Szczepienia na gruźlicę

Gruźlica to choroba zakaźna wywołana przez prątka gruźlicy, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do śmierci. Szczepionka przeciw gruźlicy została wynaleziona we Francji w 1921 roku przez Alberta Calmette'a i Camille'a Guérina.

Od pierwszych liter nazwisk naukowców szczepionka przeciwko gruźlicy została nazwa BCG (Bacillus Calmette-Guérin - pałeczka Calmette'a-Guérina). Do kalendarza szczepień obowiązkowych w Polsce szczepionka przeciw gruźlicy trafiła w latach 50. XX wieku. Wprowadzenie obowiązku szczepienia przeciwko gruźlicy było reakcją na wysoki poziom zachorowań na gruźlicę wśród dzieci. Obecnie szczepienie BCG u noworodków wykonuje się już w ciągu pierwszych 24 godzin od urodzenia.

Do niedawna było one powtarzane w zależności od wielkości blizny, jaka pozostała po pierwszym szczepieniu. Jeżeli średnica blizny po szczepieniu była większa niż 3 mm, wówczas uznawana, że organizm wytworzył odpowiednio dużą ilość przeciwciał i szczepienie nie było powtarzane. Jeśli natomiast blizna była mniejsza, zachodziła konieczność powtórzenia szczepienia. Obecnie, ze względu na niewielką ilość zachorowań dzieci na gruźlicę, szczepionka nie jest powtarzana.

Podczas wizyty kontrolnej, jaką odbywa się po ukończeniu pierwszego roku życia dziecka, sprawdza się wyłącznie kartę zdrowia dziecka i jeśli dziecko nie zostało zaszczepione wcześniej, to szczepienie wykonuje się teraz.

Mała ilość zachorowań na gruźlicę w krajach Europy Zachodniej powoduje, że szczepienie przeciwko tej chorobie nie należy już do kalendarza szczepień obowiązkowych. W Polsce wciąż jest to szczepienie obligatoryjne, gdyż co roku na gruźlicę umiera w Polsce ok. 1000 osób (choć są wśród nich emigranci z krajów, w których choroba stanowi poważne zagrożenie). Odmówienie wykonania szczepienia nie wiąże się z żadną kara finansową ani innymi konsekwencjami dla rodziców.

Wykorzystywana obecnie szczepionka na gruźlicę jest wykonywana podskórnie. W lewe ramię noworodka wszczepia się 0,1 ml szczepionki, w której znajdują się pozbawione złośliwości prątki gruźlicy. Zanim pojawi się blizna po szczepieniu na miejscu wkłucia robi sie niewielki pęcherzyk, który bardzo szybko znika.

Dopiero po upływie trzech bądź czterech tygodni od szczepienia pojawia się czerwona grudka, która z czasem staje się większa i zmienia się w krostę. Po upływie czasie pod krostą zaczyna się pojawiać ropa, a po upływie ok. dwóch tygodni krosta pęka. Taka sytuacja nie powinna budzić zaniepokojenia, gdyż jest to prawidłowa reakcja fizjologiczna organizmu na szczepienie. Są to oznaki, że szczepionka "przyjęła się".

Rana, jaka powstaje po szczepionce, nie powinna być zaklejana ani opatrywana. Nie wolno też stosować żadnych środków przyspieszających gojenie ani zdrapywać strupka. Najlepiej, jeśli ranka jest odsłonięta i ma dostęp do powietrza, bo wtedy goi się najszybciej.

Niepokój może budzić sytuacja, w której w której rana nie zabliźniła się, mimo że minęło 3 miesiące od szczepienia lub w niedługim czasie od szczepienia powiększyły się węzły chłonne pod lewą pachą. Wówczas mówimy o niepożądanych odczynach poszczepiennych i należy udać się do lekarza, który obejrzy i zdiagnozuje niepokojące objawy.