszystkim ma to na celu odróżnienie zeza od innych chorób – wad wrodzonych oka czy różnych chorób nabytych, np. guza wewnątrzgałkowego. Nigdy nie należy odkładać wizyty u okulisty na później, bowiem w odmianie zeza charakteryzującego się podwójnym widzeniem z czasem może dojść do niedowidzenia.

Podstawowym badaniem diagnostycznym zeza jest badanie ostrości wzroku, osobno prawego i lewego oka, z daleka i bliska. Badanie wykonuje się na podstawie specjalnych tablic z różną wielkością znaków. U niemowląt i dzieci wykorzystuje się tablice z obrazkami oraz obserwuje się zachowanie dzieci podczas badania. Gdy istnieją złożone wady wzroku, diagnoza zeza może być trudna. Najpierw należy rozpoznać daną wadę wzroku za pomocą skiaskopii lub refraktometrii komputerowej. Innym badaniem diagnostycznym jest badanie dna oka, które umożliwia rozpoznanie groźnych przyczyn zeza, jak np. nowotwór oka. Badanie, które wykonywane jest tylko w diagnostyce zeza to tzw. cover test, którego istotą jest naprzemienne zakrywanie oczu. Rozpoznanie zeza u niemowląt daje bardzo dobre rokowania w leczeniu, bowiem wzrok całkowicie wykształca się do 6. roku życia. Sposób leczenia jednak uzależniony jest od przyczyny wywołującej zeza. Gdy zez u niemowląt jest wynikiem wady wzroku, stosuje się leczenie za pomocą szkieł korekcyjnych oraz ćwiczeń ortoptycznych. Czasami wykonywana jest też operacja mięśni okoruchowych. Jeżeli występuje zez porażenny, sposób leczenia powinien ustalać okulista w konsultacji z neurologiem.

Należy bacznie obserwować dziecko bowiem oprócz zeza, bardzo często także może pojawić się ropna wydzielina z oka, będąca objawem zapalenia spojówek u niemowląt.