Chcesz zajść w ciążę? Odstaw te leki
Wiele powszechnie stosowanych leków w terapii chorób przewlekłych może wywierać negatywny wpływ na płodność chorego. Efekt ten jest spowodowany u kobiet przede wszystkim zaburzeniami jajeczkowania, natomiast u mężczyzn ograniczenie płodności może wynikać zarówno z upośledzenia procesu produkcji plemników, jak i z powodu impotencji i niemożności odbycia stosunku płciowego.
Wśród leków o takich niepożądanych działaniach znajdują się popularne preparaty używane w terapii nadciśnienia, choroby wrzodowej żołądka, nieswoistych zapaleń jelit, a także te stosowane w leczeniu depresji czy chemioterapii nowotworów.
Warto pamiętać o negatywnym wpływie leków na płodność, wziąć to pod uwagę jako ewentualną przyczynę trudności w poczęciu dziecka i w takiej sytuacji, w miarę możliwości, próbować zastąpić je substancjami pozbawionymi tego typu działań niepożądanych.
1. Leki blokujące oś podwzgórze-przysadka-jajnik
Wśród leków o takim działaniu znajdują się leki antygonadotropowe, takie jak danazol, które hamują uwalnianie z przysadki gonadotropin FSH i LH, a przez to upośledzają syntezę hormonów jajnika, zaburzają cykl menstruacyjny i uniemożliwiają zajście w ciążę. Są one stosowane głównie w leczeniu endometriozy i łagodnych chorób sutka.
Podobny efekt wywierają stosowane w sposób ciągły analogii gonadoliberyny, jak goserelina i buserelina. Fizjologicznie są one wydzielane przez podwzgórze w sposób pulsacyjny, pobudzając przysadkę do wydzielania gonadotropin. Natomiast ich podawanie w sposób ciągły wywołuje odwrotny efekt, czyli hamuje wydzielanie gonadotropin i tym samym czynność jajników. Znajdują one zastosowanie w terapii hormonozależnego raka sutka i endometriozy.
2. Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego
Dość znanym lekiem, który jako działanie niepożądane może wywoływać mlekotok, ginekomastię, impotencję, zaburzenia spermatogenezy i w ten sposób niekorzystnie wpływać na płodność, jest cymetydyna. Lek ten jest antagonistą receptorów H2 i ma zastosowanie w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Podobny negatywny wpływ na spermatogenezę udowodniono w stosunku do sulfasalazyny stosowanej w terapii nieswoistych zapaleń jelit (choroba Crohna, colitis ulcerosa).
3. Leki stosowane w nadciśnieniu, antybiotyki, glikokortykosteroidy
Wszystkie leki obniżające ciśnienie mogą powodować u mężczyzn impotencję i uniemożliwiać odbycie stosunku płciowego. Można tu wymienić chociażby blokery kanału wapniowego, jak amlodypina często stosowana jako lek pierwszego wyboru w terapii nadciśnienia.
Niekorzystnie działa również lek moczopędny oszczędzający potas, jakim jest spironolakton i jego pochodne. Wywiera on silne działanie antyandrogenne i przy przewlekłym stosowaniu może powodować zaburzenia wzwodu u mężczyzn i zaburzenia miesiączkowania u kobiet. Jest on stosowany najczęściej w leczeniu obrzęków pochodzenia sercowego oraz w hiperaldosteronizmie.
Wśród antybiotyków złą sławą, jeśli chodzi o upośledzenie płodności, cieszą się tetracykliny, erytromycyna, a w szczególności nitrofurantoina. Podobnie wysokie dawki glikokortykosteroidów stosowane często w terapii chorób układowych tkanki łącznej (reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, twardzina układowa, toczeń) doprowadzają do zahamowania wydzielania gonadotropin, niekorzystnie wpływają na spermatogenezę i płodność mężczyzny.
Także steroidy anaboliczne używane w celu zwiększenia masy mięśniowej mają bardzo niekorzystny wpływ na spermatogenezę i nie powinny być stosowane.
W terapii chorób układowych tkanki łącznej, poza glikokortykosteroidami, stosowane są także inne leki mogące ograniczać płodność. Są to na przykład: metotreksat stosowany w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów i kolchicyna używana w leczeniu dny moczanowej.
4. Leki psychotropowe, przeciwnowotworowe, używki
Spośród leków psychotropowych negatywny wpływ na funkcje seksualne wykazują często leki antydepresyjne z grupy SSRI, jak na przykład fluoksetyna, citalopram, fluwoksamina. Efekt ten wynika w dużej mierze z obniżenia popędu płciowego i wrażliwości na bodźce seksualne.
Niekorzystne oddziaływanie na płodność udowodniono także w stosunku do leku neuroleptycznego stosowanego w terapii psychoz i nerwic, jakim jest tiorydazyna.
Jednak w największym stopniu upośledzająco na płodność wpływają leki stosowane w chemioterapii chorób nowotworowych. Medykamenty te, jak busulfan, chlorambucil czy cyklofosfamid, działają cytotoksycznie, niszcząc nie tylko komórki nowotworowe, ale też komórki zdrowe, a zwłaszcza te szybko dzielące się, czyli na przykład spermatocyty. W ten sposób hamują spermatogenezę.
Silnie negatywny wpływ na płodność wywierają również substancje narkotyczne, jak kokaina, marihuana, a także używki, jak alkohol czy papierosy, powodując zmniejszenie liczby i jakości plemników.
Wszystkie wymienione leki wywołują zaburzenia płodności i mogą utrudnić poczęcie dziecka. Na ogół efekt ten ustępuje po zakończeniu terapii, jednak zwykle prawidłowa płodność wraca po dwóch, trzech miesiącach od zaprzestania ich stosowania.
Jeśli osoba przyjmująca takie leki w sposób przewlekły pragnie mieć dziecko, to wspólnie z lekarzem powinna zastanowić się nad możliwością zmiany sposobu terapii i zastąpieniu przyjmowanych środków innymi.